O πόλεμος του χρήματος και η «μοίρα» του ευρώ

Δημοσιεύθηκε: 18 Νοεμβρίου 2011 - 07:43

Γιώργος Παπανικολάου [email protected]

O πόλεμος του χρήματος και η «μοίρα» του ευρώ

Ο «λογαριασμός» της κρίσης και ο ανταρτοπόλεμος του χρήματος με την πολιτική εξουσία. Οι πιέσεις για «ενοποίηση» και ο κίνδυνος μπαράζ αναδιαρθρώσεων στα κρατικά χρέη. Το μέλλον του ευρώ και οι λαοί της Ευρώπης.

Πριν από 10 ημέρες, αμέσως μετά την αναγγελία σχηματισμού «κυβέρνησης ενότητας», υποστήριξα ότι «το θρίλερ δεν τελείωσε, τώρα αρχίζει». Δυστυχώς, τα γεγονότα δικαιώνουν την εκτίμηση.

Η κρίση πέρασε σε άλλο επίπεδο. Η μετάσταση αγγίζει πλέον τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, με συνέπειες που ήδη αρχίζουν να γίνονται ορατές και στο «ελληνικό πρόβλημα».

Πρόκειται για έναν κλιμακούμενο «ανταρτοπόλεμο» μεταξύ της εξουσίας του χρήματος και της πολιτικής εξουσίας -σε δύο κυρίαρχους πόλους-, που επί δεκαετίες κινήθηκαν συντονισμένα, υπηρέτησαν ουσιαστικά η μία την άλλη - και διατηρούν κοινά συμφέροντα.

Γι' αυτό κι ο πόλεμος είναι ως τώρα ελεγχόμενης εντάσεως. Αμφότερες οι πλευρές θα ήθελαν μια «σολομώντεια λύση», απλώς αδυνατούν να τη βρουν.

Το θέμα τους είναι πώς θα μοιραστεί ο λογαριασμός της κρίσης. Κατά την άποψη των «αγορών», θα πρέπει να πληρώσουν κυρίως οι φορολογούμενοι της ευρωζώνης είτε χρηματοδοτώντας κρατικά χρέη άλλων χωρών είτε με σκληρή λιτότητα για να περιοριστούν ελλείμματα και χρέη

Προκειμένου όμως να συμβούν τα ανωτέρω αποτελεσματικά, πιέζουν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενοποίηση, δημοσιονομική και πολιτική, της ευρωζώνης.

Με άλλα λόγια, αφού δάνεισαν σε χώρες όπως η Ελλάδα με επιτόκια… Γερμανίας, ωσάν να υπήρχε εγγύηση των ισχυρών κρατών, προς όφελος των αδυνάτων, τώρα πιέζουν να συμβεί αυτό εκ των υστέρων.

Γι' αυτό και βλέπουμε το παράδοξο ευρωπαϊκές χώρες να έχουν CDS σε επίπεδα Τυνησίας και την Πορτογαλία να βρίσκεται ψηλότερα από το Πακιστάν.

Η πίεση των «τιμών» είναι το μήνυμα των αγορών στις πολιτικές ηγεσίες. Και το «διακύβευμα» είναι πολύ υψηλό

Για να είμαστε δίκαιοι, αυστηρά από οικονομική άποψη, η ένωση με τη μορφή μιας ομοσπονδίας έχει νόημα.

Καλώς ή κακώς, όμως, οι πολιτικές, κοινωνικές και δημοκρατικές προϋποθέσεις για να συμβεί δεν φαίνεται να υφίστανται, ενώ οι περιορισμένες προσπάθειες που εκτυλίσσονται για την ενίσχυση μιας δημοσιονομικής έστω ενοποίησης είναι αμφίβολο αν θα επιτύχουν με την απαιτούμενη ταχύτητα.

Η κατάσταση σίγουρα είναι δύσκολη για τους πολιτικούς. Ακόμη και σε αυτά που θα ήθελαν δυστυχώς σήμερα «δεν δύνανται».

Από τη μια, γνωρίζουν ότι είναι πολιτικά αδιανόητο να πείσουν τους ψηφοφόρους τους να αναλάβουν πρόσθετο βάρος, προς όφελος των τραπεζών και των πλούσιων ιδιωτών επενδυτών ή προς όφελος μιας προβληματικής χώρας.

Από την άλλη, ξέρουν ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι αθροιστικά ο μεγαλύτερος «επενδυτής» σε ομόλογα της ευρωζώνης, μαζί με διάφορα funds, ακόμη και συνταξιοδοτικά ταμεία.

Άρα, αν πυροβολήσουν στο ψαχνό το σύστημα του χρήματος, ειδικά με τη μορφή και τον ρόλο που έχει στη σύγχρονη διεθνή οικονομία, πυροβολούν και τα πόδια τους.

Μία λύση είναι «να κοπεί χρήμα». Ο μόνος μηχανισμός που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο με διάφορους σύγχρονους τρόπους είναι η ΕΚΤ, τόσο αυτόνομα όσο και σαν μοχλός του EFSF.

Θα ξεπεραστούν όμως μέσω της κρίσης οι αντιρρήσεις των Γερμανών, αλλά και της «γραφειοκρατίας» της ΕΚΤ; Μπορεί να λειτουργήσει με τέτοιον τρόπο μια τράπεζα που δεν υφίσταται στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας, αλλά ενός παράδοξου υπερεθνικού νομίσματος; Θα γίνει η "τρίπλα" μέσω ΔΝΤ, όπως συζητείται πλέον ευρύτατα;

Πιθανά όλα αυτά, όχι όμως σίγουρα.

Στο μεταξύ, ο χρόνος που κυλά ανεκμετάλλευτος οδηγεί πιο κοντά σε ένα ενδεχόμενο που κάποτε φαινόταν απομακρυσμένο:

Στις εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις κρατικών χρεών, τις οποίες αποκλείει έως σήμερα η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης κι απορρίπτουν μετά βδελυγμίας οι ιδιώτες δανειστές.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη μπορεί να μετανιώσει πολύ πικρά που δεν προωθεί «εδώ και τώρα» την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, έστω εκείνων που -πολύ κακώς- έχουν φτάσει να είναι «πολύ μεγάλες για να καταρρεύσουν».

Σε κάθε περίπτωση, οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ κρίσιμοι για τη μοίρα του ευρώ. Ας μη λησμονούμε, λοιπόν, ότι, παρακολουθώντας τις εξελίξεις, όσα βλέπουμε είναι σύμπτωμα κι όχι αιτία του κακού.

Διότι κοινό νόμισμα μπορεί να υπάρξει με ρεαλιστικούς όρους μόνο στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας που μέσα από ενιαίες πολιτικές θα μειώνει τις ανισότητες ανάμεσα στα μέλη της.

Είμαι βέβαιος ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, παρά τη θέληση των λαών της Ευρώπης, έχω όμως και πολλές αμφιβολίες αν αυτή είναι σήμερα η θέλησή τους. Κι αν το τελευταίο ισχύει, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για διάσπαση της ευρωζώνης σε δύο ξεχωριστούς «πόλους», του Βορρά και του Νότου.

*Διευθυντής του Euro2day.gr - Oι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές.

*** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.