Μύθοι και πραγματικότητες για τις OTC αγορές

Πολλά έχουν ακουστεί και γραφεί κατά καιρούς για τη διαφορά μεταξύ των «οργανωμένων», δηλαδή «εντός κύκλου» και των εκτός κύκλου «Over The Counter» αγορών (ΟΤC).

Και μάλιστα σε ευρύτατους κύκλους επενδυτών αλλά και επαγγελματιών της αγοράς επικρατεί η εντύπωση ότι «η μία πρόκειται για οργανωμένη αγορά και η άλλη για... ανοργάνωτη», ή ότι η OTC αγορά χαρακτηρίζεται συχνά από αδιαφάνεια και από κρυφές χρεώσεις.

Όσοι τα υποστηρίζουν αυτά απλά δεν γνωρίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα του 2017 (μετά τις χιλιάδες σελίδες οδηγιών της ESMA των δύο τελευταίων ετών), την οποία θα επιχειρήσω να παρουσιάσω και να εξηγήσω αμέσως παρακάτω.

Διαφορές και ομοιότητες

Α. Διαφορά λειτουργίας: Θα πρέπει να τονιστεί ότι η διαπραγμάτευση εκτός οργανωμένης αγοράς δεν αποτελεί υποδεέστερη λειτουργία έναντι αυτής των χρηματιστηριακών αγορών, αλλά διαφορετική. Μάλιστα πολλές φορές είναι συμφερότερη για τους επενδυτές, με καλύτερους όρους διαφάνειας, κόστους και τιμών.

Ειδικότερα, πρόκειται για μια κανονική λειτουργία που καλείται Dealers Market, σε διαφοροποίηση με το Open-outcry/Σύστημα Auction. Πιο συγκεκριμένα, στην «οργανωμένη αγορά» η τιμή ενός επενδυτικού προϊόντος προκύπτει από τον συγκερασμό της προσφοράς και της ζήτησης όλων των επενδυτών που συμμετέχουν στην αγορά σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Αντίθετα, στην OTC αγορά, η τιμή συμφωνείται μεταξύ ενός επενδυτή και ενός deal maker, όπου όμως ο επενδυτής είναι σε θέση να γνωρίζει τις προσφερόμενες τιμές και των άλλων deal makers για το ίδιο προϊόν.

Ειδικότερα, οι τιμές στα επενδυτικά προϊόντα CFDs επί μετοχών, δεικτών και εμπορευμάτων βασίζονται στις υποκείμενες τιμές, διότι υπόκεινται στις ίδιες ή εντονότερες συνθήκες ανταγωνισμού με τις εντός κύκλου συναλλαγές. Ο κάθε επενδυτής μπορεί να παρακολουθεί και να επιβλέπει τις τιμές που ζωντανά διαμορφώνονται από τον υπολογιστή του ή το κινητό του, χωρίς επιβάρυνση κόστους, σε αντίθεση με τις τιμές των εντός κύκλου αγορών, που η παρακολούθηση τιμών έχει κόστος. Επιπλέον τα spreads στις αγορές OTC διαμορφώνονται πιο ευνοϊκά για τους επενδυτές και συνήθως είναι σταθερά.

Β. Διαφορά μεγέθους: Σε ένα μικρομεσαίο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο συμμετέχουν λίγες δεκάδες χρηματιστηριακών εταιρειών, με μέση ημερήσια αξία συναλλαγών κάποιες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, ενώ μέσω της«μη οργανωμένης» αγοράς ξένου συναλλάγματος (FOREX) εκτελούνται από εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχοντες σε ημερήσιες συναλλαγές της τάξεως του 1 τρισ. ευρώ! Επίσης, τα ομόλογα που διαπραγματεύονται εκτός οργανωμένων αγορών σε όλο τον κόσμο έχουν 20-40 φορές μεγαλύτερο όγκο συναλλαγών από τις μετοχές που διαπραγματεύονται εντός οργανωμένων αγορών.

Από εκεί και μετά, ξεκινούν τα κοινά χαρακτηριστικά των δύο αγορών, που είναι και τα περισσότερα.

Έχουμε λοιπόν και λέμε:

• Ένα τμήμα των συναλλαγών της «οργανωμένης αγοράς» (αναφέρομαι στις λεγόμενες προσυμφωνημένες συναλλαγές, ή αλλιώς στα «πακέτα συναλλαγών») λειτουργεί όπως η OTC αγορά. Διαπραγμάτευση εκτός οργανωμένων αγορών μπορεί να γίνεται σε προϊόντα όπως τα ομόλογα (τόσο σε εισηγμένες όσο και σε μη εισηγμένες εταιρίες), τα δομημένα προϊόντα, οι μετοχές και τα παράγωγα, ακόμη και σε προϊόντα που διαπραγματεύονται σε οργανωμένες αγορές, αλλά ο Market Maker αναλαμβάνει τον κίνδυνο να αγοράσει μεγάλη ποσότητα του εν λόγω προϊόντος ελπίζοντας να πουλήσει σε καλύτερη τιμή, όπως συμβαίνει στη χώρα μας με εταιρίες που συναλλάσσονται με ξένους Brokers ή ξένους θεσμικούς. Το τελευταίο γίνεται στην Ελλάδα διότι τους παρέχεται από κανονιστικής πλευράς νόμιμα το δικαίωμα να ανακοινώσουν τα Μεγάλα Χρηματοδοτικά Ανοίγματα (ΜΧΑ) (10% επί των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων του ιδίου λογαριασμού ή των συνδεδεμένων λογαριασμών) εντός διημέρου από τη συναλλαγή.

• Οι ΑΧΕΠΕΥ που εκτελούν συναλλαγές στην OTC αγορά είναι αδειοδοτημένες από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς με τον ίδιο τρόπο που αδειοδοτούνται στην «οργανωμένη» αγορά».

• Ισχύουν οι ίδιες υποχρεώσεις, οι ίδιοι κανόνες βέλτιστης εκτέλεσης των συναλλαγών και η ίδια κατηγοριοποίηση των πελατών.

• Τα τεστ καταλληλότητας και συμβατότητας τίθενται κατά τον ίδιο τρόπο.

• Η ενημέρωση πελατών μέσω MIFID, όπως και η ενημέρωση για πιθανούς κινδύνους, γίνεται με τον ίδιο τρόπο.

• Ισχύουν -βάσει της MIFID- οι ίδιοι κανόνες δεοντολογίας, όπως επίσης και οι ίδιες πολιτικές αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων.

• Με βάση τη MIFID, γίνεται τόσο η διαχείριση των παραπόνων των πελατών, όσο και η αξιολόγηση του Διοικητικού Συμβουλίου.

• Απαιτούνται οι ίδιες ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις, οι ίδιες πολιτικές αποδοχών και οι ίδιες πιστοποιήσεις.

• Τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα των OTC αγορών καθορίζονται και αυτά από τη MIFID.

• Τα κεφάλαια των πελατών στις χρηματιστηριακές εταιρείες διαχωρίζονται με τον ίδιο τρόπο. Μάλιστα ο διαχωρισμός κεφαλαίων πελατών γίνεται μέχρι τελικού επιπέδου Liquidity Provider. Αυτό σημαίνει ότι σε απίθανη περίπτωση χρεοκοπίας ενός εκ των δύο (Brokerή LP) ή και των δύο, τα κεφάλαια των πελατών παραμένουν ανέπαφα/ανέγγιχτα.

• Η μόχλευση που μπορεί να επιλέξει ένας πελάτης διαφοροποιείται ανάλογα με το προϊόν.

Μερικές σημαντικές επισημάνσεις

Και μερικά ακόμη σημαντικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε:

Πρώτον, στην αγορά συναλλάγματος (FOREX) που υπολογίζεται ημερησίως γύρω στο 1 τρισ., με συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο, η χειραγώγηση είναι πρακτικά αδύνατη.

Δεύτερον, η γνώση μιας μεγάλης εντολής σε FOREX δεν μπορεί να οδηγήσει σε προνομιακή πληροφόρηση, όπως π.χ. σε κάποια «ρηχή» οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά.

Τρίτον, το γεγονός ότι οι OTC αγορές λειτουργούν συνήθως σε 24ωρη βάση αποτελεί έναν παράγοντα μειωμένου κινδύνου σε σύγκριση με άλλες αγορές που είναι ανοιχτές για περιορισμένο αριθμό ωρών, διότι μπορούν να συμβούν θεμελιακά γεγονότα όταν οι αγορές είναι κλειστές.

Και τέταρτον, ο κίνδυνος μειώνεται περισσότερο μέσω αυτοματοποιημένων εργαλείων ρευστοποίησης που δεν διαθέτουν οι οργανωμένες αγορές. Στις οργανωμένες αγορές παραγώγων, όλες οι συμβάσεις αναφέρουν ότι ο επενδυτής μπορεί να χάσει πολύ μεγαλύτερα ποσά από το κεφάλαιό του ενώ στις OTC αγορές μπορεί με σύμβαση να υπάρξει περιορισμός της ζημίας στο κεφάλαιο.

Το πήδημα (Gap) τιμών μπορεί συχνότερα να συμβεί όταν η αγορά λειτουργεί λίγες ώρες μόνο.