Η εθελούσια αποκάλυψη εισοδημάτων, η παραγραφή και οι απαντήσεις

Ο ίδιος ο νόμος για την εθελουσία και η παράτασή του συμπίπτουν χρονικά με δύο πολύ κρίσιμες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αφορούν την παραγραφή των φορολογικών υποθέσεων.

Η 1η δικάστηκε στις αρχές Μαΐου 2017 από το τμήμα της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (με την οποία θα επιλυθεί οριστικά το ζήτημα της συνταγματικότητας ή μη των διαδοχικών παρατάσεων του χρόνου παραγραφής που δόθηκαν με ειδικές διατάξεις νόμων και στην οποία παρέπεμψε για το θέμα αυτό η υπ’ αριθ. 675/2017 απόφαση της επταμελούς συνθέσεως του Β’ τμήματος του ως άνω δικαστηρίου) και αφορά το νόμιμο ή μη των παρατάσεων της παραγραφής που χορηγούσε ανέκαθεν το Ελληνικό Κράτος μέχρι την 31.12.2010 (συγκεκριμένα η εν λόγω υπόθεση αφορούσε την ακύρωση φύλλου ελέγχου φόρου εισοδήματος οικονομικού έτους 2002).

Αν γίνει δεκτό (το οποίο είναι βαθιά πιθανολογούμενο, δεδομένου ότι όλες οι κρίσεις μέχρι τώρα των αρμοδίων Δικαστηρίων είναι υπέρ των φορολογουμένων), τότε όλες οι χρήσεις μέχρι και την 31.12.2004 έχουν παραγραφεί.

Ο λόγος που μόνο μέχρι τη χρήση 2004 έχουν παραγραφεί είναι γιατί τη δήλωση της χρήσεως 2005 την υποβάλλουμε το 2006, επομένως το πρώτο έτος παραγραφής για το 2005 είναι το 2007. Άρα μετρώντας 10 έτη από το 2007 φτάνουμε στην 31.12.2016, όπου δόθηκε παράταση παραγραφής για ένα έτος (παράταση μία φορά της παραγραφής θεωρείται νόμιμη). Σημειωτέον ότι κάθε έτος που περνάει παραγράφεται και ακόμη μία φορολογική χρήση.

Τα παραπάνω βεβαίως ισχύουν εφόσον θεωρηθούν συμπληρωματικά στοιχεία οι τραπεζικοί λογαριασμοί ή η εφαρμογή/excel που παραμετροποιεί αυτούς (είτε δηλαδή το excel του Οικονομικού Εισαγγελέα είτε την εφαρμογή «Κατσίπη»), όπου τότε κατά το αρ. 68 παρ. 2 αναγόμαστε σε 10ετή παραγραφή. Ειδάλλως, αν δεν θεωρηθούν οι τραπεζικοί λογαριασμοί συμπληρωματικά στοιχεία στο πλαίσιο των φορολογικών ελέγχων, έχει παραγραφεί και η χρήση 2009.

Σε αυτό ακριβώς το θέμα θα απαντήσει η 2η υπόθεση που δικάζεται από το ΣτΕ την 07.06.2017, η οποία πρακτικά θα αποτελέσει και τη βάση για όλους τους φορολογικούς ελέγχους (τόσο αυτούς που έχουν ολοκληρωθεί και εκκρεμούν στα Δικαστήρια, όσο και αυτούς που διενεργούνται τώρα αλλά και αυτούς που πρόκειται να διενεργηθούν).

Το κρίσιμο ζήτημα είναι αν οι ελληνικοί τραπεζικοί λογαριασμοί, είτε ως αυτόνομα στοιχεία, είτε παραμετροποιημένοι και ενοποιημένοι σε κάποια εφαρμογή, αποτελούν συμπληρωματικά στοιχεία για τις Φορολογικές Αρχές, αν και θεωρητικά μπορούσαν οι τελευταίες να τους έχουν στα χέρια τους κατά τον έλεγχο των οικείων χρήσεων εντός της 5ετίας εφόσον το ζητούσαν.

Το ίδιο βέβαια δεν ισχύει για τους τραπεζικούς λογαριασμούς στο εξωτερικό, αφού de facto δεν μπορούσε να τους γνωρίζει ή έχει στοιχεία αυτών η Φορολογική Διοίκηση, άρα αυτοί αποτελούν σίγουρα συμπληρωματικά στοιχεία.

Η κρίση επί αυτού του ζητήματος δεν είναι δεδομένα υπέρ των φορολογουμένων, όπως προκύπτει από την προσφάτως δημοσιευθείσα στη δημόσια συνεδρίαση του Β’ τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας την 10.04.2017, με αριθ. 1091/2017 απόφαση του ως άνω τμήματος (αν και δημοσιεύθηκε επισήμως μετά την καθαρογραφή της μόλις την 02.06.2017), με την οποία έγινε μερικώς δεκτή η αίτηση αναίρεσης του Ελληνικού Δημοσίου περί αναιρέσεως της περιβόητης με αριθ. 24/2013 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Χανίων.

Ειδικότερα με την ως άνω απόφαση κρίθηκε ότι για τις ελεγχόμενες χρήσεις 2002 και 2003 «δεν εμποδίζεται η φορολογική αρχή, έχοντας διενεργήσει στο παρελθόν έλεγχο στα βιβλία και στοιχεία του επιτηδευματία για ορισμένη χρήση (και έχοντας ακόμη εκδώσει και πράξη επιβολής προστίμου για παραβάσεις που διαπιστώθηκαν κατά τη χρήση αυτή), να επανέλθει και ανεξάρτητα από την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής στις προβλεπόμενες φορολογίες, να διενεργήσει επαναληπτικό έλεγχο των βιβλίων και στοιχείων για την ίδια χρήση και, ακολούθως, να εκδώσει (και άλλη) πράξη επιβολής προστίμου για άλλες παραβάσεις που τυχόν διαπιστώνονται κατά τον έλεγχο αυτό, ενεργώντας μέσα στο χρονικό πλαίσιο της πενταετούς παραγραφής του δικαιώματός της...».

Ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη την προσφάτως εκδοθείσα ως άνω απόφαση του ΣτΕ, η αποδοχή του ισχυρισμού του Ελληνικού Δημοσίου από το ως άνω δικαστήριο, ότι δηλαδή δύνανται να ληφθούν υπόψη ως συμπληρωματικά στοιχεία οι τηρούμενοι τραπεζικοί λογαριασμοί στην Ελλάδα, επί των οποίων απέκτησε πρόσβαση η Φορολογική Διοίκηση εκ των υστέρων (ήτοι μετά την παρέλευση της πενταετούς παραγραφής) και άρα να γίνει δεκτή η δεκαετής πλέον παραγραφή, είναι πιθανή.

Η σημαντικότητα των ανωτέρω υποθέσεων είναι μεγάλη, δεδομένου ότι δικάζονται από το Συμβούλιο της Επικρατείας σε διαδικασία πρότυπης δίκης, δηλαδή καταλαμβάνουν όλες τις φορολογικές υποθέσεις από τούδε και στο εξής. Οι αποφάσεις αναμένονται εντός του έτους, αλλά σίγουρα θα έπονται της 30.9.2017, χρόνο κατά τον οποίο λήγει η παράταση της εθελουσίας δήλωσης φόρων με τον 4446/2016.

Κατόπιν τούτων θα πρέπει οι φορολογούμενοι, σε συνεργασία με εξειδικευμένους νομικούς-φοροτέχνες-οικονομολόγους να δηλώσουν αυτά που κρίνουν σκόπιμα, έχοντας κατά νου τόσο τους φορολογικούς ελέγχους που γίνονται σήμερα, όσο και το περιουσιολόγιο και την αυτόματη ανταλλαγή τραπεζικών πληροφοριών η οποία από φέτος ξεκινάει.

Αντικειμενικά το χρησιμότερο εργαλείο στα χέρια των αρχών είναι η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών, όπου οι νέες λίστες ελέγχου λογικό είναι να αφορούν όσους δεν δικαιολογούν τα χρήματα που βρίσκονται στην αλλοδαπή από τις ψηφιοποιημένες φορολογικές δηλώσεις (ήτοι το 2002 και μετά). Αυτό σε συνδυασμό με το περιουσιολόγιο, όπου όλοι μας θα είμαστε υποχρεωμένοι υπευθύνως να δηλώσουμε τι κατέχουμε και πού, θα οδηγήσει σε πλήρη διασταύρωση δεδομένων.

Επομένως η κρίση περί της εθελουσίας δήλωσης εισοδημάτων ή άλλων φόρων ή η υποβολή τροποποιητικών δηλώσεων για το παρελθόν είναι μη αυτονόητη, διαφέρει από φορολογούμενο σε φορολογούμενο, και θα πρέπει ενόψει της νέας εποχής ψηφιοποιημένων πραγμάτων να προετοιμαστούν όλοι κατάλληλα.

* Στο παρόν άρθρο επισυνάπεται και ένα νέο excel με τις νέες ποσοστώσεις φόρων γι την εθελουσία, όπως παρατάθηκε μέχρι 30.9.2017 (βλέπε δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό").

* Ο Μαρκουλάκος Μιχάλης είναι δικηγόρος, διευθύνων εταίρος στη «Ι. και Μ. Μαρκουλάκος και Συνεργάτες» (www.markoulakoslaw.gr)