Κρίση, φούσκες και χρήμα από τον… ουρανό!

Η δοκιμασμένη συνταγή ξαναδοκιμάζεται. Για να γλιτώσουμε από τη φούσκα, φτάνει άραγε μια ακόμη πιο μεγάλη; Το χρήμα από τον… ουρανό ίσως μπορέσει να σώσει προσωρινά τις αγορές, διακυβεύοντας όμως το μέλλον μας.

Δημοσιεύθηκε: 2 Δεκεμβρίου 2008 - 07:59

του Γιώργου Παπανικολάου

Κρίση, φούσκες και χρήμα από τον… ουρανό!

Το καλύτερο αντίδοτο στο σκάσιμο μιας φούσκας είναι μία ακόμη πιο μεγάλη… φούσκα. Όταν η Fed μείωνε και ξαναμείωνε τα επιτόκια για να αντιμετωπίσει το σκάσιμο της ιντερνετικής φούσκας το 2000 - 2002, λίγοι ήταν εκείνοι που προειδοποιούσαν ότι θα δημιουργηθεί μία ακόμη πιο επικίνδυνη.

Πέρασαν όμως 6 - 7 χρόνια και ήρθε η ώρα της οδυνηρής δικαίωσής τους.

Τώρα, αντιμέτωπες με τη μεγαλύτερη μεταπολεμική κρίση, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες ακολουθούν ξέφρενα την τακτική του χρήματος που έρχεται από τον… ουρανό.

Τεράστια ποσά διοχετεύονται στις αγορές αλλά και στην αναστήλωση της υπερκατανάλωσης, πρακτική στην οποία ως τώρα πρωτοστατούν οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία.

Eιδικά δε στην περίπτωση των ΗΠΑ, το κόστος αντιμετώπισης της κρίσης με χρήμα από τον ουρανό φαίνεται ότι φτάνει σε πρωτοφανή επίπεδα, ξεπερνώντας ακόμη και το συνολικό κόστος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μέσα στο κλίμα τρόμου για τον αποπληθωρισμό, η δήλωση της πρωθυπουργού της Γερμανίας κ. Άνκελα Μέρκελ, ότι "το φθηνό χρήμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού μπορεί να πυροδοτήσει μια εξίσου σφοδρή κρίση έπειτα από πέντε χρόνια" δεν κάνει εντύπωση στην κοινή γνώμη , ο χρονικός ορίζοντας της οποίας (όπως και των περισσότερων πολιτικών) περιορίζεται στο "τώρα" και δεν είναι στο "μετά".

Το γεγονός όμως είναι ότι όπως οι εταιρίες που διασώζονται η μία πίσω από την άλλη έτσι και τα περισσότερα κράτη είναι υπερδανεισμένα. Μοιράζουν χρήμα που… δεν έχουν, πράγμα που σημαίνει ακόμη περισσότερο δανεισμό.

Ωστόσο, μπροστά στον φόβο του μεγάλου περιορισμού της κατανάλωσης, της αύξησης της ανεργίας και της πιθανής κοινωνικής αναταραχής, προτιμούν να συνεχιστεί ένας φαύλος κύκλος δανεισμού και κατανάλωσης, που κανείς δεν ξέρει πώς θα τελειώσει.

Διότι, αντίθετα με τις εταιρίες, τα περισσότερα κράτη (με εξαίρεση τις χώρες της ευρωζώνης) έχουν προσωρινή λύση, έστω κι αν αυτή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη: το πληθωριστικό χρήμα των τυπογραφείων, το οποίο άλλωστε έχει και το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι μειώνει την αξία του χρέους τους.

Το βέβαιο όμως είναι ότι η ώρα του λογαριασμού δεν αναβάλλεται για πάντα.

Ορισμένα γεγονότα αργά αλλά σταθερά αλλάζουν το τοπίο μέσα στο οποίο είχαν συνηθίσει να δουλεύουν οι οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών τα προηγούμενα 60 χρόνια.

Μπορεί οι προβλέψεις για πετρέλαιο στα 200 δολάρια το βαρέλι να αποδείχτηκαν φέτος φαιδρές, ένα ακόμη στατιστικό ψέμα των αναλυτών (σ.σ. έχει αποδειχτεί ότι οι γραμμικές προβολές στο μέλλον του τύπου "αν το Χ συνεχιστεί για Ψ χρόνια τότε θα συμβεί το Ζ", δεν επιβεβαιώνονται σχεδόν ποτέ), ωστόσο το γεγονός δεν αλλάζει:

Οι πολίτες αυτού του κόσμου ζούμε σε ένα παγκόσμιο χωράφι συγκεκριμένων στρεμμάτων που καλείται να συντηρήσει ολοένα και περισσότερους και πιο "απαιτητικούς" ενοίκους.

Η ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας, η ώρα της Αφρικής που σιγά-σιγά έρχεται (καθώς ο καπιταλισμός έχει διαρκή ανάγκη από νέες αγορές), σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές αλλαγές, διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.

Το νερό, το πετρέλαιο, τα μέταλλα, ακόμη και τα βασικά είδη διατροφής υπάρχουν σε πεπερασμένες ποσότητες. Εφόσον δεν πραγματοποιηθούν τεχνολογικές επαναστάσεις που να αλλάξουν αυτή την εικόνα, ο καλπάζων πληθωρισμός μοιάζει αναπόφευκτος, πιθανόν μαζί με ελλείψεις σε είδη που ως τώρα θεωρούσαμε δεδομένα.

Σε συνδυασμό με τον πακτωλό χρημάτων που διοχετεύεται σήμερα στις αγορές, από πανικόβλητες κεντρικές τράπεζες και χρεωμένες κυβερνήσεις, αυτή η κατάσταση μπορεί σύντομα να οδηγήσει σε πρωτόγνωρη έκρηξη άλλων προβλημάτων, καθώς το χρήμα δεν μπορεί να έρχεται για πάντα από τον… ουρανό, ενώ η μετάβαση του εκκρεμούς από τον αποπληθωρισμό στον στασιμοπληθωρισμό μπορεί να έρθει ακαριαία.

Ήδη δεν λείπουν οι αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη δυνατότητα των χρεωμένων κρατών να αντλήσουν τα ποσά χρημάτων που αφειδώς υπόσχονται, τουλάχιστον χωρίς μεγάλες επιπτώσεις στην πιστοληπτική τους ικανότητα αλλά και στο επιτοκιακό κόστος που επωμίζονται.

Η σημερινή κρίση, λένε γνωστοί οικονομολόγοι, θα μπορούσε να αποτελέσει μια χρυσή ευκαιρία κάθαρσης του συστήματος και περιορισμού των ανισορροπιών που παρατηρούνται στις περισσότερες οικονομίες, ευκαιρία για δραστική μείωση του leverage που συντηρεί όλα αυτά τα χρόνια την καταναλωτική τάση, πέρα και πάνω από τα πραγματικά εισοδήματα των πολιτών, στις περισσότερες χώρες της Δύσης.

Κανείς όμως δεν φαίνεται πρόθυμος να αποδεχτεί τον πόνο που συνεπάγεται αυτή η καθοδική διαδικασία στον αέναο οικονομικό κύκλο. Θέλουμε μια γρήγορη έξοδο, παρόμοια με αυτές των τελευταίων 10ετιών, με όποιο κόστος.

Είναι αξιοσημείωτο πώς η πρακτική των "προβληματικών" που στοίχειωσε την ελληνική οικονομία επί χρόνια καταλήγει τώρα να είναι "μοντέλο" για την παγκόσμια οικονομία, με επιπρόσθετο μάλιστα χαρακτηριστικό την ενίσχυση και των -επίσης προβληματικών- πελατών τους.

Κι αυτό, δυστυχώς, μάλλον σημαίνει ότι, αν γλιτώσουμε από τις βαριές επιπτώσεις αυτής της κρίσης (πράγμα που, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι καθόλου βέβαιο με τις μεθόδους που ακολουθούνται), η επόμενη θα έρθει σύντομα και θα είναι ακόμη πιο μεγάλη.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.