του Απόστολου Λακασά

Με τα νεύρα των επενδυτών αναμένεται να παίξει η Τουρκία το 2007 ακόμη περισσότερο, αφού ήδη το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έχει την... κακή φήμη ως το πιο ευμετάβλητο του κόσμου. Παρότι οι διεθνείς επενδυτικές τράπεζες εξακολουθούν να έχουν τα φώτα τους στραμμένα στην τουρκική κεφαλαιαγορά, συνιστώντας τη λόγω των ελκυστικών αποτιμήσεών της, η χώρα εισέρχεται σε περίοδο έντονων κλυδωνισμών.

Το πολιτικό ρίσκο των προεδρικών εκλογών τον Μάιο και των κοινοβουλευτικών εκλογών τον Νοέμβριο αποτελεί τον αστάθμητο παράγοντα τόσο για την πορεία της οικονομίας όσο και για τις αποδόσεις των τουρκικών αξιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολιτική αστάθεια θεωρείται τροχοπέδη για τις ιδιωτικοποιήσεις που έχουν εξαγγελθεί στο πλαίσιο των επιβεβλημένων μεταρρυθμίσεων.

Παράλληλα, παρότι η οικονομία κινείται την τελευταία τετραετία σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, κοντά στο 7,5%, η χώρα πλήττεται από το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, ενώ και τα επιτόκια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα καθώς ο πληθωρισμός διατηρείται κοντά στο 10% (9,7% τον Δεκέμβριο, από 11,7% τον Ιούλιο του 2006). Μάλιστα η Citigroup προεξοφλεί ομαλή πτώση της τουρκικής λίρας κατά 16% μέσα στο 2007, καθώς το νόμισμα θα επηρεαστεί από τον υψηλό πληθωρισμό, την εκλογική αβεβαιότητα και την αδυναμία εξωτερικής χρηματοδότησης της χώρας.

Από την άλλη, αναλυτές τουρκικών τραπεζών, οι οποίοι τάσσονται στο ”μπλοκ” των αισιόδοξων, μιλώντας στον ”Μ” ανέφεραν ότι η περίοδος των κλυδωνισμών προσφέρεται για είσοδο στην αγορά, εστιάζοντας κυρίως στις τηλεπικοινωνίες και στον τραπεζικό κλάδο.

Το στοίχημα

Το βασικό πολιτικό διακύβευμα στην Τουρκία για τις εκλογές του Μαΐου είναι εάν το κυβερνών κόμμα θα αναδείξει έναν συντηρητικό υποψήφιο σε σχέση με τις... ανοχές του στρατού και της οικονομικής και πολιτικής ελίτ της χώρας και πόσο η τελική επιλογή του προσώπου θα δυναμιτίσει το κλίμα εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Ήδη η κυβέρνηση, που βρίσκεται σε πτώση, έχει τεθεί σε τροχιά προεκλογικής περιόδου.

Πρώτο αρνητικό δείγμα είναι η αναστολή της ιδιωτικοποίησης του δικτύου διανομής ενέργειας TEDAS. Η πώληση υπολογιζόταν ότι θα απέφερε στα κρατικά ταμεία περίπου 2,5 δισ. ευρώ και η δικαιολογία για την αναστολή ήταν ότι η κίνηση αυτή πιθανόν να οδηγούσε σε υψηλότερες τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές.

Η απόφαση της αναστολής ερμηνεύτηκε ιδιαιτέρως αρνητικά από εγχώριους και διεθνείς αναλυτές καθώς είναι βέβαιο ότι θα πλήξει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτικών κεφαλαίων για την πορεία των υπόλοιπων ιδιωτικοποιήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις ανακοινώθηκε η απόφαση για την TEDAS, ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης έπεσε κατά 2%.

Ευρύτερα μάλιστα, η διαφαινόμενη καθυστέρηση των ιδιωτικοποιήσεων λόγω της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου έχει προκαλέσει την έντονη δυσφορία των ισχυρών Τούρκων βιομηχάνων, με την Ένωση Βιομηχάνων (TUSIAD) να απειλεί με άρση της στήριξης προς τον Ταγίπ Ερντογάν. Και αυτό διότι η ένωση προσδοκά ότι φέτος οι επενδύσεις των ξένων επιχειρήσεων στην Τουρκία θα ξεπεράσουν τα 20 δισ. δολάρια του 2006, ποσό εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με το 1 δισ. δολάρια των αντίστοιχων επενδύσεων του 2001. Οι περισσότερες ξένες επενδύσεις αναμένεται να κατευθυνθούν στον τραπεζικό τομέα, στις επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών, στην αυτοκινητοβιομηχανία και στον κλάδο της παραγωγής τροφίμων.

Γιατί την προτιμούν

Πάντως... καταιγίδες πολιτικού περιεχομένου προβλέπονται πολλές μέσα στο 2007. Όμως, οι αναλυτές συνιστούν ψυχραιμία. Ο κύριος λόγος είναι η ελκυστικότητα των αποτιμήσεων της τουρκικής χρηματαγοράς. Ενδεικτικά, η Citigroup αναφέρει ότι η Τουρκία είναι μία από τις λιγότερο ακριβές αναδυόμενες αγορές παγκοσμίως, ενώ οι βασικές της επιλογές είναι οι τράπεζες και οι εξαγωγικές εταιρείες.

Το ίδιο ισχύει και για την Goldman Sachs, η οποία αναφέρει ότι οι τράπεζες που καλύπτει διαπραγματεύονται 7,1 φορές τα κέρδη του 2007, έναντι του μέσου όρου 9 που έχουν οι τράπεζες των υπόλοιπων αναπτυσσόμενων χωρών. Ο τραπεζικός κλάδος, άλλωστε, βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω των επόμενων deals.

Η είδηση ότι η Standard and Chartered προτίθεται να εξαγοράσει την Oyakbank ευνόησε πρόσφατα όλη τη χρηματαγορά, ενώ και η Υapi Credi ευνοείται λόγω των προοπτικών αναδιάρθρωσης και συνεργιών από τη συγχώνευση με την Kocbank. Επίσης, μεταξύ των επιλογών των ξένων θεσμικών είναι οι τράπεζες Isbank και Garanti.

”Η βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα θα συνεχιστεί στην τουρκική αγορά. Η Τουρκία θα είναι επίσης ευμετάβλητη και σε κάθε απρόσμενη κίνηση στις υπόλοιπες αναδυόμενες αγορές, όπως συνέβη πρόσφατα μετά τις δηλώσεις του Ούγκο Τσάβες περί επανεθνικοποιήσεων εταιρειών. Όμως, οι επενδυτές που θα αντέξουν θα επιβραβευθούν”, αναφέρει η Citigroup, στέλνοντας θετικά μηνύματα στα επενδυτικά κεφάλαια. Μάλιστα, αισιόδοξοι αναλυτές τουρκικών τραπεζικών ιδρυμάτων εκτιμούν ότι οι κλυδωνισμοί έως τις πρώτες εκλογές θα προσφέρουν ευκαιρίες για είσοδο στο τουρκικό χρηματιστήριο. Φτάνει κάποιος να έχει γερά νεύρα και ψυχραιμία!

”Στοίχημα” η σύγκλιση

Τα διεθνή κεφάλαια δεν κινητοποιούνται από την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά από την πορεία σύγκλισης της τουρκικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή. Ο προβληματισμός που εκδηλώθηκε, μετά το πάγωμα οκτώ κεφαλαίων, στην ενταξιακή διαδικασία της χώρας έχει πια κοπάσει.

Οι ξένοι επενδυτές ζητούν επίσπευση των μεταρρυθμίσεων, αδιαφορώντας επί της ουσίας για τα εμπόδια που τίθενται στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. ”Οι ξένοι επενδυτές τρέφουν μεγάλες προσδοκίες αναφορικά με τις μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία”, δήλωσε ο αναλυτής της Lehman Brothers στο Λονδίνο, κ. Τόλγκα Εντίζ, αρμόδιος για θέματα που έχουν σχέση με τη χώρα αυτή. Μάλιστα, ο κ. Μουσταφά Αλπέρ, γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ξένων Επενδυτών που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη δήλωσε πώς δεν πιστεύει σε αρνητική επίδραση στις ξένες επενδύσεις.

Τούρκοι τραπεζικοί παράγοντες ανέφεραν ότι το βασικό πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας είναι η αδυναμία της να διατηρήσει σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, ώστε να μειώσει το χάσμα που χωρίζει τη χώρα από τα ανεπτυγμένα κράτη της δυτικής Ευρώπης. Είναι ενδεικτικό ότι το τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης έπεσε κατά 3%, γεγονός που αποδόθηκε στην κατακόρυφη πτώση των καταναλωτικών αγαθών, λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και των υψηλών επιτοκίων στη χώρα.