Πώς θα μετατρέψουμε το μικρό μέγεθος των ΜμΕ σε πλεονέκτημα

Αυτές τις ημέρες συζητείται στη Βουλή το νομοσχέδιο που προβλέπει τη δημιουργία Δομής στήριξης των ΜμΕ. Η Δομή σχεδιάστηκε ώστε να παρέχει ηλεκτρονικές υπηρεσίες κεντρικά, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, και να διαθέτει σημεία φυσικής παρουσίας στις Περιφέρειες, για να απευθύνονται οι επιχειρήσεις. Με αυτό τον τρόπο, θα προσφέρονται σε επίπεδο νομού υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, στηριζόμενες σε αναλύσεις στοιχείων, που θα γίνονται από εξειδικευμένα στελέχη κεντρικά, θα αξιοποιείται πλήρως η ψηφιακή τεχνολογία, ενώ παράλληλα θα παρέχεται πλήθος υπηρεσιών και στα σημεία φυσικής παρουσίας.

Η Δομή έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο θεσμικό κενό σχετικά με τις ΜμΕ, καθώς διαχρονικά η παραγωγικότητά τους, ιδίως δε αυτή των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής επιχειρηματικότητας, υπολείπεται δραματικά των μέσων επιπέδων σε ΕΕ και ΟΟΣΑ.

Η εξατομικευμένη υποστήριξη έχει στόχο την κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών των ΜμΕ, τη βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητάς τους, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας καθώς και την ενίσχυση της εξαγωγικής τους ικανότητας.

Η Δομή θα δραστηριοποιηθεί στην ευρύτερη συμβουλευτική και δικτύωση, την τεχνολογική-ψηφιακή αναβάθμιση μέσω πρόσβασης στις κατάλληλες πληροφορίες, την υποβοήθηση της εξαγωγικής διείσδυσης μέσω ενημέρωσης για διεθνείς τάσεις, τη διευκόλυνση πρόσβασης σε διεθνείς αγορές, καθώς και την προτυποποίηση και απόκτηση brand name. Γενικότερα, θα προσφέρει υπηρεσίες για τη νέα επιχειρηματικότητα, που απαιτεί αμεσότερη και πιο εξειδικευμένη πληροφόρηση τόσο για τα επιτεύγματα της επιστήμης όσο και για το διεθνές και εθνικό γίγνεσθαι.

Συγκεκριμένα, οι υπηρεσίες του δικτύου που θα δημιουργηθεί στοχεύουν σε δύο αλληλένδετα αποτελέσματα:

α) να λειτουργούν πρωτίστως ως διευκολυντές (facilitators), διασφαλίζοντας τη σύζευξη μεταξύ των αναγκών των επιχειρήσεων με τα προσφερόμενα από το Δημόσιο εργαλεία και υπηρεσίες, και

β) να λειτουργεί, δευτερευόντως, σε ακόμη πιο εξατομικευμένη βάση, στοχεύοντας στην υποστήριξη επιχειρήσεων κατά τη διαδικασία επιχειρηματικής ανάπτυξης ή/και αναδιάρθρωσής τους.

Οργανωτικό σχήμα - παρεχόμενες υπηρεσίες

Η Δομή θα εποπτεύεται από ένα Επιτελικό Όργανο Διοίκησης, στο οποίο θα συμμετέχουν Εκπρόσωποι της Κεντρικής Διοίκησης (Γ.Γ. του ΥΠΟΙΑΝ), της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων, Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΕΣΕΕ), του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), και το οποίο θα καθορίζει τις γενικές κατευθύνσεις, θα διασφαλίζει την ευθυγράμμιση με τις ασκούμενες πολιτικές, ενώ θα παρακολουθεί και θα ενημερώνεται για τα αποτελέσματά τους.

Η ανάπτυξη της ψηφιακής πλατφόρμας θα υλοποιηθεί από το ΕΚΤ, το οποίο σε συνεργασία κατά περίπτωση με τα Ινστιτούτα των Επαγγελματικών Φορέων και Επιμελητηρίων (ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ και ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ) και επιμελητήρια που βρίσκονται σε πρωτεύουσες περιφερειών θα υποστηρίξει κεντρικά την ανάπτυξη και λειτουργία της Δομής.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της συγκεκριμένης οργάνωσης είναι η δυνατότητα διασφάλισης υψηλού επιπέδου υπηρεσιών και απασχόλησης πολύ εξειδικευμένων στελεχών με την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας, των βάσεων δεδομένων και ιδίως της μακρόχρονης εμπειρίας στην παροχή συμβουλών σε επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο (Εnterprise Europe Νetwork). Οι κατά τόπους δομές θα στεγαστούν στα 59 Επιμελητήρια της χώρας. H διαδικασία επιλογής των στελεχών θα γίνει μέσα από ένα κεντρικό σύστημα αξιολόγησης και οι προκηρύξεις για προσωπικό θα αρχίσουν στα τέλη Απριλίου. Παράλληλα θα διαμορφωθεί ειδικό μητρώο μεντόρων-συμβούλων.

Η αρχική στόχευση αφορά στην εξειδικευμένη εξυπηρέτηση περίπου 2.000 επιχειρήσεων/έτος στις αποκεντρωμένες δομές, ενώ εκτιμάται ότι θα εξυπηρετούνται μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας αυτοδιάγνωσης άλλες περίπου 2.000 επιχειρήσεις.

Γιατί χρειαζόμαστε τη Δομή

Η Δομή έρχεται να απαντήσει σε ένα κεντρικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική επιχειρηματικότητα αποτελείται σε έναν εξαιρετικά μεγάλο βαθμό από ΜμΕ, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες του κόσμου (στην Ελλάδα είναι 99,95% ο μ.ό. ΟΟΣΑ είναι 99,7%). Το «πρόβλημα» της χώρας μας εντοπίζεται στο πολύ υψηλό ποσοστό των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε σχέση με τον μ.ό. των χωρών του ΟΟΣΑ (μέχρι 9 απασχολούμενους: Ελλάδα 96,4% έναντι 90,4% ΟΟΣΑ).

Το πολύ μικρό μέγεθος, που μάλιστα αδυνατεί να μετασχηματισθεί σε κάτι μεγαλύτερο, αποτελεί ανεξάρτητη αιτία δυσλειτουργιών και οδηγεί σε χαμηλή παραγωγικότητα, αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση, χαμηλό βαθμό διεθνοποίησης, αδυναμία μετασχηματισμού, δικτύωσης και ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας και βέβαια εντείνει τον δυισμό ως προς τον επιχειρηματικό ορίζοντα και τις επιχειρηματικές πρακτικές, καθώς κυριαρχεί η επιχειρηματικότητα ανάγκης και όχι ευκαιρίας, η άτυπη και όχι η επίσημη οικονομία.

Όμως η μεγάλη παρουσία των ΜμΕ ταυτόχρονα έχει μια ιδιαίτερα σημαντική διάσταση: οι ΜμΕ αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας και συναποτελούν τη μεσαία τάξη και με αυτή την έννοια, υπό κατάλληλες συνθήκες μπορούν να διασφαλίσουν βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη αλλά και οικονομική δημοκρατία.

Στα μεταπολεμικά χρόνια και ως τη δεκαετία του 1970, η παραγωγικότητα και η οικονομική ανάπτυξη συμβάδιζαν με την κοινωνική συνοχή, αλληλοτροφοδοτούμενες σε σημαντικό βαθμό. Όμως, σταδιακά οδηγηθήκαμε σε διαρκή μεγέθυνση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, των γιγαντιαίων κεφαλαίων συμμετοχών και των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών.

Παράλληλα, αυξήθηκε με εκθετικούς ρυθμούς το εύρος δραστηριοτήτων των πάσης φύσεως ηλεκτρονικών πλατφορμών (Amazon, e-bay, alibaba, airbnb, Uber κ.λπ.), με τεράστιες συνέπειες στη λειτουργία της οικονομίας. Αυτές συνήθως προκαλούν ένα δραστικό μετασχηματισμό της δομής των αγορών στις οποίες δραστηριοποιούνται, καθώς αποτελούν πηγές συλλογής και χρήσης του νέου «μαύρου χρυσού» της εποχής μας, των μεγάλων δεδομένων, μεταβάλλουν σημαντικά τις ροές εσόδων μιας χώρας και συχνά επηρεάζουν δραστικά την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την ποσότητα και την ποιότητα της απασχόλησης.

Η εξέλιξη αυτή δημιούργησε μία τάξη εξαιρετικά πλούσιων ανθρώπων που κατέχει μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου (το 2017 το 1% πληθυσμού κατείχε πάνω από το 50% του παγκόσμιου πλούτου).

Η συγκέντρωση της παραγωγής και του πλούτου σε ελάχιστα χέρια είναι ασύμβατη όχι μόνο με την κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και με τη δημοκρατία, όπως αναδεικνύεται με την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία και αλλού, αλλά και η πρόσφατη περίπτωση της χειραγώγησης εκλογικών αποτελεσμάτων μεγάλων χωρών (ΗΠΑ, Βρετανία) από την εταιρεία Facebook.

Πώς θα αναχαιτίσουμε λοιπόν τη συγκέντρωση της παραγωγικής ικανότητας στα χέρια ελάχιστων ιδιωτών και μεγάλων εταιρειών;

Ιστορικά έχει επιχειρηθεί να υπάρξει έλεγχος μέσω της εκτεταμένης κρατικής ιδιοκτησίας ή μέσω κρατικής παρέμβασης με θέσπιση ρυθμιστικών αρχών, της επιτροπής ανταγωνισμού κ.λπ. Εμφανίζονται όμως φαινόμενα «αιχμαλώτισης» των ρυθμιστικών αρχών από τους εποπτευόμενους, ή οι «περιστρεφόμενες πόρτες» για τα στελέχη των επιχειρήσεων και των ρυθμιστικών οργάνων. Οι λύσεις αυτές αποδείχθηκαν άκαρπες.

Θεωρώ ότι μέσω της ανάπτυξης ενός ισχυρού τομέα μικρομεσαίων επιχειρήσεων: α) με την υποβοήθηση των ΜμΕ, ώστε να αποκτήσουν ένα κρίσιμο μέγεθος μέσω συνεργασιών (παραγωγικοί συνεταιρισμοί, clusters κ.λπ.), ή μέσω συγχωνεύσεων, ή μέσω συμμετοχής σε εγχώριες ή και παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και β) με τη δημιουργία υποστηρικτικής δομής που θα σταθεί αρωγός στις ΜμΕ, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, θα δημιουργηθεί ένα ισχυρό ανάχωμα στην ανέλεγκτη και ασύδοτη επιχειρηματική δραστηριότητα.

Στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που ζούμε, κάθε ΜμΕ, ακόμη και ένα μικρό μαγαζί της γειτονιάς (που πουλάει βιβλία, ρούχα ή CD), με την αλματώδη αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου πρέπει να μπορεί να πουλάει τα προϊόντα του σε τιμές που είναι διεθνώς ανταγωνιστικές. Αυτό αποτελεί τεράστιο πλεονέκτημα αλλά συγχρόνως και τεράστιο πρόβλημα για τις ελληνικές ΜΜΕ, οι οποίες σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία αγωνίζονται σχεδόν μόνες και χωρίς κεντρική στήριξη.

Θεωρήσαμε λοιπόν πως είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας συνεκτικής δομής που θα σταθεί αρωγός στις ΜμΕ, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας.

Αποτελεί πεποίθησή μου πως η δομή θα καταφέρει να σταθεί ουσιαστικός αρωγός της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και θα συμβάλει όχι μόνο στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας αλλά και στην εμβάθυνση της οικονομικής Δημοκρατίας.

* Ο κ. Λόης Λαμπριανίδης είναι Γενικός Γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων, Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης.