Τα PEPP και γιατί είναι «καλά νέα» για το μέλλον των συντάξεων

Στις 8 Φεβρουαρίου, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προώθησε προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το έγγραφο της τελικής πρότασής του για το πλαίσιο σχεδιασμού, διανομής και εποπτείας της αγοράς των Pan-European Personal Pension Products ή PEPP.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλείται να συζητήσει και να υιοθετήσει το πλαίσιο (με τυχόν αλλαγές), ώστε να ακολουθήσει η εφαρμογή του μέσω Οδηγίας της ΕΕ στις νομοθεσίες όλων των Κρατών μελών της ΕΕ.

Η πρωτοβουλία για τα PEPP έχει αρχίσει εδώ και μερικά χρόνια, η δε διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς της ΕΕ και τα κράτη μέλη έχει καταλήξει στη συγκεκριμένη πρόταση και επομένως η τελική φάση έγκρισης και εφαρμογής έχει πια ξεκινήσει, γεγονός που σημαίνει ότι τα PEPP θα αποτελούν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα πραγματικότητα σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

Πρόκειται για μια εξαιρετικά θετική εξέλιξη που αφορά σε όλους τους πολίτες της ΕΕ κυρίως δε στις γενιές που σήμερα είναι σε ηλικίες κάτω των 50. Οι βασικοί λόγοι, που περιέχονται στο υπό έγκριση έγγραφο, αναλύονται στη συνέχεια:

1. Αναγνωρίζεται πανευρωπαϊκά η ανάγκη εξασφάλισης επαρκούς συνταξιοδοτικού εισοδήματος το οποίο χαρακτηρίζεται ως η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της φυσιολογικής ζωής και της φτώχειας στη διάρκεια της συνταξιοδότησης. Μάλιστα, η εξέλιξη για το πλαίσιο των PEPP συνδέει την υιοθέτησή τους άμεσα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ το οποίο στο άρθρο 25 τονίζει ότι «η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται τα δικαιώματα των ηλικιωμένων να ζουν μια ζωή με αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία και να συμμετέχουν στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή».

2. Εξειδικεύεται η ανάγκη της συστηματικής αποταμίευσης για την δημιουργία συνταξιοδοτικού κεφαλαίου ή/και εισοδήματος και διαχωρίζεται αυτή από την αποταμίευση που γίνεται μέσω απλών τραπεζικών λογαριασμών και άλλων μέσων με βραχυπρόθεσμη ωρίμανση. Τα PEPP προκαλούν αύξηση των επενδύσεων στις αγορές κεφαλαίων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της μακροχρόνιας αποταμίευσης αλλά και αυτές της γήρανσης του πληθυσμού και των χαμηλών επιτοκίων. Η ΕΕ παροτρύνει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν την τάση για συνταξιοδοτική αποταμίευση και να υιοθετήσουν τα κατάλληλα κατά την κρίση τους κίνητρα για την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών σε αυτή μέσω των προϊόντων PEPP.

3. Η επάρκεια και η οικονομική βιωσιμότητα των κρατικών συστημάτων παροχής συντάξεων, αξιολογούνται ως εξαιρετικά κρίσιμες παράμετροι σταθερότητας σε κάθε κράτος μέλος και στην ΕΕ συνολικά. Διατυπώνεται, όμως, επανειλημμένα η απόλυτη εξάρτησή τους από τα επιδεινούμενα δημογραφικά δεδομένα, από τις σοβαρές αλλαγές στα σύγχρονα μοντέλα εργασίας και από την διείσδυση της ψηφιακής οικονομίας. Η πρόταση για τα προαιρετικά προϊόντα PEPP θεωρείται πρόκληση για την δημιουργία μιας μεγάλης αγοράς τυποποιημένων μακροχρόνιων αποταμιεύσεων που θα είναι προς το συμφέρον και των αποταμιευτών πολιτών που θα επωφελούνται από υψηλότερες αποδόσεις και βελτιωμένο συνταξιοδοτικό εισόδημα αλλά και των οικονομιών των Κρατών μελών.

4. Διευκολύνεται η πρόσβαση σε συνταξιοδοτικό εισόδημα των πολιτών της ΕΕ που μετακινούνται μεταξύ των κρατών μελών, ιδιαίτερα των νέων, και αναδεικνύεται η αξία της ενιαίας τυποποίησης των προϊόντων και των κανόνων τους ώστε αυτά να είναι «φορητά» και να μπορούν να ισχύουν και να λειτουργούν σε κάθε κράτος μέλος χωρίς να υπάρχουν διασυνοριακοί περιορισμοί.

5. Διατυπώνονται οι κανόνες και οι αρχές των προϊόντων PEPP με επίκεντρο την απλότητά τους, την ασφάλειά τους, την λογική τιμολόγησή τους, τη διαφάνειά τους, την «φιλικότητά» τους προς τον πολίτη και τη φορητότητά τους ανάμεσα στα κράτη μέλη. Παράλληλα εντοπίζεται η προτεραιότητα για χρηματοοικονομική καινοτομία από την πλευρά των προμηθευτών PEPP και η τόνωση του ανταγωνισμού μεταξύ τους ώστε να υπάρξει καλύτερη λειτουργία των αγορών και να δημιουργηθούν οι συνθήκες για αυξημένο εισόδημα στη συνταξιοδότηση των πολιτών της ΕΕ.

6. Η μετακίνηση αποταμιεύσεων προς τα σχήματα που διαχειρίζονται τις μακροχρόνιες αποταμιεύσεις για την εξασφάλιση συνταξιοδοτικού εισοδήματος, θεωρείται ότι λειτουργεί προς την κατεύθυνση της οικονομικής και κοινωνικής προόδου. Τα PEPP δεν υποκαθιστούν ούτε τις κρατικές παροχές, ούτε αυτές που παρέχονται από Επαγγελματικά Ταμεία και άλλες υπάρχουσες δομές, λειτουργούν συμπληρωματικά προς τις πηγές αυτές και διαθέτουν χαρακτηριστικά ώστε να ενισχύουν τόσο το εισόδημα στη συνταξιοδότηση όσο και τις εθνικές οικονομίες των Κρατών μελών.

7. Όλοι οι φορείς υπηρεσιών του χρηματοοικονομικού χώρου μπορούν να σχεδιάζουν, να διανέμουν και να διαχειρίζονται προϊόντα PEPP εποπτευόμενοι με κοινούς όρους από τις αρμόδιες αρχές κάθε κράτους μέλους. Διαμορφώνεται έτσι, για πρώτη φορά, ένας δια-κλαδικός ανταγωνισμός μεταξύ των φορέων PEPP όπως Τράπεζες, Ασφαλιστικές Εταιρίες, Εταιρίες Επενδύσεων, Αμοιβαία Κεφάλαια κ.λπ. που λειτουργεί υπέρ του πολίτη – καταναλωτή, αυξάνοντας το πλήθος των επιλογών του και όσον αφορά τον φορέα και όσον αφορά τις επενδύσεις στις οποίες κατευθύνει τις αποταμιεύσεις του, ενώ η δυνατότητα φορητότητας και αλλαγών προμηθευτών χωρίς περιορισμούς ενισχύει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες και τις ευελιξίες που του παρέχονται.

Όπως είναι κατανοητό από τα παραπάνω, σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα θα υπάρξουν διευρυμένες επιλογές των πολιτών στην ΕΕ σχετικά με την εξασφάλιση πρόσθετων συνταξιοδοτικών παροχών. Η ΕΕ διαμορφώνει το λειτουργικό, κανονιστικό και εποπτικό πλαίσιο για κάτι τέτοιο, αναδεικνύοντας ουσιαστικά την ανάγκη ανάληψης προσωπικής πρωτοβουλίας από τον πολίτη να αποταμιεύσει για τη σύνταξή του και να μην εξαρτάται μόνον από τις παροχές των Κρατικών συστημάτων.

Ουσιαστικά επίσης, η ΕΕ εστιάζει στο ότι ένα τμήμα των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών στην Ευρώπη πρέπει να αποκτήσουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα και να τοποθετηθούν σε προϊόντα που θα μπορούν να δώσουν υψηλότερες αποδόσεις αξιοποιώντας τις αγορές κεφαλαίου. Κάτι τέτοιο είναι μονόδρομος και για την προσθήκη εισοδήματος στη συνταξιοδότηση αλλά και για την ενίσχυση των οικονομιών της Ευρώπης.

Οι δημογραφικές τάσεις πανευρωπαϊκά (και στην Ελλάδα) δείχνουν ότι στις ηλικίες άνω των 65 μέσα μόλις στις επόμενες δυο δεκαετίες, θα έχει συσσωρευθεί ποσοστό από 1/4 έως 1/3 του συνολικού πληθυσμού, ενώ παράλληλα το προσδόκιμο επιβίωσής τους θα έχει ανέβει πάνω από τα 85 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι βασική παράμετρος της οικονομικής ανάπτυξης θα είναι η δυνατότητα αυτού του μεγάλου τμήματος του πληθυσμού να καταναλώνει προϊόντα και υπηρεσίες.

Η εξέλιξη με τα PEPP κινείται ακριβώς σε αυτή τη στόχευση προβλέποντας και προλαμβάνοντας τις τεράστιες δημογραφικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που θα επηρεάσουν ολόκληρη της Ευρώπη. Κατά συνέπεια, είναι μια πολύ θετική εξέλιξη.

* Ο κ. Μίνος Μωυσής είναι Ιδρυτικός Εταίρος της SYNERGON Partners