Αυτή είναι η Ευρώπη που θέλουμε;

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Από την αρχή αυτής της κρίσης, το 2009, ήταν σαφές πως το καράβι που λέγεται ευρωζώνη έμπαζε.

Μια κρίση, που θα μπορούσε να είχε αποσοβηθεί με συνοπτικές διαδικασίες, αφέθηκε να γιγαντωθεί και να επηρεάσει συνολικά την ευρωπαϊκή πορεία και ειδικά εκείνην των λεγομένων περιφερειακών κρατών, με προβλήματα χρέους.

Οι αντιδράσεις, τόσο των επιμέρους κυβερνήσεων, όσο και των θεσμικών οργάνων, ήσαν αργές και αναποτελεσματικές, ενώ ακόμη και σήμερα εμφανίζονται αποσπασματικές και δεν ανοίγουν, για όλους και με τον ίδιο τρόπο, τον δρόμο της επιστροφής στην ανάπτυξη.

Τα κατασκευαστικά προβλήματα στη δόμηση της νομισματικής ένωσης, δηλαδή η απουσία ενιαίας δημοσιονομικής και τραπεζικής εποπτείας αλλά και η ύπαρξη κεντρικής τράπεζας σε ρόλο ύστατου δανειστή, έχουν μόνον εν μέρει αντιμετωπιστεί, ενώ μόλις πρόσφατα μπόρεσε η ΕΚΤ να υπερκεράσει τις γερμανικές ανησυχίες και να δώσει το πράσινο φως στην πολυπόθητη ποσοτική χαλάρωση

Προς τους «άτακτους» Έλληνες, η αντιμετώπιση ήταν ακόμη ατυχέστερη.

Μετά το πρώτο, καθαρά τιμωρητικού χαρακτήρα μνημόνιο, που αν και «διέσωσε» την Ελλάδα από άμεση χρεοκοπία, εξυπηρέτησε ευθέως και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα απαλλάσσοντάς το από το βαρύ φορτίο ελληνικών ομολόγων, ήρθε και η επίσημη χρεοκοπία, μέσω του PSI.

Μπορεί να ήταν συντεταγμένη και συναινετική, δεν παύει όμως να συνιστά μια χρεοκοπία.

Συνοδεύτηκε, δε, από ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και δομικών αλλαγών, το οποίο όσο απαραίτητο κι αν ήταν σε ορισμένες πτυχές του, αποδείχθηκε στην πορεία ότι εμπεριείχε σαφώς εσφαλμένες προβλέψεις και οδηγούσε σε αυτοτροφοδοτούμενη ύφεση, μέσω των υπερβολικών του αξιώσεων από τον προϋπολογισμό και συνεπακόλουθα την οικονομία.

Σήμερα, στο έκτακτο Eurogroup που γίνεται στις Βρυξέλλες, κρίνεται -επί της ουσίας- η παραμονή της χώρας μας στην ευρωζώνη.

Κρίνεται, δηλαδή, η συνοχή ενός νομισματικού συστήματος και συνεπακόλουθα εκείνη του συνολικού οικοδομήματος που ακούει στο όνομα Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ενός οικοδομήματος το οποίο στήθηκε σταδιακά, στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, για να ενώσει –κατ' αρχάς οικονομικά- τους λαούς της Ευρώπης και να οδηγήσει σε όσμωση μια ήπειρο που σπαρασσόταν έως τότε, κατά τρόπο εξακολουθητικό, από εμπόλεμες συρράξεις.

Το κοινό συμφέρον, η υιοθέτηση κοινών αρχών και κανόνων θα ενώσουν, εκτιμούσαν οι ιδρυτικοί πατέρες και είχαν απόλυτο δίκιο.

Εάν σήμερα διακυβεύεται η ακεραιότητα αυτού του οικοδομήματος, τούτο οφείλεται διότι στην πράξη αυτοί οι κανόνες είτε ήσαν ελλιπείς, είτε δεν εφαρμόστηκαν από όλους, κάτι στο οποίο προφανώς έχει μερίδιο ευθύνης και η χώρα μας, όπως και άλλες.

Όμως, κυριότερα, το οικοδόμημα τρίζει διότι ο σκληρός πυρήνας του αφέθηκε να ηγεμονεύει επί του συνόλου.

Εάν η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα αποπληθωρισμό, υψηλή ανεργία και ένα τμήμα της φλερτάρει με την ύφεση, τούτο οφείλεται στον στενό γερμανικό κορσέ της ΕΚΤ, αλλά και στην απουσία βούλησης για την αντιμετώπιση δομικών προβλημάτων, εκ μέρους οικονομιών όπως η γαλλική και η ιταλική.

Εάν οι επιχειρήσεις δανείζονται όχι με βάση το επιτόκιο του ενιαίου νομίσματος αλλά σύμφωνα με τον κίνδυνο χώρας που εμφανίζει το κράτος στο οποίο εδρεύουν, τούτο δεν αποτελεί πρόβλημα για τις μεγάλες οικονομίες, αλλά για τις μικρότερες και συνάμα συνολικό πρόβλημα για τις συνθήκες ανταγωνισμού στη νομισματική ένωση.

Ακόμη, εάν η συνοχή της ευρωζώνης κρίνεται από τις εκάστοτε θέσεις του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, ή της Ελλάδας, ή οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους, τούτο αποτελεί συνολική αστοχία του ενιαίου νομισματικού συστήματος.

Κατά πόσον σήμερα η Ευρώπη θα μπορέσει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να θυμηθεί τους λόγους για τους οποίους συγκροτήθηκε, είναι άγνωστο.

Το βέβαιο, όμως, είναι ότι εάν δεν το πράξει, η περαιτέρω πορεία της δεν θα είναι εκείνη της Ευρώπης που κάποτε όλοι θέλαμε...