Γιατί δεν έχει αποπεμφθεί ακόμη ο Ντόναλντ Τραμπ;

Η απόλυση του Τζ. Κόμι, διευθυντή του FBI, και η διαρροή απόρρητων πληροφοριών προσέθεσαν νέα ερωτηματικά σε όσους πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτές παρακολουθούν την αμερικανική πολιτική σκηνή. Μετά από τέσσερις μήνες προεδρίας, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δείξει ότι το προεκλογικό και το προεδρικό προσωπείο του είναι ταυτόσημα. Παραμένει αντισυμβατικός, απρόβλεπτος, προσηλωμένος πρώτα στο προσωπικό συμφέρον και το brand name, και μετά στο συμφέρον της υπερδύναμης.

Αδυνατεί να συνεννοηθεί με το Κογκρέσο ακόμα και για απλά ζητήματα. Το υπουργικό του συμβούλιο και το προσωπικό του Λευκού Οίκου βρίσκονται σε μόνιμο χάος, ενώ είναι σαφές ότι έχει ακόμα ουσιαστικό έλεγχο των προσωπικών επιχειρήσεών του. Ακόμα περισσότερο είναι σαφές ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που δεν σκέφτεται στρατηγικά αλλά υποκύπτει στις παρορμήσεις του. Οι φαν των αμερικανικών σειρών τύπου West Wing και House of Cards, ή ακόμη και όσοι παρακολούθησαν το σκάνδαλο Λεβίνσκι, πιθανόν να απορούν πώς ακόμα είναι στη θέση του και δεν έχει παραπεμφθεί.

Στην τηλεόραση ο πρόεδρος δεσμεύεται από πολύ αυστηρούς νομικούς περιορισμούς, που συχνά οδηγούν σε αποπομπές. Η πραγματικότητα όμως πόρρω απέχει από τα σενάρια του Χόλιγουντ. Μετά το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ και την αποπομπή του Ρίτσαρντ Νίξον το 1974, το Κογκρέσο είναι ιδιαίτερα προσεκτικό να μη βλάψει την εικόνα του Οβάλ Γραφείου. Μπορεί ο Αμερικανός πρόεδρος να μην είναι μονάρχης, αλλά διαθέτει πάρα πολλές συνταγματικά κατοχυρωμένες υπερεξουσίες, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά στην εξωτερική πολιτική, στο εμπόριο και στην άμυνα. Στα εσωτερικά, έχει το δικαίωμα διορισμού προσώπων σε καίριες θέσεις, όπως στο ανώτατο δικαστήριο, στις μυστικές και ομοσπονδιακές υπηρεσίες και βεβαίως όλου του υπουργικού συμβουλίου.

Παράλληλα, υπάρχει ένας στρατός δικηγόρων αλλά και δημοσιογράφων που θεωρούν τον θεσμό, αν όχι το πρόσωπο του προέδρου, ιερό και τον προστατεύουν κατά το δυνατό περισσότερο. Για να παραπεμφθεί (πολλώ δε μάλλον να αποπεμφθεί), θα πρέπει να έχει παραβιάσει κάποιο σημαντικό νόμο. Αλλά ακόμα και να βρεθεί ένοχος πέραν πάσης αμφιβολίας ότι έστησε όλη την εκλογή με την ευγενική συνδρομή του Πούτιν, το Κογκρέσο θα πρέπει να συμφωνήσει στην αλλαγή προέδρου.

Και εκεί μπαίνουμε στην ουσία του θέματος. Το άμεσο πολιτικό μέλλον της Αμερικής, και συνεπώς του κόσμου, καθώς και οι προσδοκίες των αγορών, εξαρτώνται από τις εσωτερικές διαβουλεύσεις του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Αυτές είναι πολύπλοκες και λαμβάνουν υπόψη πολλά αντικρουόμενα εθνικά αλλά και τοπικά συμφέροντα. Μπορεί το κόμμα να έχει την απόλυτη πλειοψηφία σε Βουλή και Γερουσία (μαζί αποτελούν το Κογκρέσο), αλλά η πλειοψηφία είναι μικρή και κάθε ομάδα βουλευτών μπορεί να ζητήσει να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του πριν ψηφίσει.

Για να καταλάβουμε λοιπόν το μέλλον του Τραμπ και της ατζέντας του, πρέπει να καταλάβουμε τι σκέφτεται ο μέσος Ρεπουμπλικάνος βουλευτής αυτή τη στιγμή. Και η απάντηση, όπως και σε όλη την ιστορία της πολιτικής, είναι μία: να παραμείνει βουλευτής.

Το Νοέμβρη του 2018 λαμβάνουν χώρα οι «ενδιάμεσες» εκλογές (mid-term elections). Σε αυτές κρίνονται το 1/3 των θέσεων της Γερουσίας και όλες οι θέσεις στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Αυτή τη στιγμή, το ποσοστό αποδοχής του προέδρου φτάνει το 84% ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους ψηφοφόρους και 40% στους ανεξάρτητους.

Είναι, συνεπώς, μεγάλο στοίχημα για οποιονδήποτε βουλευτή να εναντιωθεί στο κόμμα του και να καταγγείλει έναν πρόεδρο που έχει αποδεχτεί πρακτικά όλη η εκλογική βάση. Αν το κόμμα στραφεί ενάντια στον πρόεδρό του, όχι μόνο κινδυνεύει να τιμωρηθεί στις επερχόμενες εκλογές από τους ψηφοφόρους του, αλλά και να μην περάσει ούτε ένα νομοσχέδιο, αφού ο Τραμπ έχει το δικαίωμα βέτο σε κάθε νομοθετική απόπειρα. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, οι τύχες του κυβερνώντος κόμματος είναι δεμένες με την τύχη του ηγέτη του.

Προς το παρόν η ρεπουμπλικανική ηγεσία θεωρεί ότι η καλύτερη στρατηγική είναι να αγνοήσει τα ξεσπάσματα του Τραμπ, τα οποία άλλωστε δεν σοκάρουν ιδιαίτερα, και να επικεντρωθεί στην ατζέντα της:

• Την απόσυρση του Obamacare που είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά κινδυνεύει να αφήσει 20 εκατ. Αμερικανούς χωρίς κάλυψη.

• Τη φορολογική μεταρρύθμιση. Η Morgan Stanley εκτιμά ότι 80% του κέρδους από τη μείωση της φορολογίας πηγαίνει άμεσα στην κατανάλωση. Με σημαντικές μειώσεις σε προσωπικούς και εταιρικούς φόρους, η Wall St. περιμένει ότι η οικονομική ανάσα θα είναι σημαντική.

• Τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις, και ιδιαίτερα τη δασμολόγηση των εισαγωγών. Παρά το γεγονός ότι η αγορά δεν βλέπει με καλό μάτι την αύξηση των εμπορικών δασμών και του προστατευτισμού, εν τούτοις αποτελεί σημαντική ρεπουμπλικανική προεκλογική έμπνευση.

• Τις δημόσιες επενδύσεις. Αν και ο Ντ. Τραμπ έχει δεσμευτεί για $1 τρισ. επενδύσεων, μάλλον το πραγματικό νούμερο θα είναι κοντά στο 1/5 αυτού του ποσού. Ακόμα και έτσι, είναι δυνατό να τονώσει την οικονομία, ειδικά σε συνδυασμό με τη φορολογική μεταρρύθμιση.

• Τη μερική απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού κλάδου, η οποία αναμένεται να μειώσει σημαντικά τα κόστη για τις αμερικανικές τράπεζες, ίσως και τις παγκόσμιες αφού και άλλα κράτη ενδεχομένως ίσως χρειαστεί να ακολουθήσουν.

Γίνεται σαφές ότι ανάμεσα στο να εναντιωθούν σε έναν απρόβλεπτο πρόεδρο και την προάσπιση του πολιτικού τους μέλλοντος, το οποίο εξαρτάται και από τις μεταρρυθμίσεις, οι Ρεπουμπλικανοί βουλευτές και Γερουσιαστές προτιμούν το δεύτερο. Συνεπώς η θέση του Ντ. Τραμπ δεν κινδυνεύει, προς το παρόν, όσους διευθυντές του FBI και αν απολύσει.

Τι θα πρέπει να παρακολουθούν αναλυτές και κοινό; Τις διαθέσεις των Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων, όπως αυτές αναλύονται από το ινστιτούτο Gallup. Αν αυτές αντιστραφούν, τότε, και μόνο τότε, η θέση του προέδρου μπορεί να γίνει επισφαλής.

* Ο Γιώργος Λαγαρίας είναι οικονομικός αναλυτής και εργάζεται στο Λονδίνο.