Η πορεία του τραπεζικού τομέα στο σύνολό του για Αίγυπτο, Αλβανία, Βουλγαρία, Κύπρο, Ρουμανία, Σερβία, Τουρκία και FYROM, αναλύονται μεταξύ άλλων στο δεύτερο ειδικό τεύχος της περιοδικής έκδοσης South Eastern Europe and Mediterranean Emerging Market Economies Bulletin, της Εθνικής Τράπεζας.

Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται στο τεύχος με τίτλο ”Ειδική έκδοση: Περιφερειακά Τραπεζικά Συστήματα”, όλες οι χώρες που μελετά η Ομάδα Ανάλυσης Αναδυόμενων Αγορών της Εθνικής Τράπεζας αντιμετωπίζουν παρεμφερείς προκλήσεις στο μακροοικονομικό και τραπεζικό περιβάλλον.

Πρώτον, η επιτυχής εφαρμογή φιλόδοξων μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων, με εξαίρεση την Αίγυπτο η οποία βρίσκεται στην αρχή της μεταρρυθμιστικής της προσπάθειας, οδηγεί σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Δεύτερον, το βελτιωμένο οικονομικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με την ανανεωμένη εμπιστοσύνη στο αναδιαρθρωμένο και κατά κύριον λόγο ξένης ιδιοκτησίας τραπεζικό σύστημα, έχει οδηγήσει σε υψηλούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης, ιδιαίτερα στον μέχρι τώρα περιορισμένης διείσδυσης τομέα της λιανικής τραπεζικής.

Στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σερβία οι αρχές υποχρεώθηκαν να επιβάλουν περιορισμούς στην πιστωτική επέκταση, δεδομένου ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχε πλησιάσει το 10% του ΑΕΠ, παρά το γεγονός ότι τα εξωτερικά ανοίγματα αυτών των χωρών καλύπτονται ως επί το πλείστον από άμεσες ξένες επενδύσεις.

Οι περιορισμοί αυτοί φαίνεται να αποδίδουν μόνο στη Βουλγαρία –χώρα με βαθμό χρηματοπιστωτικής διείσδυσης κατά 70% υψηλότερο έναντι του αντίστοιχου των άλλων δύο χωρών.

Τρίτον, η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα, όπως αποτυπώνεται στον λόγο των καταθέσεων σε εγχώριο νόμισμα επί του συνόλου των καταθέσεων, έχει ενισχυθεί στις περισσότερες χώρες, παρά το γεγονός ότι ο ανωτέρω λόγος σπάνια υπερβαίνει το 60-70%.

Παρά ταύτα, λόγω και του πολλαπλάσια υψηλότερου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης, παρατηρείται έλλειψη ρευστότητας σε πολλές χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία και Τουρκία) γεγονός που τοποθετεί σε πλεονεκτική θέση τις τράπεζες που διαθέτουν μεγάλα μερίδια αγοράς σε καταθέσεις σε εγχώριο νόμισμα.

Εξαίρεση αποτελεί η Σερβία, όπου η ”ευρωποίηση” της οικονομίας συνεχίζεται, με το μερίδιο των καταθέσεων σε εγχώριο νόμισμα να μειώνεται σε επίπεδα κάτω από το 30% τον Ιούνιο του 2006.

Τέταρτον, η επιθετική είσοδος των ξένων τραπεζών σε αυτές τις αγορές έχει ενισχύσει σημαντικά τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα την απότομη κάμψη των περιθωρίων, ιδιαίτερα στη Ρουμανία και την Τουρκία, από υψηλά όμως επίπεδα, καθώς επίσης και στη Βουλγαρία και την Κύπρο.

Όμως το καθαρό περιθώριο επιτοκίου έχει επηρεαστεί αισθητά λιγότερο λόγω της βελτίωσης της σύνθεσης του ενεργητικού, με τα δάνεια, ιδιαίτερα προς τα νοικοκυριά να αντικαθιστούν τα χρεόγραφα στους ισολογισμούς των τραπεζών.

Πράγματι, το καθαρό περιθώριο επιτοκίου έχει μειωθεί μόνο στη Ρουμανία και την Τουρκία, πάλι όμως από σχετικά υψηλά επίπεδα, ενώ διατηρείται πάνω από τα αντίστοιχα άλλων χωρών της περιοχής.

Πέμπτον, ο ταχύς ρυθμός πιστωτικής επέκτασης και οι υψηλότεροι ρυθμοί τραπεζικής διαμεσολάβησης οδηγούν σε υψηλότερες προβλέψεις, όμως από σχετικώς χαμηλά επίπεδα στις περισσότερες χώρες. Οι προβλέψεις είναι υψηλές μόνο στις χώρες με μεγάλο ύψος μη εξυπηρετούμενων δανείων, συσσωρευμένων από προηγούμενες οικονομικές κρίσεις (π.χ. FYROM και Σερβία).

Έκτον, το ευνοϊκό περιβάλλον οδήγησε σε σημαντική αύξηση την τραπεζική κερδοφορία σε όλες τις χώρες, με εξαίρεση τη Ρουμανία, αλλά και πάλι από σχετικά υψηλό απόλυτο επίπεδο (ας σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της Τουρκίας επηρεάζονται από τις κατ’ εξαίρεσιν υψηλές προβλέψεις μίας τράπεζας, χωρίς την οποία ο δείκτης απόδοσης ιδίων κεφαλαίων του συστήματος που είναι από τους υψηλότερους στην περιοχή θα υπερέβαινε το 20%).

Η ανωτέρω τάση αναμένεται ότι θα συνεχιστεί τα επόμενα έτη παράλληλα με τη βελτίωση της σύνθεσης του ενεργητικού, τη μετατόπιση των δανειοδοτήσεων προς υψηλού περιθωρίου δάνεια σε εγχώριο νόμισμα καθώς και την αναμενόμενη επιβράδυνση της συμπίεσης των περιθωρίων.

Η βελτίωση των κερδών θα υποστηριχτεί και από τη χαμηλή δομή κόστους των χωρών αυτών.