Αμυντική βιομηχανία: Σχέδια διάσωσης και... λουκέτα

Η ανατροπή μιας δεξαμενής στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, έφερε με το χειρότερο τρόπο στην επικαιρότητα τις ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες και τα προβλήματά τους. Αν και η συγκεκριμένη δεξαμενή ήταν στο μη στρατιωτικό τμήμα του ναυπηγείου, η κατάληξή της μπορεί να είναι ενδεικτική του τι μπορεί να συμβεί σε τόσο σημαντικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όταν μένουν εγκαταλελειμμένες και ασυντήρητες.

Και δίπλα ακριβώς, στο υπόστεγο του ίδιου ναυπηγείου βρίσκονται τρία υπερσύγχρονα υποβρύχια μαζί με ένα εκσυγχρονισμένο που «περιμένουν» να ολοκληρωθεί η κατασκευή τους και να παραδοθούν στο Πολεμικό Ναυτικό. Κανείς δεν εγγυάται, ότι όσο τα ναυπηγεία βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, μια ανάλογη ζημιά, δεν μπορεί να συμβεί και σ' αυτά.

Την ίδια στιγμή η τύχη των μεγάλων αμυντικών βιομηχανιών της χώρας έχει εμπλακεί στα γρανάζια των διαπραγματεύσεων με την τρόικα που για μεγάλο διάστημα αποτελούσαν τροχοπέδη στην όποια προσπάθεια εξυγιάνσεως και αναδιοργανώσεως των εταιριών αυτών, που ήδη ταλαιπωρούνταν από την αμαρτωλή ελληνική γραφειοκρατία.

Και όμως, η Ελλάδα ως η χώρα με το μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες στην Ευρώπη, έπρεπε να έχει κάνει τις καλύτερες επενδύσεις της στην αμυντική και τη ναυπηγική της βιομηχανία. Και όμως, στους τομείς αυτούς που θα μπορούσαν ακόμη και μέσα στη σημερινή κρίση να είναι οι ατμομηχανές της οικονομίας, αντιμετωπίζουμε τεράστια προβλήματα.

Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, στις συζητήσεις σχετικά με την κρατική αμυντική βιομηχανία, εμπλέκεται και το όνομα της Λάρκο. Είναι εξαιρετικά άκαιρη κάθε συζήτηση για την εταιρία αυτή, που ούτως ή άλλως δεν είναι αμυντική βιομηχανία. Αλλά και η διεθνής συγκυρία υποδεικνύει ότι με τις τιμές του νικελίου καταβαραθρωμένες μάλλον δεν είναι η καταλληλότερη στιγμή για την εκκαθάρισή της.

Για τις κρατικές αμυντικές βιομηχανίες και ιδιαίτερα για τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ πρώην ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ) και την Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων (ΕΛΒΟ) μετά από πολλές συμπληγάδες αποφασίσθηκε, οι λύσεις να δοθούν στο υψηλότερο δυνατό πολιτικό επίπεδο. Και αυτό γιατί οι πιέσεις από την πλευρά της τρόικας για «λουκέτο» εμφανίζονται ιδιαίτερα έντονες.

Πλέον, από ελληνικής πλευράς, οι σχετικοί χειρισμοί γίνονται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών σε εφαρμογή των οδηγιών που έχει δώσει ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί τη διάσωση των αμυντικών βιομηχανιών, προσωπικό στοίχημα.

Έτσι έχουν βγει από την εικόνα, τόσο το ΤΑΙΠΕΔ, όσο και οι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, την αρνητική στάση των οποίων οι παράγοντες της βιομηχανίας θεωρούσαν τουλάχιστον ακατανόητη.

Πάντως το υπουργείο Εθνικής Αμύνης εμφανίζεται πρόθυμο να αναλάβει τη διαχείριση των καθαρά αμυντικών κομματιών των ΕΑΣ και της ΕΛΒΟ, αφού οι εταιρίες διαχωρισθούν από τα κομμάτια των μη στρατιωτικών κατασκευών, τα οποία και θα εκκαθαρισθούν. Μια τέτοια λύση φαίνεται εφικτή για την ΕΛΒΟ που μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει για την υποστήριξη με οχήματα των Ενόπλων Δυνάμεων. Θα πρέπει όμως σε αυτή την περίπτωση να μειωθεί αρκετά το προσωπικό της, το οποίο σήμερα αριθμεί 350 εργαζομένους.

Η περίπτωση της ΕΑΣ

Στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) από την άλλη πλευρά, η κατάσταση εμφανίζεται πολύ πιο ευοίωνη σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Το σχέδιο αναδιαρθρώσεως, αλλά και οι εμπορικές δραστηριότητες τις οποίες έχει δρομολογήσει η διοίκηση της εταιρίας αποδεικνύονται λειτουργικά. Τα εύσημα αποδίδονται από την κυβέρνηση στον πρόεδρο, απόστρατο αντιναύαρχο Ιω. Δεμίρη και το διευθύνονται σύμβουλο Σωτ. Χριστογιάννη, οι οποίοι ανέλαβαν την εταιρία στις αρχές του καλοκαιριού.

Να σημειωθεί ότι η εταιρία είχε μείνει ουσιαστικά ακέφαλη για αρκετά μεγάλο διάστημα και για μήνες μετά την τοποθέτησή της, η νέα διοίκηση αδυνατούσε να κάνει πράξεις αφού περίμενε την ολοκλήρωση τυπικών διαδικασιών, όπως η έγκριση από τη Βουλή που καθυστερούσε στα γρανάζια της γραφειοκρατίας. Έτσι όμως χάθηκε πολύτιμος χρόνος για ανάληψη εξαγωγικών δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να έχουν αναληφθεί.

Μια τέτοια περίπτωση είναι η πρόθεση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων να αγοράσουν πυρομαχικά των 40 χιλ. Τύπου L 60, τα οποία τα ΕΑΣ είναι από τις ελάχιστες εταιρίες του κόσμου που συνεχίζουν να κατασκευάζουν.

Το σχετικό συμβόλαιο εκτιμάται σε 250 εκατ. δολάρια και τα ΕΑΣ θα το διεκδικήσουν σε συνεργασία με αμερικανική βιομηχανία. Παράλληλα, τα ΕΑΣ διεκδικούν την ανάληψη και άλλων εργασιών στο διεθνή στίβο, με μεγαλύτερη ένα συμβόλαιο όπλων και πυρομαχικών της Ινδίας, που μπορεί να ανέλθει σε 4 δισ. ευρώ.

Με τα δεδομένα αυτά η εταιρία γίνεται βιώσιμη, αρχίζοντας ταυτόχρονα διαδικασία σταδιακής συρρικνώσεως με αναστολή της λειτουργίας των μη παραγωγικών κατασκευαστικών μονάδων. Στόχος είναι να διατηρηθούν τα εργοστάσια του Υμηττού, του Λαυρίου και του Αιγίου, ενώ το προσωπικό μπορεί να παραμείνει στους 950 που είναι σήμερα. Θα πρέπει όμως να ανατραπεί η σημερινή μεγάλη αναλογία διοικητικού προσωπικού. Περίπου 200 διοικητικοί υπάλληλοι πρέπει να αντικατασταθούν από ισάριθμους τεχνικούς.

Πρώτο εργοστάσιο που θα κλείσει είναι η Μεταλλουργική Ηπείρου και ακολουθεί το εργοστάσιο ιματισμού και αλεξισφαίρων στην Κύμη Ευβοίας για το οποίο υπάρχουν ακόμη ελπίδες ότι μπορεί να κινήσει το ενδιαφέρον κάποιου επενδυτή. Όσο για το εργοστάσιο στη Μάνδρα Αττικής, εξακολουθεί να είναι απαραίτητο για την ομαλή εκτέλεση των εργασιών της εταιρίας, όμως είναι εφικτή η σταδιακή μεταφορά των δυνατοτήτων του στα άλλα εργοστάσια, ώστε καταστεί δυνατή η αναστολή της λειτουργίας του χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις στις παραγωγικές δυνατότητες της εταιρίας.

Ανοικτό μέτωπο και η ΕΑΒ

Η συζήτηση για την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) δεν έχει ανοίξει ακόμη. Η εταιρία αυτή, με εξαιρετικές επενδύσεις και υποδομές σε τομείς ιδιαίτερα υψηλης τεχνολογίας, δεν τις έχει αξιοποιήσει στο βαθμό που θα μπορύσε. Και εδώ όπως και στα ΕΑΣ υπήρξε πρόβλημα διοικήσεως, καθώς η εταιρία έμεινε για μήνες ακέφαλη μέχρις ότου τοποθετήθηκαν ο απόστρατος αντιπτέραρχος Παν. Μανούσος ως πρόεδρος και ο Δημ. Παπακώστας ως διευθύνων σύμβουλος. Ο κ. Παπακώστας ήταν προηγουμένως διευθύνων σύμβουλος της ΕΛΒΟ.

Στο ενεργητικό της ΕΑΒ υπάρχουν καλές διεθνείς συνεργασίες, αλλά και πάρα πολλά κείμενα προθέσεων (MoU) με δυνητικούς πελάτες, ελάχιστα από τα οποία έχουν καταλήξει σε συμβάσεις παραγωγικού έργου. Εντονώτατα συζητείται εξάλλου το γεγονός ότι οι κοστολογήσεις εργασιών της εταιρίας την έχουν οδηγήσει σε ζημιογόνα αποτελέσματα από την εκτέλεση συμβολαίων που έχει αναλάβει.

Τα ναυπηγεία

Η ναυπηγική βιομηχανία τέλος, δεν είναι μεν κρατική, αλλά κινείται με σχεδόν αποκλειστικό πελάτη το Κράτος και ειδικότερα το Πολεμικό Ναυτικό. Τα Ναυπηγεία Ελευσίνας μετά πολλούς κλυδωνισμούς φαίνονται βιώσιμα καθώς ολοκληρώνουν μία ακόμη πυραυλάκατο τύπου Super Vita που θα παραδοθεί στο Ναυτικό μέχρι το τέλος του έτους. Δύο ακόμη είναι υπό κατασκευή, αλλά το αγκάθι που υπάρχει είναι η διάρρηξη των σχέσεων του ναυπηγείου με την εταιρία British Aerospace που παρείχε τα σχέδια και την τεχνογνωσία των πλοίων αυτών. Το πρόβλημα βεβαίως έγκειται σε οικονομικές διεκδικήσεις για τις οποίες ελπίζεται ότι σύντομα θα βρεθεί λύση.

Όσο για το Σκαραμαγκά, εκεί εντοπίζεται η μεγαλύτερη αποτυχία. Δύο χρόνια μετά τη συμφωνία μεταβιβάσεως του πλειοψοφικού πακέτου μετοχών από τη γερμανική Thyssen Krupp στην αραβικών συμφερόντων Priminvest, δεν έχει γίνει το παραμικρό βήμα προόδου. Ενώ έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες στα τρία υποβρύχια τύπου 214 που παραμένουν σε «ομηρεία» στα ναυπηγεία και να έχει αρχίσει η ναυπήγηση άλλων δύο, στην ιστορική αυτή βιομηχανική μονάδα επικρατεί εικόνα εγκαταλείψεως.

Οι σχέσεις με τους Γερμανούς που έχουν την τεχνογνωσία των υποβρυχίων έχουν διαρραγεί και τα ναυπηγεία ανίκανα να ανταποκριθούν στις συμβατικές τους υποχρεώσεις απέναντι στο Ναυτικό ελπίζουν σε μια διαιτησία.

Εκεί βέβαια θα αναδειχθούν όλα τα προβλήματα της τροποποιήσεως της σχετικής συμβάσεως, την οποία, σημειωτέον, με πρωτοβουλία του τότε υπουργου Εθνικής Αμύνης Ευαγ. Βενιζέλου έχει κυρώσει η ελληνική Βουλή. Αποδεικνύεται όμως ότι στην πράξη ουδόλως διασφάλισε τα συμφέροντα του Δημοσίου. Απεναντίας υποχρεωμένοι σε εκ περιτροπής εργασία μία ημέρα την εβδομάδα, οι 1.300 εργαζόμενοι του Σκαραμαγκά, είναι μήνες τώρα σε διαρκή απεργία.