Η «λύση» της Παγκόσμιας Τράπεζας στο πρόβλημα της μετανάστευσης

H Παγκόσμια Τράπεζα μόλις δημοσίευσε μία μελέτη με τίτλο «Μετανάστες, πρόσφυγες και κοινωνίες» που επιχειρεί να προσφέρει νέες προοπτικές στο φαινόμενο της μαζικής διακίνησης πληθυσμών που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια. Στόχος της μελέτης δεν είναι πώς θα σταματήσει η μετανάστευση αλλά «πώς θα βελτιωθεί η διαχείριση της».

Για μια σωστή διαχείριση της μετανάστευσης η έκθεση προτείνει να ληφθούν υπόψη δύο έννοιες:

• Η«ανταπόκριση», όπου οι δεξιότητες των μεταναστών ανταποκρίνονται στις ανάγκες των χωρών προορισμού
• Το «κίνητρο» που στην προκειμένη περίπτωση είναι το οικονομικό

Οι δύο αυτές έννοιες από κοινού προσδιορίζουν το επιτυχημένο μοντέλο μετανάστευσης  «οικονομικοί μετανάστες με υψηλό επίπεδο ανταποκρισιμότητας».

Αυτό το μοντέλο καθορίζει τον βαθμό στον οποίο οι χώρες προορισμού και οι χώρες προέλευσης των μεταναστών ωφελούνται -μέσω των εμβασμάτων και της μεταφοράς γνώσης- από την μετανάστευση.

Όμως τα τελευταία έτη το μοντέλο μετανάστευσης το οποίο κυριαρχεί είναι εντελώς διαφορετικό. Πρόκειται για «μετανάστευση σε δυσμενείς καταστάσεις», όπου οι μετανάστες έχουν χαμηλό επίπεδο ανταποκρισιμότητας και βρίσκονται σε μία κατάσταση ανώμαλη και δυσμενή. Αυτά τα άτομα αντιμετωπίζουν μία κατάσταση που -στον βαθμό στον οποίο η είσοδος τους είναι προνόμιο της χώρας προορισμού- αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο απέλασης η άρνησης εισόδου που μπορεί να οδηγήσει σε απάνθρωπη μεταχείριση.

Οι τραγικές μεταναστευτικές ροές που παρατηρούμε αυτό τον αιώνα αντανακλούν αυτό το τελευταίο μοντέλο μετανάστευσης «σε δυσμενείς καταστάσεις» για το οποίο δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά οι φράχτες και τα συρματοπλέγματα, χωρίς καν να εξετάζονται πιθανές ανταποκρίσεις των δεξιοτήτων των μεταναστών με τις ανάγκες των χωρών προορισμού ούτε τα κίνητρα των μεταναστών.

Πώς, λοιπόν, θα λυθεί το πρόβλημα; H απάντηση της έκθεσης της ΠΤ είναι πρωτότυπη. Με την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης από τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, έτσι ώστε να ενσωματωθεί η διαχείριση των μεταναστών σε ένα πρόγραμμα συνολικής οικονομικής ανάπτυξης των χωρών αυτών. Αυτό μπορεί π.χ. να γίνει με το να διδάσκονται οι νέοι δεξιότητες που είναι σε ζήτηση σε όλο τον κόσμο. Κλασικό παράδειγμα εδώ είναι οι φιλιππινέζες νοσοκόμες που είναι περιζήτητες σε όλο τον κόσμο.

Πρόκειται για μία πρόταση που διαφέρει από τις συνήθεις προτάσεις βελτίωσης των συνθηκών των μεταναστών στις χώρες προορισμού. Η πρόταση της ΠΤ, αντίθετα, δίνει έμφαση στα μέτρα που πρέπει να λάβουν οι χώρες προέλευσης των μεταναστών.

Όμως, παρ' όλο που η λύση της ΠΤ είναι πρωτότυπη εν τούτοις είναι αμφιλεγόμενη. Στην ουσία αυτό το οποίο προτείνεται, όπως έχουν επισημάνει διάφοροι αναλυτές, είναι μια μορφή επιδότησης των πλούσιων χωρών από τις φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες. Η φτωχή χώρα εκπαιδεύει π.χ. γιατρούς τους οποίους χρησιμοποιεί η πλούσια χώρα υποτάσοντας έτσι τους στόχους της δικής της ανάπτυξης στις αναγκαιότητες της πλούσιας χώρας.

Λαμβάνει φυσικά τα εμβάσματα που στέλνουν οι μετανάστες, όμως, όπως δείχνει η ιστορία των Φιλιππίνων τα εμβάσματα δεν φέρνουν από μόνα τους την οικονομική ανάπτυξη.

Oπως γράφει η Μεξικάνα αναλύτρια Αννα Μαρία Αραγκονές: «Από τη σκοπιά μου, πρόκειται για μία πρόταση που κάνει βαθύτερες τις οικονομικές ασυμμετρίες μεταξύ των χωρών, στον βαθμό που πρόκειται για ένα μοντέλο εργασίας εξαγωγικό, του οποίου τα πλαίσια οριοθετούνται από εξωτερικές αναγκαιότητες και όχι από τις ανάγκες της εσωτερικής ανάπτυξης».