Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με εξαιρετικά υψηλό ρυθμό για όγδοο συνεχόμενο έτος υπερβαίνοντας το μέσο όρο της ευρωζώνης κατά 2½ ποσοστιαίες μονάδες, αναφέρει η Εθνική Τράπεζα σε σχετική ανάλυση για το κατά πόσο πιθανή είναι η επανάληψη στην Ελλάδα αντίστοιχων συνθηκών ύφεσης και βραδείας ανάπτυξης με την Πορτογαλία κατά την περίοδο 2000-05.

Η αναπτυξιακή αυτή ισχύς φαίνεται να εξαρτάται σε αυξανόμενο βαθμό από τον ισχυρό ρυθμό αύξησης της πιστωτικής επέκτασης (καθώς τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν κοντά σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα).

Ωστόσο, η νομισματική πολιτική έχει πλέον περιέλθει σε φάση ανοδικών κινήσεων των επιτοκίων λόγω της ταχύτερης ανάπτυξης στην ευρωζώνη καθώς και των πληθωριστικών πιέσεων που τροφοδοτούνται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Παράλληλα, η ισχυρή εγχώρια ζήτηση αντανακλάται σε μειούμενο ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών και σε ισχυρότερη ιδιωτική κατανάλωση, που συντηρεί ένα θετικό παραγωγικό κενό για έκτο συναπτό έτος.

Ως εκ τούτου, ο ρυθμός αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων, και ιδιαίτερα σε κατοικίες, ήταν υψηλός ενώ η δημοσιονομική πολιτική παρέμενε έως πρόσφατα επεκτατική. Αντανακλώντας τις παραπάνω εξελίξεις, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, διευρύνθηκε σημαντικά στο 7,9 του ΑΕΠ το 2005, και αναμένεται να ξεπεράσει το 10,5% του ΑΕΠ το 2006.

Οι εξελίξεις αυτές προσομοιάζουν σε χαρακτηριστικά της Πορτογαλικής οικονομίας πριν από τη δραματική επιβράδυνσή της κατά την περίοδο 2001-2005 (όταν το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά μέσο όρο 0,7% σε ετήσια βάση).

Ωστόσο, διαπιστώνεται ότι η μακροοικονομική εικόνα της ελληνικής οικονομίας είναι ικανοποιητική, ενώ οι όποιες μακροοικονομικές ανισορροπίες (υπερβάλλουσα ζήτηση, έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, χρέος νοικοκυριών) δεν είναι ανησυχητικές σε σύγκριση με αυτές της Πορτογαλίας στα τέλη της δεκαετίας του 1990.Μια επιφανειακή εξέταση των δύο οικονομιών αναδεικνύει πολλές ομοιότητες μεταξύ της πορτογαλικής οικονομίας την περίοδο 1995-00 και της ελληνικής οικονομίας κατά την τελευταία εξαετία.

Συγκεκριμένα, η οικονομία της Πορτογαλίας αναπτυσσόταν με ρυθμούς υψηλότερους του 3,5% ετησίως μεταξύ 1995 και 2000.

Παράλληλα, η επενδυτική δραστηριότητα αυξανόταν με ισχυρούς ρυθμούς (7,3% ετησίως την πενταετία 1996-2000) βασισμένη κυρίως στην κατασκευή ακινήτων.

Ο δανεισμός των νοικοκυριών ανήλθε σε πολύ υψηλά επίπεδα, σε σύγκριση με το μέσο όρο της ευρωζώνης (από το 13% του ΑΕΠ το 1990 αυξήθηκε σε 26% το 1995 και σε 61% το 2000), ενώ η δημοσιονομική πολιτική παρέμενε χαλαρή αναβάλλοντας τη διόρθωση των διαρθρωτικών δημοσιονομικών αδυναμιών καθόλη τη διάρκεια της περιόδου άνθησης της οικονομίας (το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερέβαινε ήδη το 3% του ΑΕΠ το 2000).

Επίσης το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε στο 10% του ΑΕΠ το 2000.

Η μεταστροφή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, που προέβη σε διαδοχικές αυξήσεις της τάξης των 2¼ ποσοστιαίων μονάδων του επιτοκίου παρέμβασης από τα τέλη του 1999 έως 2001, αποτέλεσαν το έναυσμα για την ανάδειξη των μακροοικονομικών ανισορροπιών και πρωτίστως της υπερχρέωσης των νοικοκυριών.

Κατά συνέπεια, τα νοικοκυριά περιέκοψαν μέρος των καταναλωτικών και επενδυτικών τους δαπανών. Οι ασθενείς προοπτικές εγχώριας ζήτησης, καθώς και η έκθεση των πορτογαλικών επιχειρήσεων στη Βραζιλία, που είχε ήδη πληγεί από την κρίση στις αγορές τις Λατινικής Αμερικής, από τα τέλη του 1998, εξασθένησε δραματικά την επενδυτική δραστηριότητα.

Αναλυτικότερα η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται, επίσης, από υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τροφοδοτούμενους από την ισχυρή εγχώρια ζήτηση, τα χαμηλά επιτόκια και τις σημαντικές ροές κεφαλαίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από ένα διευρυνόμενο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Ωστόσο, παρά τις αναμφισβήτητες ομοιότητες υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που καθιστούν την επανάληψη της πορτογαλικής εμπειρίας λιγότερο πιθανή.

Η δημοσιονομική προσαρμογή έχει προχωρήσει

Σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής με τη μείωση του προσαρμοσμένου στον οικονομικό κύκλο δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, μεταξύ 2004 και 2005, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στο 3,5% του ΑΕΠ το 2006, σημαντικά χαμηλότερα από το 5,5% το 2001 στην Πορτογαλία.

Αναμφισβήτητα η συνεχής προσήλωση στην επίτευξη διατηρήσιμης δημοσιονομικής προσαρμογής, που να αντανακλάται και σε σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους από το τρέχον πολύ υψηλό του επίπεδο, είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθεί απότομη επιδείνωση της δημοσιονομικής κατάστασης σε μια ενδεχόμενη επιβράδυνση της οικονομίας.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνιστά τη μεγαλύτερη ανισορροπία

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχει διευρυνθεί σημαντικά και αναμένεται να υπερβεί το 10½ % του ΑΕΠ το 2006 τροφοδοτούμενο από τις υψηλές ενεργειακές τιμές, την ισχυρή εγχώρια ζήτηση και την αμείωτη διαφορά πληθωρισμού με την ευρωζώνη. Το μη πετρελαϊκό ισοζύγιο αναμένεται να αυξηθεί δραματικά φθάνοντας το 6% του ΑΕΠ προσεγγίζοντας το επίπεδο του 7% του ΑΕΠ στο οποίο διαμορφώθηκε το 2000 στην Πορτογαλία. Ωστόσο, ένα σημαντικό τμήμα των αυξημένων εισαγωγών οφείλεται στην επιταχυνόμενη επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία αναμένεται να ενισχύσει μεσοπρόθεσμα το αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας.

Η καταναλωτική δαπάνη αντανακλά τις θεμελιώδεις συνιστώσες της…

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΤΕ που βασίζονται σε ένα υπόδειγμα κατανάλωσης, η καταναλωτική δαπάνη αντανακλά κατά κύριο λόγο τις εξελίξεις στο διαθέσιμο εισόδημα και τα πραγματικά επιτόκια (που ερμηνεύουν το 94% της ετήσιας αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης) και σε πολύ μικρότερο βαθμό την πιστωτική επέκταση (που ερμηνεύει το 6%) σε αντίθεση με την Πορτογαλία, την περίοδο 1995-2000, όπου ένα σημαντικό τμήμα της αύξηση εγχώριας κατανάλωσης βασιζόταν στο δανεισμό (περίπου 22% του ετήσιου ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης).