Το ΔΝΤ και ο δανεισμός με δυο μέτρα και δυο σταθμά

Το Εconomist, παρ’ όλο ποο είναι το ευαγγέλιο των ευρωπαϊκών ελίτ, δημοσιεύει καμία φορά ενδιαφέροντα άρθρα.

Θυμάμαι έτσι μια φορά, όταν η ελληνική κρίση ήταν στο απόγειό της, ότι δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο τόνιζε σε πόσο πιο πλεονεκτική θέση όσον αφορά θέματα δανεισμού βρίσκονται οι χώρες που ανήκουν στην κατηγορία «αναπτυσσόμενες αγορές» σε σχέση με αυτές που ανήκουν στην κατηγορία «ανεπτυγμένες αγορές».

Παρόλο που το κόστος δανεισμού των πρώτων είναι υψηλότερο από αυτό των δεύτερων έχουν την ευχέρεια να μην τηρούν τις υποχρεώσεις τους έναντι των δανειστών, χωρίς να φοβούνται ότι δεν πρόκειται στο μέλλον να έχουν τη δυνατότητα να ξαναδανεισθούν από τις αγορές -κάτι που ασφαλώς δεν έχουν οι δεύτερες, που αν δεν τηρήσουν τα συμφωνηθέντα, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα δανεισμού.

Ο λόγος είναι ότι τα δάνεια στις «αναπτυσσόμενες αγορές» ανήκουν στο τμήμα του χαρτοφυλακίου του επενδυτή που αφορά τις τοποθετήσεις «υψηλού ρίσκου». Δηλαδή βάζει τα λεφτά του «μπας και βγει τίποτα» και δεν πρόκειται να εκπλαγεί ιδιαίτερα αν δεν του βγει η κίνηση. Οχι μόνο αυτό αλλά αφού περάσουν μερικά χρόνια, θα έχει ξεχάσει τα πάντα και θα επανέλθει στην ίδια χώρα που «τον έριξε», ιδιαίτερα αν τα επιτόκια δανεισμού είναι ελκυστικά.

Αντίθετη ακριβώς είναι η διάθεσή του όσον αφορά τον δανεισμό χωρών που ανήκουν στις «ανεπτυγμένες αγορές». Αυτή η τοποθέτηση ανήκει στο τμήμα του χαρτοφυλακίου που ονομάζεται «χαμηλό ρίσκο». Εδώ ο δανειστής προεξοφλεί ότι οπωσδήποτε θα τηρηθούν τα συμφωνηθέντα και θα κινήσει γη και ουρανό προκειμένου γίνει αυτό.

Με άλλα λόγια και συνοψίζοντας, η μνήμη των αγορών για τα δάνεια στις «αναπτυσσόμενες αγορές» είναι βραχυπρόθεσμη ενώ αντίθετα για τις «ανεπτυγμένες αγορές» είναι μακροπρόθεσμη.

To ίδιο λίγο-πολύ ισχύει και με τη «βοήθεια» που παρέχει το ΔΝΤ σε χώρες που παρουσιάζουν προβλήματα. Αν η χώρα ανήκει στις «αναπτυσσόμενες αγορές», η μη τήρηση των όρων του μνημονίου δεν σημαίνει τίποτα σημαντικό. Λειτουργώντας στη λογική της «βραχυπρόθεσμης μνήμης», το Ταμείο θα επανέλθει και θα ξαναδανείσει τις «άτακτες» χώρες σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Φυσικά πολύ διαφορετική θα είναι η στάση του αν η μη τήρηση των συμφωνηθέντων αφορά μια χώρα που ανήκει στις «ανεπτυγμένες αγορές».

Ας δούμε αυτά που συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στο Εκουαντόρ.

Στις 11 Μαρτίου, η «εκσυγχρονιστική» κυβέρνηση του Λένιν Μορένο (κάτι σαν Κώστας Σημίτης) υπέγραψε ένα μνημόνιο με το ΔΝΤ, σύμφωνα με το οποίο θα πάρει ένα δάνειο 4,2 δισ. δολαρίων, ποσό που θα καταβληθεί σε μία χρονική περίοδο τριών ετών. Και φυσικά την κίνηση του ΔΝΤ έσπευσαν να ακολουθήσουν διάφοροι άλλοι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, που συνεισέφεραν άλλα 6 δισ. Σε αντάλλαγμα η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει τα γνωστά μέτρα (τα οποία σημειωτέον δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα): Μείωση κρατικών δαπανών, ιδιωτικοποιήσεις, απολύσεις, κατάργηση των επιδοτήσεων κ.λπ.

Ομως αν κοιτάξουμε λίγο την ιστορία της χώρας, βλέπουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να προεξοφλεί ότι θα τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Το αντίθετο μάλιστα. Μέσα σε 20 έτη (1983-2003), οι κυβερνήσεις της χώρας υπέγραψαν συμφωνίες stand-by δανεισμού με το ΔΝΤ 13 φορές. Σε όλες τις περιπτώσεις υπέγραψαν Μνημόνια που περιείχαν τις υποχρεώσεις αμφοτέρων πλευρών. Ομως από τις 13 φορές, μόνο στις τρεις οι κυβερνήσεις της χώρας τήρησαν τα συμφωνηθέντα!

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι κυβερνήσεις δεν μπόρεσαν να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα, ιδιαίτερα όσον αφορά τον τομέα των «διαρθρωτικών αλλαγών», απλά γιατί ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και τις εμπόδισε.

Ομως παρ’ όλη αυτή την προϊστορία, το ΔΝΤ (και οι άλλοι οργανισμοί) επανέρχεται και δανείζει στο Εκουαντόρ, επειδή ακριβώς η χώρα ανήκει στην κατηγορία των «αναπτυσσόμενων αγορών», για τις οποίες η μνήμη των δανειστών είναι βραχυπρόθεσμη.

Πόσο διαφορετική θα ήταν, ίσως, η μοίρα της Ελλάδας, αν παρέμενε στην κατηγορία των «αναπτυσσόμενων αγορών» και δεν πέρναγε με την ένταξή της στην ΟΝΕ στην κατηγορία των «ανεπτυγμένων». Θα κάναμε όσες μεταρρυθμίσεις εμείς κρίναμε ότι είναι αναγκαίες και όχι όσες κρίνει μια αφηρημένη προτεσταντική ηθική, θα παίρναμε ορισμένα χρήματα και δεν θα παίρναμε άλλα. Χρήματα πιθανότατα θα υπήρχαν λόγω της «βραχυπρόθεσμης μνήμης» των αγορών...