Άτολμες, αν και προς τη σωστή κατεύθυνση, παραμένουν οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, όπως συμπεραίνει έρευνα της Διεύθυνσης Οικονομικών μελετών της Alpha Bank, η οποία περιλαμβάνεται και στο Οικονομικό Δελτίο του Ιουνίου 2006. Στόχος της μεταρρύθμισης, σύμφωνα με την τράπεζα θα έπρεπε να είναι η καθιέρωση μοναδικού ενιαίου και ουδέτερου φόρου στην κατανάλωση.

Η τράπεζα επισημαίνει ότι όταν οι δημόσιες δαπάνες χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά χαμηλή παραγωγικότητα και σπατάλη πόρων, σε σύγκριση με την υψηλή παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, τότε η υψηλή φορολογική επιβάρυνση οδηγεί αναπόφευκτα σε στασιμότητα, σε χαμηλά εισοδήματα και σε χαμηλό βαθμό κοινωνικής προστασίας.

Στην Ελλάδα η παραγωγικότητα των δημοσίων δαπανών είναι εξαιρετικά χαμηλή, λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με όλους τους δείκτες και τις αναλύσεις οι υπηρεσίες που προσφέρονται από τους δημόσιους οργανισμούς και γενικά από φορείς που βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο είναι, αφενός χαμηλής ποιότητας και αφετέρου εξαιρετικά υψηλού κόστους.

Η συμβολή τους στην ανάπτυξη της χώρας είναι χαμηλή, ενώ πολλές φορές αποτελούν ανυπέρβλητα εμπόδια στην ανάπτυξη. Το γεγονός αυτό δεν έχει διαπιστωθεί μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες χώρες στον κόσμο.

Έχει δε γίνει η αφορμή για την εντατικοποίηση των προσπαθειών μείωσης των μη παραγωγικών δημοσίων δαπανών, επικέντρωσης του κράτους στους τομείς στους οποίους η συμβολή του είναι απόλυτα αναγκαία και ενίσχυσης του ρόλου του ιδιωτικού τομέα και των ανταγωνιστικών συνθηκών σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.

Η πορεία αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια μεταβατική περίοδος (σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα αρκετά μακροχρόνια) για την τελική εγκαθίδρυση ενός μοναδικού ενιαίου και ουδέτερου φόρου στην κατανάλωση (Flat Tax) που δεν θα δημιουργεί αντικίνητρα στην εργασία και στην επιχειρηματικότητα, ενώ θα εξασφαλίζει τα αναγκαία έσοδα στο κράτος για τη χρηματοδότηση των πραγματικά αναγκαίων δημοσίων δαπανών.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, βασικός στόχος των φορολογικών μεταρρυθμίσεων μέχρι σήμερα στην Ελλάδα ήταν η σταδιακή μείωση των φορολογικών κλιμακίων στο ΦΕΦΠ, ενώ στο ΦΕΝΠ υπάρχει ήδη μόνο ένας ενιαίος φορολογικός συντελεστής. Έτσι τα 6 φορολογικά κλιμάκια του ΦΕΦΠ που ίσχυαν μέχρι το 2002 μειώθηκαν στα 5 το 2003 και στα 4 το 2004.

Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις από το Υπ. Οικονομικών, τα κλιμάκια θα παραμείνουν πιθανότατα στα 4 (αφορολόγητο, βασικός συντελεστής, υψηλός συντελεστής και ανώτατος συντελεστής), αλλά αυξάνονται ουσιαστικά οι κλίμακες εισοδήματος από τις οποίες εφαρμόζονται ο ενδιάμεσος και ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής.

Με αυτή τη διάρθρωση διατηρείται ακόμα υψηλός βαθμός προοδευτικότητας στο σύστημα, αν και χαμηλότερος από τον ισχύοντα μέχρι το 2002, ενώ απλοποιείται κάπως η λειτουργία του συστήματος.

Η τάση αυτή, για μείωση της προοδευτικότητας και για απλοποίηση του φόρου εισοδήματος και του φορολογικού συστήματος γενικότερα, που άρχισε να συζητείται στην Ελλάδα από τις αρχές της 10ετίας του 2000, σε πολλές χώρες διεθνώς έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο και σε ορισμένες από αυτές εφαρμόζεται ήδη η αρχή της πλήρους εξίσωσης των φορολογικών συντελεστών και της εφαρμογής ενός ενιαίου συντελεστή για όλα τα επίπεδα εισοδήματος (flat tax) τόσο στο ΦΕΦΠ όσο και στο ΦΕΝΠ.

Παρατηρούνται επίσης τάσεις ενίσχυσης των φορολογικών εσόδων από τους φόρους στην κατανάλωση και μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και του εισοδήματος από εργασία.

Οι τάσεις αυτές καταλήγουν ενίοτε στην εφαρμογή διαφόρων sui generis ”συστημάτων ενιαίου φορολογικού συντελεστή”, ιδιαίτερα σε χώρες στις οποίες το ποσοστό των δημοσίων δαπανών στο ΑΕΠ διαμορφώνεται ήδη σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

Στην Ελλάδα, το υψηλό ποσοστό των δημοσίων δαπανών στο ΑΕΠ, η ελλειμματικότητα του προϋπολογισμού, το υψηλό χρέος της γενικής κυβέρνησης στο ΑΕΠ και τα πολύ μεγάλα αφανή χρέη που προκύπτουν για το Ελλ. Δημόσιο από το ΕΣΚΑ, συνεπάγονται ουσιαστική αδυναμία ακόμα και σκέψεων εφαρμογής ”συστημάτων ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή στην κατανάλωση”.

Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και αυτή που προτείνεται από την Κυβέρνηση για το φόρο από μισθωτές υπηρεσίες, αν και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, παραμένουν άτολμες και δεν αποτελούν παράγοντα που μπορεί να συμβάλλει στην απογείωση της αναπτυξιακής διαδικασίας στη χώρα. Μια πιο ριζική προσέγγιση προτείνεται εδώ, υπό την προϋπόθεση της επίτευξης σημαντικής προόδου στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής.