Οι επιπτώσεις από την κατάρρευση της ελληνικής φήμης

Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, η περίφημη λαϊκή ρήση «καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα» είναι κάτι περισσότερο από επίκαιρη. Διότι φέρνει στο προσκήνιο ένα σοβαρό επικοινωνιακό πρόβλημα το οποίο, στον διαδικτυακό κόσμο μας, μπορεί να πάρει μεγάλες και αρνητικές διαστάσεις για τη χώρα μας, τις επιχειρήσεις της και, βεβαίως, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της.

«Μπορεί η ελληνική φήμη να χρειάστηκε 2.500 χρόνια για να οικοδομηθεί και να εδραιωθεί, όμως κατέρρευσε μέσα σε λίγες εβδομάδες». Η διαπίστωση αυτή, όταν έγινε, δεν ήταν διόλου τυχαία. Την είχε τεκμηριώσει το 2011 ο κ. Γουίλιαμ Πράτο, εταίρος στο Διεθνές Ινστιτούτο Φήμης και σε μία εταιρεία διαχειρίσεως της φήμης που δραστηριοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο.

«Η φήμη μιας χώρας», έλεγε, «δηλαδή το άθροισμα των γνωμών που εκφέρονται και ακούγονται για τη χώρα αυτή, είναι ήδη σοβαρό οικονομικό και πολιτικό διακύβευμα. Ένα διακύβευμα που απλώνεται σε πολλούς χώρους και που, από τουριστικής για παράδειγμα πλευράς, σηματοδοτεί τον βαθμό ελκυστικότητας μίας χώρας».

Επίσης, σήμερα ο κ. Γ. Πράτο σημειώνει ότι η φήμη μίας χώρας είναι πλέον πολύ ισχυρό άυλο κεφάλαιό της, που δεν αποτελεί «απλή» υπόθεση ακτινοβολίας ή εθνικής υπερηφάνειας. Το θέμα της γνώμης και του ρόλου της στην ελκυστικότητα των χωρών έχει γίνει χειροπιαστό και πολύπλοκο ως προς τη διαχείρισή του. Η φήμη λαμβάνεται πλέον για καλά υπόψη από τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές, τους τουρίστες και γενικά όλους τους παράγοντες που οδηγούν σε λήψεις αποφάσεων.

Από την άποψη αυτή, πρέπει να σημειωθεί ότι, αν για τις επιχειρήσεις η φήμη τους είναι μία μορφή «πτυχίου λειτουργίας», για τις χώρες πρόκειται για «πτυχίο ελκυστικότητας». Η καλή φήμη μίας χώρας έλκει τουρίστες, ταλέντα, επιχειρήσεις, επενδυτές. Ιδιαίτερα δε σε περιόδους κρίσεων, όπως η παρούσα, η καλή φήμη μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για την εξεύρεση λύσεων και για οικονομική ανάκαμψη -που για την Ελλάδα είναι μέγα ζητούμενο.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η ελληνική φήμη βρίσκεται χαμηλά και, κατά την εκτίμηση των ειδικών, δύσκολα θα ανακάμψει. Η εικόνα που κυκλοφορεί για την Ελλάδα είναι αυτή των «καλοπερασάκηδων απατεώνων», που δικαίως βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Στην εικόνα αυτή έρχονται να προστεθούν η διαφθορά, η ανοργανωσιά και τα προβλήματα δημόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, ενώ το 2007 από πλευράς φήμης η Ελλάδα κατείχε την 17η θέση διεθνώς επί 55 χωρών που εξετάζει το Διεθνές Ινστιτούτο Φήμης, σήμερα βρίσκεται στην 26η θέση -πάνω από την Τουρκία, το Μεξικό, τη Βενεζουέλα και την Ουκρανία. Σαφώς δε από την πλευρά των ευρωπαϊκών τουριστικών προορισμών η χώρα μας είναι χαμηλά και με αρκετή διαφορά από την Πορτογαλία, που από την 25η πέρασε στη 16η θέση.

«Η φήμη», λέει ο Ντανιέλ Τισχ, ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Φήμης, «αποτελεί αδιαμφισβήτητη οικονομία αξία για μία χώρα, όπως βέβαια το ίδιο συμβαίνει με τις οργανώσεις και τα άτομα. Βασίζεται δε στη λογική και στη συγκίνηση, δύο παράγοντες που παίζουν τεράστιο ρόλο στη διαδικτυωμένη εποχή μας». Από την άποψη αυτή πρέπει να πούμε ότι, στη σχετική κατάταξη του Ινστιτούτου Φήμης, Καναδάς, Ελβετία, Σουηδία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία και Ιρλανδία κατέχουν τις 10 πρώτες θέσεις, ενώ οι τουριστικοί ανταγωνιστές μας -Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία- έχουν αντίστοιχα τις θέσεις 13, 12 και 17.

Οι τρεις παράγοντες που επηρεάζουν την εθνική φήμη είναι, κατά το Ινστιτούτο, σε ποσοστό 37,9% η αντίληψη για την ομορφιά, τον τρόπο ζωής και τη φιλοξενία που επικρατούν σε μία χώρα, σε ποσοστό 37% η άποψη για τη διακυβέρνησή της (κοινωνική-πολιτική ασφάλεια, διεθνής ευθύνη) και κατά 25,1% από την οικονομική της κατάσταση, την εκπαίδευσή της και την υψηλή ή χαμηλή ποιότητα των προϊόντων της. Ασφαλώς δε σημαντικό ρόλο παίζει και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα.

Έτσι, με άριστα το 100, ο Καναδάς έχει βαθμολογία 82,6%, η δέκατη Ιρλανδία 77,6%, η 26η Ελλάδα 62,5% (από 72,3% που είχε το 2007) και η γειτονική μας Τουρκία είναι 46η, με βαθμολογία 48,8%.

Κατά τον Τσαρλς Γκολντονέν, συνεργάτη του Ινστιτούτου, η εικόνα της Ελλάδας άρχισε να πέφτει το 2011, με αφορμή τα έκτροπα των «αγανακτισμένων» στο Σύνταγμα, τις διαδηλώσεις αναρχικών στο κέντρο της Αθήνας και τα δημοσιεύματα περί ψεύτικων στατιστικών στοιχείων. «Κατά συνέπεια, η φήμη της χώρας πάσχει από την έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει απέναντί της και αυτό το έλλειμμα δύσκολα θα αποκατασταθεί», τονίζει ο ερευνητής του Ινστιτούτου. Με τη σκέψη του δε αυτή θέτει επί τάπητος ένα εξόχως σοβαρό πρόβλημα, που κάποτε θα πρέπει να απασχολήσει σοβαρά κάθε Έλληνα. Διότι, στο μέτρο που η οικονομία μας θα στηρίζεται όλο και περισσότερο στις υπηρεσίες, στον πολιτισμό αλλά και στην παραγωγική εξωστρέφεια, ο συντελεστής Φήμη θα είναι από τα κορυφαία ενεργητικά στοιχεία της χώρας.

Το ερώτημα, ωστόσο, είναι πόσοι αντιλαμβάνονται τη σημασία αυτών των παραγόντων και, αν ναι, με ποια μέσα θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στην πρόκληση.