Ο Μόντι και ο Μπερσάνι δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, από την άποψη ότι ακόμα και αν συνεργαστούν ο συνασπισμός τους δεν θα αρκεί για να έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία, σημειώνει η Nomura.

Ο μεγάλος κερδισμένος των εκλογών είναι το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Γκρίλο, το οποίο είναι τώρα το μεγαλύτερο κόμμα στην Ιταλία.

Όπως αναφέρει η Nomura σε σημείωμά της για το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών, φαίνεται πως υλοποιήθηκε το ρίσκο της ακυβερνησίας, γεγονός που καθιστά το πολιτικό περιβάλλον πολύ ρευστό. Στη φάση αυτή ο διεθνής οίκος κρίνει τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας πιο πιθανό απ’ ό,τι τη διεξαγωγή νέων εκλογών, ιδιαίτερα αν επιστρέψουν οι πιέσεις των αγορών στις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων.

Κατά τη Nomura, ξεκινά μια περίοδος μεγάλης αβεβαιότητας, καθώς είναι πιθανόν να μην υπάρξει νέα κυβέρνηση μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Από αυτήν την άποψη, οι αγορές μπορεί να προχωρήσουν σε επανεκτίμηση του κινδύνου ακυβερνησίας στην Ιταλία. Η απουσία κυβέρνησης βραχυπρόθεσμα καθιστά την καταλληλότητα της χώρας για συμμετοχή στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της κεντρικής τράπεζας (ΟΜΤ) πιο περίπλοκη. Η ΕΚΤ μπορεί να χρειαστεί να εντείνει τη ρητορική της και να αφήσει να εννοηθεί ότι υπάρχει διαθέσιμη στήριξη στην περίπτωση όπου χρειαστεί να αποτραπεί κατάρρευση των αγορών.


Προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας

Η κατάσταση παραμένει πολύ ρευστή σε αυτήν τη φάση, σχολιάζει η Nomura, ωστόσο βλέπει τουλάχιστον δύο λόγους για να επιχειρηθεί ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας προτού προχωρήσουν οι όποιες συζητήσεις για νέες εκλογές.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι με τον ισχύοντα εκλογικό νόμο νέες εκλογές πιθανότατα θα έφερναν παρόμοιο αποτέλεσμα, χωρίς ξεκάθαρη πλειοψηφία στη Γερουσία.

Ο δεύτερος είναι ότι το Κίνημα Πέντε Αστέρων του Γκρίλο είναι πλέον το μοναδικό μεγάλο κόμμα και απειλεί την πολιτική ηγεσία των μεγάλων συνδυασμών της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς, που κατά την εκτίμηση της Nomura δεν έχουν πολλά κίνητρα για να βιαστούν να διεξαγάγουν νέες εκλογές.

Ο οίκος αναμένει επίσης οι πολιτικές δυνάμεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους, αναγνωρίζοντας ότι η χώρα χρειάζεται πολιτική σταθερότητα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της παρατεταμένης περιόδου συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, της συνεχιζόμενης επιδείνωσης στην αγορά εργασίας και, το σημαντικότερο, της ανάγκης να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει στην Ευρώπη.

Οι στόχοι της δημοσιονομικής προσαρμογής και των δομικών μεταρρυθμίσεων είναι απαραίτητοι όροι για την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, σχολιάζει η Nomura, η οποία αναμένει οι συνθήκες χρηματοδότησης της Ιταλίας να επιδεινωθούν αν εξαλειφθούν οι προσδοκίες ότι η Ιταλία μπορεί να πετύχει.

Υπάρχουν αρκετοί πιθανοί συνασπισμοί που θα μπορούσαν να προκύψουν ως μια λειτουργική απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία, αν και η κάθε μία πιθανότατα θα είναι αδύναμη, σύμφωνα με τη Nomura, η οποία δεν αναμένει κανένας από τους συνασπισμούς που θα σχηματιστεί να μπορέσει να αντέξει ολόκληρη θητεία.

Έτσι, θα μπορούσε να υπάρξει ένας μεγάλος συνασπισμός μεταξύ του Μπερλουσκόνι και του Μπερσάνι, ένας συνασπισμός μεταξύ του Γκρίλο και του Μπερσάνι ή μεταξύ του Γκρίλο και του Μπερλουσκόνι, ή πρόωρες εκλογές.

* Ο μεγάλος συνασπισμός Μπερλουσκόνι - Μπερσάνι (238 έδρες έναντι 158 που απαιτούνται για την πλειοψηφία)

Οι πολύ ισχυρές επιδόσεις του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, κατά την εκτίμηση της Nomura, απειλεί την πολιτική δύναμη των δύο ιστορικών συνδυασμών, της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς. Αν και μια τέτοια πιθανότητα μπορεί να φαίνεται απίθανη, αξίζει να θυμηθούμε ότι η εμπειρία της τεχνοκρατικής κυβέρνησης Μόντι ήταν στην πραγματικότητα ένα πείραμα για έναν τέτοιον μεγάλο συνασπισμό, όπου τα μεγάλα κόμματα ψήφισαν από κοινού για πολλούς νόμους, συμπεριλαμβανομένων των πολύ σημαντικών πακέτων δημοσιονομικής προσαρμογής, των δομικών μεταρρυθμίσεων και της τροποποίησης του Συντάγματος για το Δημοσιονομικό Σύμφωνο.

Ένας τέτοιος συνασπισμός θα μπορούσε να έχει μεγάλη απόλυτη πλειοψηφία 238 εδρών στη Γερουσία και πιθανότατα θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην αλλαγή του εκλογικού νόμου και να οδηγήσει σε νέες εκλογές, αν και η Nomura θεωρεί πως είναι πρώιμο να συζητηθεί η πιθανότητα οι δύο συνδυασμοί να βρουν κοινό έδαφος για μια πολιτική ατζέντα.

Ωστόσο, η όποια ένταση των πιέσεων από τις αγορές θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευθυγράμμιση των αντίστοιχων προτιμήσεων προς την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων προς όφελος της οικονομικής και χρηματοοικονομικής σταθερότητας της Ιταλίας. Εκτιμάται πως στον συνασπισμό αυτό θα συμμετέχει και ο Μόντι.

* Συνασπισμός Γκρίλο - Μπερσάνι (175 έδρες έναντι 158 που απαιτούνται)

Ο Γκρίλο έχει δηλώσει δημοσίως πολλές φορές ότι δεν θα συμμετάσχει σε κυβερνητικό συνασπισμό με τον Μπερσάνι ή τον Μπερλουσκόνι, και επανέλαβε τη θέση του αυτή και λίγο πριν τελειώσει η καταμέτρηση ψήφων. Ωστόσο, η Nomura θεωρεί ότι είναι πιθανότερο ο Γκρίλο να παράσχει στήριξη στον Μπερσάνι (χωρίς απαραίτητα να προχωρά σε σχηματισμό συνασπισμού με κοινό πρόγραμμα) παρά στον Μπερλουσκόνι. Υπάρχουν κοινά στοιχεία στην ατζέντα του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και σε αυτήν του Μπερσάνι, όπως για παράδειγμα η έγκριση του εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος πολιτών (citizenship income), όμως είναι πολύ αμφίβολο αν ένας τέτοιος συνασπισμός θα μπορούσε να αντέξει.

Αν και η Nomura δεν αναμένει να υπάρξουν σύντομα πρόωρες εκλογές, εξακολουθεί να θεωρεί ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ πιο πιθανό από έναν συνασπισμό του Γκρίλο με τον Μπερλουσκόνι. Στην πραγματικότητα, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων δημιουργήθηκε ως εναλλακτική στο status quo της πολιτικής Μπερλουσκόνι. Σε ό,τι αφορά τον χρόνο, δεν μπορεί να υπάρξει απόφαση για εκλογές πριν από τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.


* Συνασπισμός Μπερλουσκόνι - Γκρίλο (171 έδρες έναντι 158 που απαιτούνται)

Μια τέτοια εξέλιξη είναι ιδιαίτερα απίθανη, σύμφωνα με τη Nomura. Όπως επισημαίνει ο οίκος, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων μπορεί να έχει πολλά κίνητρα για να προχωρήσει σε νέες εκλογές που πιθανόν να εδραιώσουν την ηγεσία του και να προσελκύσουν ακόμα περισσότερες ψήφους, κερδίζοντας το πριμ της πλειοψηφίας στην Κάτω Βουλή, γεγονός που κάνει το ενδεχόμενο διεξαγωγής πρόωρων εκλογών πιο πιθανό από αυτό της δημιουργίας συνασπισμού μεταξύ του Γκρίλο και του Μπερλουσκόνι.


Δεν αναμένεται μεταβατική κυβέρνηση πριν από το τέλος Μαρτίου

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης δεν θα ξεκινήσουν πριν από το δεύτερο ήμισυ του Μαρτίου, μετά τις εκλογές για τους προέδρους και στις δύο Βουλές (η πρώτη συνάντηση έχει προγραμματιστεί για τις 15 Μαρτίου). Αυτό μπορεί να φαίνεται ότι είναι πολύ μακρά περίοδος για τους επενδυτές, που θα θελήσουν άμεση επιβεβαίωση ότι η Ιταλία δεν διολισθαίνει σε βάση παρατεταμένης ακυβερνησίας.

Όταν οι δύο Βουλές εκλέξουν τους προέδρους τους, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα αρχίσει τις διαβουλεύσεις για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Αυτή η διαδικασία αφορά τους ηγέτες των κομμάτων, τους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών ομάδων, τους προέδρους της Κάτω Βουλής και της Γερουσίας, καθώς και άλλους πολιτικούς παράγοντες.

Όταν βρεθεί ο υποψήφιος πρωθυπουργός, που είναι πιθανό να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τις δύο Βουλές (πιθανότατα θα είναι ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους, άρα ο Μπερσάνι), ο πρόεδρος ορίζει τη νέα κυβέρνηση, που χρειάζεται να λάβει μία θετική ψήφο εμπιστοσύνης και από τις δύο Βουλές εντός δέκα ημερών από την ανακήρυξη της υποψηφιότητάς της.

Έτσι, το νωρίτερο που μπορεί να σχηματιστεί επισήμως νέα κυβέρνηση θα είναι στο τέλος Μαρτίου - δηλαδή αργότερα από τότε που επιθυμεί η αγορά.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα επισκεφθεί αύριο τη Γερμανία και θα επιστρέψει στην Ιταλία την Παρασκευή το απόγευμα, έτσι δεν θα έχει αυτήν την εβδομάδα διαβουλεύσεις με τα πολιτικά κόμματα. Η εντολή του Προέδρου της Δημοκρατίας λήγει στα μέσα Μαΐου και τα νέα σώματα θα πρέπει να ψηφίσουν για νέο Πρόεδρο. Μια τέτοια ψήφος απαιτεί κοινή ψήφο και από τις δύο Βουλές (καθώς και εκπροσώπου από τις περιφέρειες) με μεγάλη πλειοψηφία των δυο τρίτων των ψήφων.

Ωστόσο, η Nomura εκτιμά πως οι ανεπίσημες πολιτικές διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν πολύ γρήγορα μεταξύ των κομμάτων, καθώς θα προετοιμάζονται για την εκλογή προέδρου στις δύο Βουλές.

Οι εκλογές των προέδρων χρειάζονται απόλυτη πλειοψηφία στη Γερουσία και τα δύο τρίτα των ψήφων στην Κάτω Βουλή. Για να γίνει αυτό, τα κόμματα θα πρέπει να συμφωνήσουν ανεπισήμως σε συνασπισμούς, και έτσι για τη συνέχεια η όποια ανακοίνωση βασικών πολιτικών ηγετών θα είναι κρίσιμης σημασίας καθώς μπορεί να δείξει τον σχηματισμό πιθανών συνασπισμών. Επίσης, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να παράσχει ανεπίσημο guidance αναφορικά με τα επόμενα βήματα πριν από τη 15η Μαρτίου.


Ο κίνδυνος ακυβερνησίας παραμένει υψηλός

Η Nomura εκτιμά πως δεν είναι πιθανό να υπάρξει πολιτική σταθερότητα με διάρκεια και από αυτήν την άποψη θεωρεί πως η αποτελεσματικότητα και η εφαρμογή των δομικών μεταρρυθμίσεων θα επηρεαστούν. Η μεταρρύθμιση της οικονομίας ώστε να υπάρξει ανάπτυξη και η προσήλωση στα σχέδια δημοσιονομικής προσαρμογής είναι ζωτικής σημασίας σε ό,τι αφορά τη συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που έχουν ληφθεί έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και, το σημαντικότερο, για να διασφαλιστεί ότι η ΕΚΤ παραμένει έτοιμη να παράσχει στήριξη στο σύστημα.

Έχοντας κατά νου αυτές τις μεσοπρόθεσμες προκλήσεις, φαίνεται απίθανο ο όποιος συνασπισμός προκύψει από τις εκλογές να τηρήσει αυστηρά τις δεσμεύσεις για μεταρρύθμιση που έλαβε η κυβέρνηση Μόντι, γεγονός που θα είναι αρνητική εξέλιξη.

Η Nomura έχει ήδη από τον Νοέμβριο τονίσει τον κίνδυνο ακυβερνησίας στη χώρα, ωστόσο οι αγορές παρακολούθησαν τις εκλογές, θεωρώντας πως ένας συνασπισμός Μπερσάνι - Μόντι ήταν δεδομένος και έτσι δεν είχαν προεξοφλήσει επαρκώς τον κίνδυνο ακυβερνησίας. Ο οίκος σημειώνει πως και ο ίδιος εξεπλάγη από το πόσο διαφορετικές ήταν οι προθέσεις ψήφου σε σχέση με το τελικό αποτέλεσμα.

Στη φάση αυτή, η Nomura αναμένει πως θα υπάρξει κάποια επανεκτίμηση του ρίσκου της χώρας στην αγορά κρατικών ομολόγων. Από μια άποψη, οι αγορές χρειάζεται τώρα να επανατιμολογήσουν τη σημαντική πιθανότητα ακυβερνησίας στην Ιταλία. Ωστόσο, ο οίκος δεν αναμένει οι αποδόσεις των ομολόγων να δοκιμάσουν τα υψηλά της κρίσης, δεδομένου ότι εξακολουθεί να υπάρχει και η επιλογή του προγράμματος ΟΜΤ της ΕΚΤ.

Είναι πιθανό η Ευρώπη να καταστήσει την ανάγκη σταθερής κυβέρνησης ως προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή στο ΟΜΤ, ενέργεια που δυστυχώς μπορεί να εντείνει την ανησυχία των επενδυτών αναφορικά με την ικανότητα του ΟΜΤ να παράσχει επαρκή προστασία στις αποδόσεις, δεδομένου ότι δεν είναι ξεκάθαρο σε αυτήν τη φάση το πώς θα μπορέσει να εδραιωθεί γρήγορα μια νέα κυβέρνηση.