Τι πρέπει να προσέξουν οι επενδυτές το 2019

Ο Νορβηγός κοινωνιολόγος John Galtung είχε πει ότι αν μια εφημερίδα έβγαινε κάθε 50 χρόνια, δεν θα αφιέρωνε χώρο σε εγκλήματα, πολιτική και κουτσομπολιά, αλλά στο πόσο έχει προοδεύσει ο πολιτισμός, η ιατρική και η τεχνολογία σε αυτό το διάστημα. Η φύση των νέων, όμως, είναι πιο βραχυπρόθεσμη, και σε ημερήσιο επίπεδο αφιερώνουμε πολύ περισσότερο χρόνο στα αρνητικά παρά στα θετικά νέα.

Όπως και το 2018, το 2019 θα είναι έτος με πολύ αρνητικό θόρυβο, καθώς η πολιτική αστάθεια αναμένεται να επιμείνει – αν όχι να ενταθεί. Μέσα σε όλο το θόρυβο, οι επενδυτές θα πρέπει να εστιάσουν στους τρεις παράγοντες που πραγματικά θα τους επηρεάσουν στο επόμενο έτος.

Αυτοί είναι:

1) Η από-παγκοσμιοποίση. Η τάση είναι πανίσχυρη και δεν για αρκετούς λόγους δεν αναμένεται να υποχωρήσει σύντομα. Ο βασικότερος από αυτούς είναι η αμερικανική απομόνωση. Αυτή, σε αντίθεση με ο,τι πιστεύουν αρκετοί, δεν είναι συνέπεια της εκλογής του Ντ. Τράμπ, αλλά γενεσιουργός αιτία. Με τα πραγματικά εισοδήματα στάσιμα για μια εικοσαετία και τις συνέπειες της κρίσης του 2008 ακόμα απτές (χαμηλή εργατική κινητικότητα και αύξηση της αβεβαιότητας, μείωση κατανάλωσης, αύξηση της οικονομικής ανισότητας) οι αμερικανοί πολίτες επέλεξαν αυτόν που εκφράζει την ανησυχία τους, όχι κάποιον που θα εκφράζει τις ελπίδες τους. Και όταν ο αμερικανός καταναλωτής, ο θεμέλιος λίθος της παγκόσμιας οικονομίας εκφράζει περισσότερο φόβο παρά ελπίδα, σημαίνει ότι η Αμερική έχει αλλάξει ριζικά.

Σημαίνει ότι η χώρα που ηγείται της παγκοσμιοποίησης την εγκαταλείπει. Η τάση είναι εμφανής σε όλο το δυτικό κόσμο: Στην Βρετανία του Brexit, στη Γερμανία του AfD και των Πρασίνων, στην Ιταλία των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας, στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα, μέσα στην Ευρώπη. Παντού επικρατούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις έναντι των κεντρομόλων. Αυτό θα έχει συνέπειες στην οικονομία, αυξάνοντας τις εντάσεις, μειώνοντας το εμπόριο και περιορίζοντας την δυνατότητα των πολιτικών να βρίσκουν ευέλικτες λύσεις στα προβλήματα τους. Με την Ιταλία έτοιμη να εκραγεί και να χτυπήσει -θανάσιμα ίσως- το Ευρώ, η τάση της από-παγκοσμιοποίησης είναι το βασικό δομικό ρίσκο για το νέο έτος.

2) Η αποδυνάμωση του παγκόσμιου εμπορίου και η κινεζική οικονομική προσαρμογή. Σύμφωνα με διάφορες πηγές, οι πολιτικές του Ντ. Τράμπ έχουν ήδη επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία. Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι «η βιομηχανία προκαλεί υψηλότερες τιμές και διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, οι οποίες σχετίζονται με τις εμπορικές πολιτικές της κυβέρνησης». Ο ΟΟΣΑ επίσης προειδοποίησε ότι αν οι ΗΠΑ πραγματοποιήσουν τις εμπορικές απειλές τους, η παγκόσμια οικονομία θα επιβραδυνθεί κατά τουλάχιστον μισή μονάδα, στο 3%. Όμως οι εμπορικοί πόλεμοι είναι μόνο η μισή ιστορία. Η οικονομική προσαρμογή της Κίνας από τη δευτερεύουσα (βιομηχανική) οικονομία στην τριτεύουσα (υπηρεσίες) φέρνει τεράστιες ανακατατάξεις. Όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης και η ζήτηση από την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου πέφτει απότομα, τότε αυτό θα έχει επιπτώσεις. Η μείωση της ζήτησης στο παγκόσμιο εμπόριο είναι κυκλική. Όμως η αναδιάταξη της κινεζικής οικονομίας είναι δομική και αναμένεται να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία για αρκετά χρόνια.

3) Το τέλος του υπερ-φτηνού χρήματος. Εδώ να ξεκαθαρίσουμε ότι οι συνθήκες ρευστότητας στην παγκόσμια οικονομία σήμερα είναι οι καλύτερες ιστορικά σε σχέση με οποιαδήποτε περίοδο πριν τον τωρινό οικονομικό κύκλο. Αυτός ο κύκλος, όμως, χαρακτηρίστηκε όχι από φτηνό, αλλά από υπέρ-φτηνό χρήμα. Μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης δημιουργήθηκαν περίπου $8 τρισ. νέου πλούτου για την παγκόσμια οικονομία. Από τότε που σταμάτησε η μηχανή παραγωγής χρήματος, η Fed έχει αυξήσει επιτόκια 8 φορές, κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και σκοπεύει να αυξήσει ίσως άλλη μια ποσοστιαία μονάδα μέχρι το τέλος του 2018. Η Τράπεζα της Αγγλίας δύο φορές.

Η ΕΚΤ σκοπεύει να σταματήσει την ποσοτική χαλάρωση το Δεκέμβρη και ίσως να αυξήσει επιτόκια από τον Ιούλιο και μετά. Οι επενδυτές επικεντρώνονται σε αυτό και φοβούνται ότι διαφορετικό νομισματικό καθεστώς θα σημαίνει και διαφορετικός κύκλος. Όμως εδώ είναι καλό να θυμίσουμε ότι οι αυξήσεις επιτοκίων μπορεί να «σκοτώνουν» τους οικονομικούς κύκλους, αλλά δεν συνήθως δεν δημιουργούν δομικά προβλήματα στην οικονομία.

Τι τελικά θα συμβεί στην παγκόσμια οικονομία το 2019;

Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι η παγκόσμια ανάπτυξη έχει ήδη «βρει ταβάνι» και αναμένεται να κινηθεί σε ρυθμούς 3,2%-3,7% για το επόμενο έτος. Η βιομηχανική δραστηριότητα ίσως δει μια κυκλική ανάκαμψη στην αρχή του έτους, όμως όσο συνεχίζεται η πολιτική αβεβαιότητα και οι εμπορικές διαφωνίες, ο κλάδος, και τα κέρδη, θα μειώνονται. Σε αυτό το κλίμα, λογικά ο πληθωρισμός δεν θα ανέβει σημαντικά πάνω από το 2% για τις αναπτυγμένες οικονομίες, ακόμα και αν η ανεργία παραμείνει χαμηλή.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους επενδυτές;

Πολλή προσοχή, βραχυπρόθεσμα και μετρημένα ρίσκα, ευρεία κατανομή επενδύσεων και υπομονή όταν τελειώσει ο κύκλος. Πολλά ομόλογα εξακολουθούν να είναι ακριβά, ακόμα και η αμερικανική δεκαετία, και για τις μετοχές, ακόμα και τις φτηνές, είναι αμφίβολο κατά πόσον οι επενδυτές θα έχουν την μακροπρόθεσμη υπομονή που απαιτείται.

Η καλύτερη λύση είναι το σταδιακό χτίσιμο θέσεων στις πτώσεις, όχι το να προσπαθεί κανείς να μαντέψει τα ψηλά και τα χαμηλά. Στον προηγούμενο κύκλο ο S&P 500 βρέθηκε από τα υψηλά του 1.500 στις 660 μονάδες. Τώρα είναι σχεδόν διπλάσιος από το προηγούμενο υψηλό (2.650, «άγγιξε» και τις 3000).

Η πτώση είναι αναπόφευκτη, αλλά εκεί είναι που δημιουργούνται ευκαιρίες.

* Ο Γιώργος Λαγαρίας είναι Οικονομικός Αναλυτής και εργάζεται στο Λονδίνο.