Τουρισμός: Όταν τα βαγόνια χάνουν την ατμομηχανή

Όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο τουριστικός τομέας έχει αποκτήσει, πλέον, το απαιτούμενο ειδικό βάρος για να αποτελέσει την «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας.

Ο δυναμισμός του τουριστικού «κινητήρα» αποτυπώνεται στις φετινές επιδόσεις του, όπως καταγράφονται στα στοιχεία εννεαμήνου της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ): τουριστικές εισπράξεις 10,7 δισ. Ευρώ (+14,4%), 15,5 εκατ. ταξιδιώτες (+15,2%), αύξηση 1,4% της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι.

Ο προορισμός και ο «χάρτης» του δρομολογίου που θα ακολουθήσει έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια από τη μελέτη «Τουριστικός Στρατηγικός Σχεδιασμός: Οδικός Χάρτης Υλοποίησης» της εταιρείας McKinsey για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ): ο συνολικός τζίρος που παράγεται από τον τουρισμό στην Ελλάδα θα πρέπει να αυξηθεί από 22 δισ. Ευρώ σήμερα στα 31-34 δισ. Ευρώ το 2021. Στο ίδιο διάστημα η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία-ΑΠΑ (ο τζίρος που παράγεται σε όλους του κλάδους εξαιτίας του τουρισμού) να αυξηθεί από 28 δισ. Ευρώ σήμερα στα 41-44 δισ. Ευρώ. Να αυξηθεί, δηλαδή, η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας από το 16% σήμερα στο 19-20% (+22%)

Για να συμβεί αυτό θα πρέπει μέχρι το 2021 οι διεθνείς αφίξεις να φτάσουν τα 22-24 εκατ. επισκέπτες (+31%), οι συνολικές θέσεις εργασίας τις 985.000-1.044.000 (+36%) και το μέσο έσοδο από κάθε επισκέπτη τα 750-800 ευρώ (+11%).

Αποτελεί κοινό τόπο πως για πρώτη φορά, με καθυστέρηση δεκαετιών, εμφανίστηκε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ανάπτυξη του τουρισμού.

Το αξιοσημείωτο είναι πως δεν εκπονήθηκε για λογαριασμό της επίσημης Πολιτείας αλλά των επιχειρηματιών του χώρου. Παρ'όλα αυτά φέρεται να έχει εξασφαλίσει ευρεία στήριξη.

Αφενός κινείται στη φιλοσοφία της πρόσφατης έκθεσης του ΟΟΣΑ για τις αναδιαρθρώσεις που θα πρέπει να γίνουν σε όλο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας και, βέβαια, στον τουριστικό τομέα.

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση φέρεται να υιοθετεί το στρατηγικό σχέδιο για τον τουρισμό. Αν όχι στο σύνολό του, τουλάχιστον τις βασικές κατευθύνσεις και πολλούς από τους επιμέρους στόχους του.

Επιπλέον, ο γερμανικός παράγοντας εμφανίζεται να είναι απολύτως ενήμερος για όλες τις παραμέτρους του σχεδίου και πληροφορίες φέρουν το Βερολίνο να έχει ανάψει το πράσινο φως για την υλοποίησή του. Γερμανικές πηγές, μάλιστα, σημειώνουν πως το σχέδιο συνδέεται άμεσα με τα συμφέροντα ισχυρών γερμανικών ομίλων στο χώρο του ελληνικού τουρισμού.

Το ενδιαφέρον του γερμανικού παράγοντα για το στρατηγικό σχέδιο του ελληνικού τουρισμού είναι τέτοιο ώστε πηγές από την Ελλάδα και τη Γερμανία να αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να επιδιώξει το Βερολίνο να «κλειδώσει» την υλοποίησή του.

Πως; Συνδέοντάς το με τις άλλες δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα έναντι των δανειστών της και με συγκεκριμένα, δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα.

Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, η πορεία υλοποίησης του στρατηγικού σχεδίου για τον τουρισμό δεν αποκλείεται να αποτελέσει ένα πρόσθετο «σημείο ελέγχου» (check point) στο μακροσκελή κατάλογο ελέγχου (check list) της Ελλάδας από την τρόικα (σήμερα) ή το Eurogroup (αύριο).

Το στρατηγικό σχέδιο φιλοδοξεί να αποτελέσει το εργαλείο για να εισρεύσουν περισσότερα έσοδα στη χώρα, να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης και να διαχυθούν τα οφέλη σε όλο το εύρος της οικονομίας.

Για να δουν «φως», ωστόσο, από τον τουριστικό ήλιο όλοι οι κλάδοι θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλες αποφάσεις πολιτικής που θα συνδέουν την τουριστική δραστηριότητα με όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους της οικονομίας. Από την παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων μέχρι τις κατασκευές, από τον κλάδο τεχνολογίας μέχρι την παραγωγή ειδών εξοπλισμού, από τις κατασκευές μέχρι το λιανεμπόριο και τις υπηρεσίες κάθε είδους.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να διασφαλιστούν επίπεδα αμοιβών των εργαζομένων, σε όλο το φάσμα της οικονομίας, τα οποία να είναι συμβατά με την τρίτη χιλιετία.

Η οικονομική συγκυρία αποδεικνύει πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να διαχυθεί ο πλούτος που παράγεται καθημερινά σε όλο τον πλανήτη (και στην Ελλάδα) σε όλη την κοινωνία.

Σε διαφορετική περίπτωση θα ευημερούν οι αριθμοί ανάπτυξης του τουρισμού αλλά, την ίδια στιγμή, μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων στις τουριστικές περιοχές θα βάζει λουκέτο ή θα επιβιώνει οριακά, οι εργαζόμενοι θα μάχονται μέχρι τελικής πτώσης με έπαθλο μια θέση εργασίας με οποιαδήποτε αμοιβή και περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες (έως και επτά στους δέκα) δεν θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν διακοπές σε μια χώρα που θα αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς του πλανήτη!

Η φετινή χρονιά των ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό προσφέρεται για να εκτιμηθεί αν οι υψηλές επιδόσεις από μόνες τους αρκούν για να διαχυθούν τα οφέλη σε όλη την οικονομία.

Αν, δηλαδή, οι κλάδοι-«βαγόνια» και οι άνθρωποι-«επιβάτες» κατάφεραν να συνδεθούν ή να σκαρφαλώσουν στην τουριστική «ατμομηχανή» ή, απλώς, την είδαν να περνά δίπλα τους ως «υπερταχεία».

Σε μια χρονιά, λοιπόν, όπου οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν 14,4% (στοιχεία εννεαμήνου της ΤτΕ), είχαμε:

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ:

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) την περίοδο Ιαν.-Αυγ.2013 ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανεμπόριο κατέγραψε πτώση 10,8% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012.

Ακόμα και στα καταστήματα ειδών διατροφής που αφορούν καθημερινής ανάγκης η πτώση ήταν 9,7%.

Στα πολυκαταστήματα η πτώση ήταν 14,4% (εξ ου και οι μεγάλες προσφορές που ξεκίνησαν το τελευταίο διάστημα), στα πρατήρια καυσίμων η μείωση ήταν 10,2% ενώ στα Φάρμακα και καλλυντικά η πτώση έφθασε το 18,5%.

ΤΟΜΕΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: Ποιοι κερδίζουν σε περιόδους κρίσης; Δικηγόροι, λογιστές, σύμβουλοι διαχείρισης και ιδιωτικά γραφεία εργασίας.

Έτσι ενώ σχεδόν όλες οι κατηγορίες επιχειρήσεων του τομέα κατέγραψαν σημαντικές απώλειες τζίρου, τρεις κατηγορίες εμφάνισαν θετικό πρόσημο στο β'τρίμηνο του 2013 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012: οι εταιρείες νομικών και λογιστικών δραστηριοτήτων (+17,2%), οι εταιρείες συμβούλων διαχείρισης (+19,4%) και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παροχή υπηρεσιών απασχόλησης (+12,9%).

Αντίθετα όλες οι άλλες κατηγορίες επιχειρήσεων κατέγραψαν μειώσεις τζίρου που έφθασαν το 11% στις εταιρείες πληροφορικής, 12,5% στις τηλεπικοινωνίες, το 19,4% στις εταιρείες ερευνών αγοράς και κοινής γνώμης, το 19,6% στις εκδοτικές επιχειρήσεις, το 20,2% στις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες διοικητικής υποστήριξης επιχειρήσεων ενώ στις εταιρείες επεξεργασίας δεδομένων η πτώση τζίρου έφθασε το 33,8%.

ΑΝΕΡΓΙΑ: Είναι εντυπωσιακό ότι σε μια χρονιά ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό, η ανεργία έσπασε όλα τα «κοντέρ» ακόμα και στις δημοφιλέστερες τουριστικές περιοχές της χώρας που πρωταγωνίστησαν σε αφίξεις ξένων επισκεπτών και τουριστικές εισπράξεις.

Ενδεικτικά, στο β'τριμηνο του έτους κι ενώ είχε ξεκινήσει η τουριστική περίοδος, η ανεργία στην Κρήτη αυξήθηκε από 22.6% στο β'τριμ. Του 2012 σε 23,7% φέτος ενώ στο Νότιο Αιγαίο από 15,3% πέρυσι σε 19,3% φέτος.

Το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του τουρισμού καλείται, κυρίως, να απαντήσει στο ερώτημα αν μπορεί να χρησιμοποιείται ο όρος τουριστική «ανάπτυξη» όταν το ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού που απειλείται από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό έχει εκτιναχθεί στο 34,6% (στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ. της περασμένης εβδομάδας).

Εν κατακλείδι: ο ελληνικός τουρισμός θα μπορεί να θεωρείται «ατμομηχανή» της εθνικής οικονομίας μόνο αν υπάρχει...τρένο. 

Αν, δηλαδή, συνδεθεί στενά με τους κλάδους-βαγόνια και θα μεταφέρει ως «επιβάτες» όχι μόνο τουρίστες (ξένους και Έλληνες) αλλά και εργαζόμενους (Έλληνες και ξένους). Οι οποίοι, επιπλέον, θα «ταξιδεύουν» με κανονικό εισιτήριο (νόμιμες θέσεις απασχόλησης με ικανοποιητικές αμοιβές) και όχι ως «λαθρεπιβάτες» («μαύρη»εργασία).

Σε διαφορετική περίπτωση ο τουρισμός θα αντιστοιχεί σε ένα τρένο υψηλών ταχυτήτων το οποίο θα διέρχεται από την ελληνική οικονομία ενώ τα μεγάφωνα θα αναγγέλλουν: «Προσοχή, ο συρμός διέρχεται χωρίς στάση και ΔΕΝ θα παραλάβει επιβάτες...»

Σε αυτή την περίπτωση ο τουρισμός θα αποτελέσει μια «υπερταχεία» η οποία αντί να κινητοποιεί τις πιο δημιουργικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνία, θα γίνει το όχημα για να διευρυνθούν οι κοινωνικές ανισότητες στη χώρα μας. Με ότι αυτό συνεπάγεται.