Η προστιθέμενη αξία της καινοτομίας και οι προκλήσεις χρηματοδότησης

Η καινοτομία στο χώρο της υγείας αντιμετωπίζεται διεθνώς ως βασικός προσδιοριστικός παράγοντας κοινωνικής και οικονομικής προόδου, καθώς δημιουργεί οφέλη τόσο για τους ασθενείς, όσο και για την επιχειρηματικότητα και για την οικονομία μιας χώρας. Ιδιαίτερα η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα, αποτελεί μια μακροπρόθεσμη επένδυση στην υγεία, η οποία βελτιώνει την ποιότητα ζωής, το προσδόκιμο επιβίωσης και την παραγωγικότητα του πληθυσμού. Με βάση το δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή της δημόσιας δαπάνης για την υγεία, υπολογίζεται ότι κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στο σύστημα υγείας, έχει μεσο-μακροπρόθεσμη απόδοση 4 ευρώ στο ΑΕΠ της χώρας.

Επιπλέον, οι επενδύσεις των φαρμακευτικών εταιρειών σε κλινικές μελέτες στην Ελλάδα δημιουργούν σημαντική προστιθέμενη αξία για το σύστημα υγείας και για την εθνική οικονομία. Επιτρέπουν την πρώιμη πρόσβαση ασθενών αλλά και ιατρών σε νέες θεραπευτικές επιλογές, εξασφαλίζουν πόρους για τα νοσοκομεία και το σύστημα υγείας, ενώ συνεισφέρουν στην ανάπτυξη μέσω της εισροής κεφαλαίων και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Δυστυχώς, το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα στο χώρο του φαρμάκου, πλήττει καίρια την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες και απειλεί τη βιωσιμότητα των εταιρειών του κλάδου.

Από το 2009 και μετά, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα έχει μειωθεί κατά 60%, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σήμερα σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η σύνδεση των δημοσίων δαπανών υγείας με ένα διαρκώς μειούμενο – τα προηγούμενα χρόνια – ΑΕΠ, την ώρα μάλιστα που οι ανάγκες υγείας και περίθαλψης αυξάνονταν λόγω της επιδείνωσης της κοινωνικοοικονομικής θέσης των πολιτών, ισοδυναμεί με εκ προοιμίου υποεκτίμηση των υγειονομικών αναγκών.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για τον εξορθολογισμό της δαπάνης υγείας, έχει οδηγήσει στην επιβολή οριζόντιων περιοριστικών μέτρων, όπως υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebates) και επιστροφές (Clawback).

Μολονότι, μέτρα, όπως αυτό της αυτόματης επιστροφής (Clawback) θεσπίστηκαν ως προσωρινά, πλέον έχουν καθιερωθεί και αυξάνονται δραματικά θέτοντας σε κίνδυνο τη διατήρηση ήδη κυκλοφορούντων φαρμάκων στην ελληνική αγορά και επιβεβαιώνοντας την αβεβαιότητα για την έλευση νέων στη χώρα. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τα ποσοστά των επιστροφών σε ορισμένα κανάλια διανομής αγγίζουν το 70%.

Η προσπάθεια συγκράτησης της φαρμακευτικής δαπάνης μέσω όχι απόλυτα ορθολογικών ή κατάλληλα προσαρμοσμένων στην ελληνική πραγματικότητα μέτρων και τα επακόλουθα «τεχνητά» εμπόδια στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, αποτελούν μία διπλά χαμένη ευκαιρία: για τους ασθενείς και τους πολίτες της χώρας, αλλά και την ελληνική πολιτεία, η οποία αδυνατεί να αναγνωρίσει την προστιθέμενη αξία της καινοτομίας, ως επένδυσης στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία.

H Roche Hellas, από το 2016 αναδεικνύει συστηματικά τις στρεβλώσεις που προκαλεί η αυθαίρετη μείωση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης και η θέσπιση ενός κλειστού προϋπολογισμού, σε επίπεδα αναντίστοιχα των υγειονομικών αναγκών του πληθυσμού. Επισημαίνει, παράλληλα, τις συνέπειες οριζόντιων μέτρων, όπως η επιβολή υποχρεωτικής έκπτωσης 25% για τα καινοτόμα προϊόντα, που υποβαθμίζουν την προστιθέμενη αξία της καινοτομίας στην επιβίωση και ποιότητα ζωής των ασθενών.

Είναι, επομένως, απαραίτητος ο διάλογος με σκοπό την υιοθέτηση μιας νέας φαρμακευτικής πολιτικής, η οποία θα αναγνωρίζει την προστιθέμενη αξία της καινοτομίας και θα αντιμετωπίζει τη φαρμακευτική δαπάνη ως επένδυση στη βιώσιμη και συνεκτική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Σε αντιδιαστολή με τα οριζόντια περιοριστικά μέτρα, προτείνεται η υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και εργαλείων, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η αξία που κάθε φάρμακο προσθέτει στους ασθενείς, αλλά και στο σύστημα υγείας και την οικονομία. Το σύστημα τιμολόγησης και αποζημίωσης θα πρέπει να αναδιαμορφωθεί, προκειμένου να παρέχει έγκαιρη πρόσβαση στους ασθενείς, να προάγει την πραγματική καινοτομία και την υγιή επιχειρηματικότητα και βεβαίως να εξοικονομεί πόρους στο σύστημα υγείας, όπου αυτό είναι εφικτό. Επίσης, με βάση τις επιτυχημένες πρακτικές άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, προτείνεται η ανάπτυξη συμφωνιών επιμερισμού του κινδύνου ή παρόμοιων εργαλείων, μέσω ενός σαφούς και διαφανούς πλαισίου με προκαθορισμένα κριτήρια και χρονοδιάγραμμα. Επίσης, ο όγκος των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, μπορεί να ελεγχθεί με την εφαρμογή εργαλείων, όπως τα θεραπευτικά και συνταγογραφικά πρωτόκολλα, καθώς και μηχανισμών, όπως τα μητρώα ασθενών.

Στην αποτελεσματική προώθηση αυτών των μεταρρυθμίσεων, μπορούν να συμβάλουν οι διεθνείς φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, θέτοντας στη διάθεση της Πολιτείας την τεχνογνωσία και την εμπειρία τους. Το πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (Delphi Economic Forum IV) με θέμα “The Challenge of Inclusive Growth”, στο οποίο η Roche Hellas είχε δυναμική παρουσία ως Χρυσός Χορηγός, έδωσε την αφορμή για να συζητηθούν αυτές οι προτάσεις.

Αξιοποιώντας τη συσσωρευμένη εμπειρία και τεχνογνωσία μιας εταιρείας με 120 χρόνια ιστορίας και παρουσία σε περισσότερες από 100 χώρες, η Roche Hellas έχει ήδη αναλάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες, με σκοπό να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας αποτελεσματικής πολιτικής υγείας. Μεταξύ αυτών ήταν η διάθεση των συμπερασμάτων μελετών, όπως «Το ταξίδι των ασθενών με καρκίνο του μαστού», και σκοπό τη συμβολή σε μια εμπεριστατωμένη πολιτική για τον καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα, καθώς και με την αξιοποίηση της μεθοδολογίας της Πολυκριτηριακής Προσέγγισης στην Ανάδειξη Προτεραιοτήτων (Multiple Criteria Decision Analysis, MCDA), όπου τεκμηριώθηκε η ανάγκη να αναδειχθεί η αντιμετώπιση του καρκίνου ως κορυφαία προτεραιότητα, για την πολιτική υγείας στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκαν με την ευγενική χορηγία της Roche Hellas.

Παρά τις προκλήσεις των τελευταίων ετών, στη Roche συνεχίζουμε να πιστεύουμε στο όραμα της διαμόρφωσης ενός ρεαλιστικού πλαισίου στόχων και δράσεων στον τομέα της υγείας. Παραμένουμε γι’ αυτό πρόθυμοι να συνεισφέρουμε στο διάλογο για μια ορθολογική και αποτελεσματική πολιτική στο χώρο του φαρμάκου. Μια πολιτική που θα προσθέσει αξία στο σύστημα υγείας της χώρας και θα δημιουργήσει μακροπρόθεσμα οφέλη για τους ασθενείς στην Ελλάδα, για την ελληνική κοινωνία και την οικονομία.