Dixon: Μονόδρομος το τέταρτο μνημόνιο για την Ελλάδα

Παρά την αντιπαράθεση της τελευταίας στιγμής για τις συντάξεις την περασμένη εβδομάδα, οι πιστωτές της Ελλάδας θα εγκρίνουν πιθανότατα την επόμενη δόση που εκκρεμεί από το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης των 86 δισ. ευρώ.

Αλλά αυτό θα αγοράσει απλώς λίγο χρόνο στην Αθήνα, μέχρι τα μέσα του 2018. Μετά θα απαιτηθεί πιθανότατα ένα νέο πρόγραμμα – το τέταρτο της χώρας από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Ο Αλέξης Τσίπρας χρειάζεται να του δώσουν οι πιστωτές της ευρωζώνης αρκετά χρήματα για να πληρώσει περίπου 7,5 δισ. ευρώ χρέος που λήγει τον Ιούλιο. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να συμφωνήσουν ότι το τρέχον πρόγραμμα βρίσκεται σε τροχιά. Η συνήθεια του αριστερού πρωθυπουργού να τραβάει σε μάκρος τις διαπραγματεύσεις αντί να παίρνει τις δύσκολες αποφάσεις, έχει πλήξει ήδη την οικονομία, η οποία συρρικνώθηκε στο τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους και πιθανότατα κατέγραψε ύφεση και στο πρώτο τρίμηνο αυτού του έτους.

Φαίνεται πως ο Τσίπρας θα πιεί τελικά την τελευταία δόση του πικρού φαρμάκου, αν και περιλαμβάνει δυσάρεστες περικοπές συντάξεων και αυξήσεις στο φόρο εισοδήματος το 2019 και το 2020, οι οποίες θα συσφίξουν συνολικά τη δημοσιονομική πολιτική κατά 2% του ΑΕΠ. Τη δόση αυτή θα γλυκάνει μια παραχώρηση: αν η Ελλάδα συνεχίσει να υπεραποδίδει στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, όπως έκανε πέρυσι, θα τις επιτραπεί να αντισταθμίσει τα νέα «κακά» μέτρα, με την μείωση του εταιρικού φόρου, βελτιώσεις στο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και άλλα «καλά» μέτρα.

Η ευρωζώνη έχει φέρει την Αθήνα σε μια θέση χωρίς δυνατότητα επιλογής. Αν και ο Τσίπρας θα μπορέσει λογικά να μαζέψει αρκετά χρήματα για να πληρώσει το χρέος τον Ιούλιο, αν δεν δεχθεί τη συμφωνία των δανειστών θα πρέπει να το κάνει αυξάνοντας τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους προμηθευτές, κάτι που θα πλήξει την οικονομία. Η παράταση της αγωνίας θα εξασθενίσει ακόμα περισσότερα τα ήδη υποτονικά ζωώδη ένστικτα του ιδιωτικού τομέα.

Το καυτό ζήτημα για τον Τσίπρα είναι τι θα συμβεί με τις τράπεζες. Οι καταθέσεις άρχισαν και πάλι φέτος να βγαίνουν από το σύστημα. Αυτό δεν σημαίνει απλά ότι οι πιστωτικές συνθήκες έχουν αρχίσει να γίνονται σφιχτές. Αν η οικονομία μπει σε ένα νέο καθοδικό σπιράλ, οι τράπεζες θα χρειαστούν νέες κεφαλαιακές ενέσεις. Οι αυστηροί κανονισμοί διάσωσης για τις τράπεζες που τέθηκαν σε ισχύ από πέρυσι μπορεί να καταστήσουν αναπόφευκτο ένα κούρεμα των καταθέσεων.

Αμέσως μετά ακολουθεί το ερώτημα της ελάφρυνσης χρέους. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τη συμμετοχή του οποίου επιμένει να ζητά η Γερμανία, θέλει οι πιστωτές της ευρωζώνης να χαλαρώσουν τις απαιτήσεις τους.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ και η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, πρέπει να συμφωνήσουν σε μια φρασεολογία για την ελάφρυνση χρέους που θα κρατάει μέσα το ΔΝΤ αλλά δεν θα οδηγεί σε αγανάκτηση τους Γερμανούς φορολογούμενους - οι οποίοι δεν είναι καθόλου ζεστοί στην ιδέα να υπάρξει και άλλη μέριμνα για την Ελλάδα - κατά τη διάρκεια της προσπάθειας της Μέρκελ να επανεκλεγεί το Σεπτέμβριο.

Η νέα φρασεολογία, η οποία πιθανότατα θα προσδιοριστεί το Μάιο, θα είναι επίσης αρκετή για να πείσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συμπεριλάβει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη. Η Ελλάδα θα πρέπει πιθανότατα να περιμένει μέχρι την επόμενη χρονιά για τις ουσιώδεις λεπτομέρειες της ελάφρυνσης χρέους, αλλά η αδύναμη διαπραγματευτική θέση του Τσίπρα σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει πολλά για αυτό.

Το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης λήγει στα μέσα του 2018. Μπορεί η Ελλάδα να είναι σε θέση να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές ως τότε; Φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο, τουλάχιστον αν δεν έχει βοήθεια. Με άλλα λόγια, να περιμένετε ότι το τρίτο πρόγραμμα θα ακολουθηθεί και από ένα τέταρτο.  Στην καλύτερη περίπτωση, η Ελλάδα θα χρειαστεί μια προληπτική πιστωτική γραμμή από την ευρωζώνη. Μπορεί επίσης να χρειαστεί μια μικρή ποσότητα χρημάτων, αν και όχι τόσα πολλά όσα τα 86 δισ. ευρώ του τρέχοντος προγράμματος. Στην επόμενη διάσωση, η οικονομική βοήθεια αναμένεται να έρθει κυρίως με την μορφή της ελάφρυνσης του χρέους, όχι νέων δανείων. Θα δοθεί προτεραιότητα στην απότομη άνοδο των τόκων από το 2022 και έπειτα.

Η Γερμανία και οι υπόλοιποι πιστωτές δεν αναμένεται να τα κάνουν όλα αυτά για την Αθήνα χωρίς όρους.

Έχουν μάθει την παλιά αρχή ότι αν θες να κινητοποιήσεις έναν απρόθυμο γάιδαρο, πρέπει να δέσεις ένα καρότο στο τέλος ενός κονταριού αντί να τον αφήσεις να φάει μεμιάς το καρότο. Οπότε η ελάφρυνση χρέους θα έρθει σε δόσεις, καθώς η Αθήνα θα επιτυγχάνει διαδοχικούς δημοσιονομικούς στόχους. Δεν θα προκαλούσε έκπληξη αν στο μείγμα προσθέτονταν περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ειδικά αν εμπλεκόταν το ΔΝΤ.

Όλα αυτά μπορεί να είναι πάρα πολλά για να τα καταπιεί ο Τσίπρας, η δημοτικότητα του οποίου υποχωρεί μετά από τόσες αθετημένες υποσχέσεις. Αν είναι όντως έτσι, η Ελλάδα μπορεί να οδηγηθεί σε κάλπες το 2018, με την κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία να είναι το φαβορί για την νίκη. Αλλά ένα πράγμα είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει: η Ελλάδα θα μείνει στη φυλακή του οφειλέτη για πολλά χρόνια ακόμα.