του Απόστολου Λακασά

Αφρική, ήπειρος για τους ριψοκίνδυνους και τους διορατικούς διαχειριστές κεφαλαίων. Η ”μαύρη ήπειρος” αρχίζει σταδιακά να αποτελεί την εναλλακτική επενδυτική λύση για πολλά κεφάλαια, καθώς προσφέρει επενδυτικές ευκαιρίες με μικρότερο ανταγωνισμό και υψηλότερες αποδόσεις.

Ήδη, τα private equity funds που βρίσκονται στην Αφρική υπολογίζεται ότι έως το 2006 έχουν επενδύσει περίπου 10 δισ. δολάρια με αυξητικές τάσεις, ενώ το 2005 οι επενδύσεις ανέρχονταν περίπου στα 6 δισ. δολάρια. Εντός του προσεχούς διαστήματος οι χρηματιστηριακές αρχές αναμένεται να εγκρίνουν τη μεγαλύτερη εξαγορά private equity στη Νότιο Αφρική, της εταιρείας λιανεμπορίου Shoprite αντί 1,8 δισ. δολάρια.

Ταυτόχρονα, με επενδυτικό σαφάρι παρομοιάζουν διαχειριστές την επιλογή των αφρικανικών ομολόγων - ο άλλος κλάδος που συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον. Προσφέρουν μεγάλη χαρά (δηλαδή αποδόσεις), αλλά και σασπένς, αφού είναι υψηλού ρίσκου.

”Καταγράφεται σημαντική μεταστροφή των επενδυτικών κεφαλαίων προς τις νέες αγορές. Όμως δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε αγορές όπως της Αφρικής”, αναφέρουν οι αναλυτές.

Η Citigroup είναι ο ισχυρότερος χρηματοοικονομικός όμιλος που εκδήλωσε πρόσφατα ενδιαφέρον για την αφρικανική ήπειρο. Ο όμιλος και το κρατικό βρετανικό private equity δεσμεύτηκαν να διαθέσουν 200 εκατ. δολ. σε ένα αφρικανικό fund που έχει ήδη δεσμεύσει περί το 1 δισ. δολ. για επενδύσεις στην ήπειρο. Στα πλεονεκτήματα της ηπείρου είναι ότι υπάρχουν χώρες με μεγάλες αγορές και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Ενδεικτικά, στοχοποιήθηκαν εννέα χώρες οι οποίες έχουν συνολικό πληθυσμό 400 εκατ. κατοίκων και οικονομίες των οποίων η συνολική αποτίμηση προσεγγίζει τα 600 δισ. δολ. Οι χώρες αυτές παρουσιάζουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και οι αγορές τους θεωρούνται πρωτόγονες σε σχέση με την ανάπτυξη άλλων ασιατικών αγορών, που αποτελούν επίσης επενδυτικές επιλογές.

Βασική παράμετρος είναι η ύπαρξη πολιτικής σταθερότητας σε μια χώρα-στόχο, γι’ αυτό καταρχήν το βάρος πέφτει στις χώρες της βόρειας και της νότιας Αφρικής και λιγότερο της δυτικής.

Από τις κινήσεις της Citigroup μπορούν να εξαχθούν εύλογα συμπεράσματα. Στελέχη του ομίλου δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται για τους τομείς της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών, των μεταφορών και των καταναλωτικών αγαθών. ”Στο παρελθόν εξετάζαμε μία ή δύο χώρες στην Αφρική. Σήμερα καλύπτουμε δώδεκα”, ανέφερε ο υπεύθυνος για τις αναδυόμενες αγορές της Citigroup στο Λονδίνο κ. Μαρκ Πεγκόνα.

Τα εμπορεύματα

Το ισχυρό ατού μιας χώρας είναι ο κλάδος των εμπορευμάτων, ο οποίος έχει υψηλές αποδόσεις, καθιστώντας ελκυστικά τα ομόλογα των αφρικανικών χωρών. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Ζάμπια, η οικονομία της οποίας ευνοήθηκε από την άνοδο των τιμών στα εμπορεύματα, και δη του χαλκού, του οποίου είναι από τις σημαντικότερες παραγωγούς στον κόσμο.

Η κυβέρνησή της χρησιμοποιεί τα κέρδη για να βελτιώσει την οικονομία της. Το γεγονός αυτό καθιστά τα ομόλογα της χώρας πολύ ελκυστικά, ιδίως από τη στιγμή που πολλά από αυτά συνεχίζουν να αποδίδουν διψήφια επιτόκια. Και τα προτιμούν όχι μόνο τα κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου που είναι συνηθισμένα στο ρίσκο, αλλά και συνήθεις εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίου.

Από την άλλη, οι αγορές της Αφρικής κρύβουν τα ρίσκα των νέων αγορών, στις οποίες μπορούν πολύ εύκολα να υπάρξουν στρεβλώσεις τιμών, ενώ οι επενδυτικές ροές χαρακτηρίζονται από έντονη μεταβλητότητα. ”Ο κόσμος βλέπει τις υψηλές αποδόσεις. Όμως, αυτό που ξεχνά είναι ότι κατά την έξοδο οι επενδυτικές πύλες μπορεί να αποδειχτούν πολύ στενές”, αναφέρει στους ”Financial Times” ο κ. Μάικ Κονέλιους του αμερικανικού ομίλου διαχείρισης κεφαλαίου T Rowe Price.

Διελκυστίνδα ΗΠΑ και Κίνας

Το ενδιαφέρον των επενδυτικών ομίλων για την Αφρική δεν είναι... μετέωρο. Η ”μαύρη ήπειρος” έχει μπει στο στόχαστρο των ισχυρών δυνάμεων όπως είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία. Οι χώρες αυτές ενδιαφέρονται να ενισχύσουν την πολιτική τους επιρροή και τους δεσμούς με τα κράτη της Αφρικής για τα ενεργειακά αποθέματα της ηπείρου. Ήδη, η πρόθεση του αμερικανικού Πενταγώνου να ιδρύσει νέα στρατιωτική διοίκηση στην Αφρική, με πρώτιστο στόχο την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, καταδεικνύει την αυξανόμενη σημασία της ηπείρου. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον εστιάζεται στα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματά της, με αποτέλεσμα η Αφρική να αναδεικνύεται στο σημαντικότερο μετά τη Μέση Ανατολή μέτωπο του ενεργειακού πολέμου.

Ενδεικτικά, το 17% του εισαγόμενου πετρελαίου στις ΗΠΑ προέρχεται από την υποσαχάρια Αφρική. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, από τη ”μαύρη ήπειρο” θα προέρχεται το 25% των ποσοτήτων που θα εισάγουν μελλοντικά οι ΗΠΑ. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι ο κόλπος της Γουινέας και οι μεγάλες χώρες παραγωγής, όπως η Νιγηρία, η Λιβύη και η Ισημερινή Γουινέα, όπου συγκεντρώνεται περίπου το 70% της συνολικής τρέχουσας παραγωγής της ηπείρου.

Ταυτόχρονα, οι ισχυρές ξένες εταιρείες επιδιώκουν να αποκτήσουν δικαιώματα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων σε χώρες όπως οι Ουγκάντα και Ρουάντα, η οποία υπολογίζεται ότι διαθέτει 48,6 δισ. βαρέλια πετρελαίου. Η κατασκευή διυλιστηρίων, άλλωστε, είναι ένας άλλος τομέας που συγκεντρώνει μεγάλες επενδύσεις από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Κατάρ, αλλά και η Κίνα. Πόσο μάλλον που η εκρηκτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή έχει κάνει ακόμη πιο ελκυστικά τα αφρικανικά αποθέματα.

Η νέα ασιατική υπερδύναμη προσβλέπει σε ιδιαίτερα οφέλη από τις σχέσεις της με τα αφρικανικά κράτη, σε σημείο που να έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις της Δύσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κίνα προωθεί την παραγραφή των χρεών σε φτωχές αφρικανικές χώρες, αναπτύσσει τη στρατιωτική συνεργασία, προχωρά στην πώληση οπλικών συστημάτων, ενώ ταυτόχρονα αποκτά δικαιώματα εξόρυξης πετρελαίου.

Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων από το Πεκίνο αναμένεται να αυξήσει τη ζήτηση από την Κίνα κατά σχεδόν 7%, ποσό που θα διατηρηθεί και μετά το 2008 λόγω των υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τους αναλυτές, το 2020 η εξάρτηση της Κίνας από το εισαγόμενο πετρέλαιο θα φθάσει στο 70% και θεωρείται ότι η μεγαλύτερη ποσότητα του πετρελαίου αυτού θα καλύπτεται από την Αφρική.

Επίσης, η Αφρική (Γουινέα, Μαλί, Ζάμπια, Μπουρούντι) διαθέτει πλούσια κοιτάσματα ουρανίου σε μια περίοδο κατά την οποία θεωρείται ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας βοηθά στην προστασία του περιβάλλοντος. Τέλος, οι χώρες είναι πλούσιες σε κοιτάσματα χρυσού, διαμαντιών και άλλων πολύτιμων μετάλλων.