Το όραμα για την Ελλάδα του 21ου αιώνα και η σημερινή παραζάλη

Λαμπρό μυαλό και άνθρωπος που βρίθει γνώσεων, ο καθηγητής Θάνος Βερέμης τιμά, χωρίς καμία αμφιβολία, τον ελληνικό χώρο του πνεύματος. Παράλληλα, όμως, μπορούμε να πούμε ότι είναι ένας συγγραφέας και αρθρογράφος που, χωρίς υπερβολές και φραστικά πυροτεχνήματα, βλέπει μπροστά, αρνείται να χαϊδεύει αυτιά και θεωρεί ότι κορυφαίο θεμέλιο μίας χώρας είναι η παιδεία της -και αυτός είναι ο λόγος που οι καιροσκόποι της πολιτικής, της αρπακόλλας και της ιδεολογικής ασυναρτησίας προσπαθούν με κάθε μέσο να την καταστρέψουν. Διότι έτσι θα επιβιώσουν, στις κοινωνίες των αμαθών, που είναι το ύπατο όνειρό τους.

«Όταν επιτέλους οι γονείς και οι μέλλοντες γονείς των φοιτητών στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ συνέλθουν από τη σημερινή παραζάλη και αντιληφθούν σε τι πραγματικά αποβλέπει η εκτροπή της εκπαίδευσης, από το νόμο Διαμαντοπούλου πίσω στον νόμο-πλαίσιο του 1982, θα θυμώσουν πάρα πολύ με τους σημερινούς υπευθύνους», γράφει ο Θάνος Βερέμης.

»Όσοι, όπως ο γράφων, εργάστηκαν στην ανώτατη εκπαίδευση γνωρίζουν καλά ότι οι παρεπιδημούντες στα ΑΕΙ ήταν δύο λογιών: το ανώτερο 10% των πραγματικών φοιτητών που περάτωναν εγκαίρως τις σπουδές τους και έβρισκαν δουλειά ή συνέχιζαν τις σπουδές τους στο εξωτερικό και οι αιώνιοι φοιτητές-πολιτευτές που καθυστερούσαν ηθελημένα την αποφοίτησή τους. Από τους δεύτερους, ελάχιστοι πέρασαν το κατώφλι των αιθουσών διδασκαλίας, αλλά με την κομματική τους δραστηριότητα προετοίμαζαν την κατοπινή τους πολιτική σταδιοδρομία. Πρόκειται βέβαια για μειοψηφία του συνόλου των αιωνίων σπουδαστών, όμως αποτελούσαν πάντοτε τον βιότοπο των πολιτευτών.

»Είναι φανερό ότι επί τριάντα χρόνια τα ανώτατα ιδρύματα παρέλαβαν και διατήρησαν αδιαμαρτύρητα ένα καθεστώς κομματοκρατίας, το οποίο κατατρομοκρατούσε τους ουδέτερους διδάσκοντες και επέμενε στο καθεστώς του λεγόμενου “ασύλου”, που κρατούσε σε ομηρία όλους τους αντιφρονούντες προς τη φαντασιακή κοινότητα κάποιας απροσδιόριστης Αριστεράς. Όποιος έζησε τα ΑΕΙ τα τριάντα αυτά χρόνια είχε την ίδια αίσθηση του εξωπραγματικού που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί υπήκοοι της κυβέρνησής μας. Είναι φανερό ότι η κρίση και η ανεργία ανέδειξαν σε πραγματικό καθεστώς τη φαντασιακή πανεπιστημιακή κοινότητα της τελευταίας τριακονταετίας, με επικεφαλής ένα γνήσιο προϊόν των αστικών φαντασιώσεων…

»Ατυχώς, αυτό το παιχνίδι δεν το έχουν ακόμη αντιληφθεί οι γονείς των μελλοντικών θυμάτων της εκπαιδευτικής πολιτικής. Τόσο η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που χειραγωγείται από τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ στην ΟΛΜΕ, όσο και η σαλαμοποίηση της καταστροφής του νόμου Διαμαντοπούλου που απεργάζεται ο κ. Φίλης, σκοπεύουν στο ίδιο αποτέλεσμα -στην ποιοτική εξίσωση του ελληνικού λαού προς τα κάτω. Με τη μέθοδο αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ ελπίζει να μακροημερεύσει στην εξουσία».

Από τα παραπάνω λόγια εύκολα μπορεί να αντιληφθεί ο αναγνώστης γιατί το μέλλον της χώρας στον 21ο αιώνα είναι άδηλον. Στο μέτρο που θα βρίσκεται στο περιθώριο των κοινωνιών της γνώσης και θα είναι θλιβερός ουραγός της μεγάλης ψηφιακής ανατροπής, οι νέοι μας, αν θέλουν να σωθούν, μία και μόνη οδό έχουν: τη φυγή.

Αυτή δε η φυγή γίνεται εμμονή, ιδίως στον βαθμό που ο παραγωγικός ιστός της χώρας παραμένει ακίνητος, ενώ η μεσαία τάξη καταποντίζεται. Παρατηρείται επίσης και το «χάσμα προσδοκιών», το οποίο ο καθηγητής Θάνος Βερέμης περιγράφει με τα εξής μεστά λόγια:

«Οι διάφορες γενεές στην κοινωνία μας εκπροσωπούν διαφορετικά βιώματα που δεν διευκολύνουν την ομογένεια των εκλογικών προσδοκιών. Σε όλ τον ανεπτυγμένο κόσμο το χάσμα ανάμεσα στη γενεά που μπήκε στα εξήντα και αυτήν που προηγείται των σαράντα οφείλεται σε εποχές με διαφορετικές υποσχέσεις. Οι σημερινοί εξηντάρηδες μεγάλωσαν σε εποχή που οι οικονομίες αναπτύσσονταν, οι ευκαιρίες αφθονούσαν και οι απολαβές μεγάλωναν. Λιγότερες ώρες εργασίας και περισσότερη ασφάλεια ήταν μερικές από τις υποσχέσεις που επαληθεύτηκαν για τους σημερινούς εξηντάρηδες. Η πρόοδος τότε ήταν συνώνυμη με μία ομαλή σταδιοδρομία και η κοινωνική καταξίωση με την επαγγελματική.

»Οι κανόνες με τους οποίους γαλουχήθηκε εκείνη η γενεά έχουν αλλάξει. Η επιτυχία ταυτίζεται όλο και περισσότερο με το γρήγορο κέρδος, η ανοχή της κοινωνίας για τις παρεκκλίσεις μεγαλώνει και οι ώρες εργασίας για τους νέους που φιλοδοξούν να πετύχουν αυξάνονται. Παράλληλα, η δημογραφική συρρίκνωση περιορίζει τις συνταξιοδοτικές προοπτικές, ενώ οι ανάγκες που γεννά ο καταναλωτισμός διογκώνονται. Σε αυτή τη λιγότερο προβλέψιμη, ανταγωνιστικότερη και ανασφαλή πραγματικότητα, δεν υπάρχει εύκολη οδός διαφυγής. Για τους σημερινούς τριαντάρηδες, οι αλκυονίδες του παρελθόντος δεν θα ξανάρθουν. Οι παροχές που χρηματοδοτούσαν με βραχυπρόθεσμα δάνεια και το «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα» τελείωσαν, όταν η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε την ΟΝΕ, με όλες τις θυσίες που η επιλογή συνεπαγόταν.

Η Ελλάδα βρίσκεται έκτοτε στο στάδιο των μεγάλων ταχυτήτων και η έξοδος από αυτό δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς την απαξίωση της αποτυχίας και της δομικής καθυστέρησης. Οι “φιλολαϊκές” υποσχέσεις σήμερα προδικάζουν μεγαλύτερη απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο».

Αυτά έγραφε ο Θάνος Βερέμης το 2004 και οι μετέπειτα εξελίξεις δικαιώνουν πέρα για πέρα τις παρατηρήσεις του. Διότι το βιβλίο του είναι μία συλλογή από άρθρα του που δημοσιεύτηκαν στην Καθημερινή από τις 14 Οκτωβρίου 2001 έως τις 5 Ιουνίου 2016. Ο συγγραφέας αποτυπώνει έτσι μία αντίληψη γεγονότων και εξελίξεων και, καθώς βιώνει τις συγκρούσεις των πελατειακών δικτύων στην Ελλάδα, καταλαβαίνει ότι οι ομάδες αυτές αντιμετωπίζουν το κράτος όχι ως κοινωνία των πολιτών αλλά κλεφταρματολών -εξ ου και μύρια δεινά θα έπονται στην πορεία του 21ου αιώνα.