Ιδιαίτερα θετικές διαγράφονται οι προοπτικές για τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Ο κλάδος παραγωγής ειδών ιχθυοκαλλιέργειας συνιστά έναν από τους σημαντικότερους κλάδους του πρωτογενή τομέα στην Ελλάδα και σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική βελτίωση μέσα στα επόμενα έτη.



ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Οι προοπτικές του κλάδου ενισχύονται από την αυξανόμενη ζήτηση κυρίως από νεότερης ηλικίας νοικοκυριά, την απαγόρευση πώλησης μη απεντερωμένων αλιευμάτων σύμφωνα με τους ορισμούς της κοινοτικής νομοθεσίας (εξέλιξη που δημιουργεί εκτεταμένες δυνατότητες ανάπτυξης στον τομέα της μεταποίησης των νωπών αλιευμάτων) και την προσδοκώμενη αύξηση των πωλήσεων λόγω της ανάπτυξης νέων αγορών σε χώρες της Βαλκανικής, της Βόρειας Ευρώπης, της αμερικανικής ηπείρου και της Ασίας.

Επιπλέον, οι προοπτικές του κλάδου επηρεάζονται θετικά από:

-- Την προβλεπόμενη δημιουργία εγκαταστάσεων υποδομής προκειμένου να υποστηριχθούν οι αλιευτικές δραστηριότητες στη θάλασσα και στις λίμνες, με παράλληλη εξέταση της προοπτικής επέκτασης των ιχθυοκαλλιεργητικών μονάδων εκτός των στενών πλαισίων των κόλπων και στην ανοιχτή θάλασσα.

-- Τα νέα επενδυτικά προγράμματα, παράλληλα με την ανάπτυξη των εμπορικών δικτύων τους και την έρευνα για την καλλιέργεια νέων ειδών σε μια προσπάθεια προσέγγισης των διατροφικών συνηθειών των καταναλωτών. Νέα είδη ψαριών όπως το φαγκρί, η χιόνα και το μυτάκι έχουν διεισδύσει στη βιομηχανική παραγωγή, ενώ σημαντικά βήματα έχουν γίνει και στην καλλιέργεια γλώσσας.

-- Την οικονομική υποστήριξη μέσω ενισχυμένων φορολογικών απαλλαγών σε επιχειρήσεις που επενδύουν σε εξαγωγικές δραστηριότητες.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η εγχώρια κατανάλωση ειδών ιχθυοκαλλιέργειας αυξήθηκε από 59.593,8 τόνους το 2000 στους 83.749,1 τόνους το 2004, σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 8,9% και συνολική μεταβολή ίση με 40,5% την περίοδο 2000-2004.

Το 2004 λειτουργούσαν στη χώρα μας 1.059 μονάδες υδατοκαλλιέργειας (συμπεριλαμβανομένων των ιχθυογεννητικών σταθμών) εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία (930 μονάδες) δραστηριοποιείται στον τομέα των θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών, ενώ οι υπόλοιπες 129 μονάδες δραστηριοποιούνται στις καλλιέργειες ειδών γλυκού νερού (πέστροφα, χέλι, κυπρίνος, σολομός κ.ά.)

Το 57,1% των μονάδων βρίσκεται στη Μακεδονία, το 17,5% στη Στερεά Ελλάδα και το 8,9% στην Ήπειρο.

Η συνολική παραγωγή ειδών ιχθυοκαλλιέργειας ανήλθε στους 97.066 τόνους το 2004 από 59.927 το 1998, καταγράφοντας μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 8,4% και συνολική μεταβολή 62% την περίοδο 1998-2004.

Από την άλλη πλευρά, η συνολική αξία της παραγωγής έφτασε σχεδόν τα 302.439 χιλιάδες ευρώ το 2004, αυξημένη κατά 3,7% ετησίως. Η κυριότερη κατηγορία των ειδών υδατοκαλλιέργειας είναι τα ψάρια, τα οποία αποτελούν το 70,3% της συνολικής παραγωγής το 2004, προσεγγίζοντας τους 68.264 τόνους. Οι τσιπούρες και τα λαβράκια συμμετέχουν με μερίδιο υψηλότερο του 92% στη συνολική παραγωγή.

Το εμπορικό ισοζύγιο του κλάδου εμφανίζεται έντονα πλεονασματικό για όλα τα έτη της περιόδου 1999-2004. Το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου σε όρους αξίας ενισχύεται με μέσο ρυθμό μεταβολής 6,9% κατά την εξεταζόμενη περίοδο.

Ο κυριότερος προορισμός των ελληνικών εξαγωγών προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας είναι η Ιταλία, στην οποία καταλήγει το 58,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών, και ακολουθούν η Ισπανία με 21,8% και η Γαλλία με 5,8%.

Αντίθετα, η κυριότερη χώρα προέλευσης ειδών ιχθυοκαλλιέργειας εκτός Ε.Ε. είναι η Τουρκία η οποία καλύπτει το 49,4% του συνόλου των ελληνικών εισαγωγών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1/5 της ελληνικής κατανάλωσης ειδών ιχθυοκαλλιέργειας προέρχεται από εισαγωγές από την Τουρκία (η συνολική παραγόμενη ποσότητά της το 2004 προσέγγιζε τους 94.010 τόνους).

Στη διεθνή αγορά, ο κλάδος υδατοκαλλιέργειας συνέχισε την ανοδική του πορεία σε όρους παραγωγής, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 7,2% κατά την περίοδο 1998-2004.

Η ασιατική αγορά (χωρίς την Κίνα) αποσπά το μεγαλύτερο μερίδιο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής προϊόντων υδατοκαλλιέργειας (72,1%) το 2004. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι Ευρωπαίοι παραγωγοί υδατοκαλλιέργειας με 12,4% και ακολουθούν η αγορά της Αμερικής και της Αφρικής με μερίδια 11,6% και 3% επί της παγκόσμιας παραγωγής υδατοκαλλιέργειας αντίστοιχα.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Από την ανάλυση του ΙΟΒΕ προέκυψε ότι ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών αντιμετωπίζει ορισμένα προβλήματα, τα οποία συνοψίζονται παρακάτω:

-- Το θεσμικό πλαίσιο. Οι εκπρόσωποι του κλάδου κάνουν λόγο για απαρχαιωμένο θεσμικό πλαίσιο και προτείνουν τη δημιουργία ενός νέου ενιαίου θεσμικού πλαισίου, στη βάση του οποίου θα επιτραπεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς και κατ’ επέκταση η ενίσχυση του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων.

-- Η ανεπάρκεια χωροταξικού σχεδιασμού για εγκατάσταση των μονάδων πανελλαδικά.

-- Η έλλειψη ενημέρωσης του καταναλωτή τόσο για τη σπουδαιότητα και την υψηλή θρεπτική και ποιοτική αξία του ψαριού ιχθυοκαλλιέργειας όσο και για περιβαλλοντικά ζητήματα που αφορούν στην ιχθυοκαλλιέργεια.

-- Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός των ξένων υπεραγορών, οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να διεισδύουν στην ελληνική αγορά.

-- Η κακή χρηματοοικονομική διάρθρωση ορισμένων εταιριών (κυρίως προβλήματα ρευστότητας), με αποτέλεσμα η ικανότητά τους για την εξυπηρέτηση των βραχυχρόνιων πιστωτών τους να είναι μειωμένη σε σημαντικό βαθμό.