Το πλαστικό χρήμα και οι... μάχες με τους ανεμόμυλους

Μετά από δύο χρόνια (!) προετοιμασίας και διαπραγματεύσεων με τους ξένους (που εγκρίνουν τα ελληνικά νομοσχέδια από τότε που η χώρα βρέθηκε υπό επιτροπεία) ήρθε το πολυδιαφημισμένο νομοσχέδιο για το πλαστικό χρήμα.

Ώδινεν όρος και έτεκε μυν

Παρότι οι περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι η χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών μειώνει την φοροδιαφυγή, στην Ελλάδα θα καταφέρουμε να τερματίσουμε δεύτεροι σε αγώνα που τρέχουμε μόνοι μας.

Πριν ένα χρόνο αναλύαμε για το πλαστικό χρήμα πως οι ωραίες ιδέες όμορφα καίγονται. Αναφέραμε ότι δεν είναι δυνατόν με νόμους -σε μία χώρα που έχει παράδοση να μην τους τηρεί- η Ελλάδα από τελευταία να γίνει πρώτη στην χρήση καρτών (παρότι οι Έλληνες διαθέτουν 14,6 εκ. κάρτες στα πορτοφόλια τους). Ακόμα και αν προβλέπεται οτι οι συναλλαγές καρτών από 15 δισ. ευρώ το 2016 θα αυξηθούν σε 20 δισ. το 2017, με βάση όσες δαπάνες αναγνωρίζονται στη σχετική εγκύκλιο (ΠΟΛ.1005/25-1-2017) θα αποδειχθεί ότι και με λιγότερες συναλλαγές από όσες γίνονται σήμερα, δεν θα πληρώσει κανείς επιπλέον φόρο-πρόστιμο (γιατί περί προστίμου 22% πρόκειται και όχι για αφορολόγητο).

Εν τω μεταξύ θα έχει στηθεί ένα ολόκληρο τεχνικό και φορολογικό σύστημα για να γίνει μία τρύπα στο νερό. Στην πραγματικότητα θα ανοίξουμε άλλη μία τρύπα στα δημόσια έξοδα με την εφαρμογή πολύπλοκων σχεδιασμών και θα ταλαιπωρηθούν χιλιάδες μισθωτοί και συνταξιούχοι (όσοι μάλιστα είναι άνω των 70 ετών θα τιμωρηθούν μαζί τους ανάπηρους με την ποινή της συλλογής χάρτινων αποδείξεων).

Ερωτήματα που ποτέ δεν τέθηκαν (και απαντήσεις που ποτέ δεν θα δοθούν)

Γιατί να ζητήσει απόδειξη το 67,5% των Ελλήνων που δηλώνει εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ; Γιατί μόνο οι μισθωτοί είναι υποχρεωμένοι να «χτίζουν αφορολόγητο με αποδείξεις» και όχι οι υπόλοιποι; Πόσο κοστίζουν στο κρατικό προϋπολογισμό τα συστήματα (διασυνδέσεων, αποθήκευσης κλπ) που θα χρειαστούν; Μάθαμε μόνο ότι η κρατική λοταρία αποδείξεων θα κληρώνει 12 εκ. δώρα και κάποιοι πιστεύουν ότι θα τρέξει όλο το έθνος να πληρώσει με κάρτα. Έχουμε δημιουργήσει ένα σύγχρονο αστικο-φορολογικό μύθο.

Η μείωση της φοροδιαφυγής μέσω υποχρέωσης συλλογής αποδείξεων είναι μία μάχη με ανεμόμυλους καταδικασμένη σε αποτυχία που κανένα σοβαρό κράτος δεν ακολουθεί. Ακόμα και αν υπήρχε το κίνητρο της έκπτωσης σε ποσοστό 100%, όσοι δεν εκδίδουν απόδειξη μπορούν να δίνουν μεγαλύτερες εκπτώσεις στον καταναλωτή έχοντας σαν «όπλα» το 24% του ΦΠΑ συν τους υψηλούς συντελεστές φόρων και τις εξοντωτικές ασφαλιστικές εισφορές.

Παρότι η υφυπουργός κα Παπανάτσιου δήλωσε ότι : «το θεωρητικό σύστημα έχει ήδη καταρτιστεί και τώρα διαμορφώνεται το τεχνικό κομμάτι» η τραγική πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός ή μελέτη. Θα αναπτυχθούν άλλη μία φορά ακριβές εφαρμογές στο TAXIS με μοναδικό αποτέλεσμα την αύξηση της κρατικής σπατάλης και της ταλαιπωρίας εκατομμυρίων πολιτών. Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι πρέπει να αναφέρουμε ότι τις ανόητες ιδέες περί αποδείξεων, λοταρίας, σύνδεσης ταμειακών τις έχει κληρονομήσει η σημερινή κυβέρνηση από τις προηγούμενες.

Κανείς δεν έχει μελετήσει ποτέ το θέμα εκτός από ανίκανους δημοσίους υπαλλήλους με την συνεργασία παρατρεχάμενων συμβούλων υπουργείων και προμηθευτών που θέλουν να πουλήσουν ταμειακές και συστήματα ειδικών προδιαγραφών (βάσει προδιαγραφών που οι ίδιοι θα έχουν θέσει). Ποτέ δεν δημοσίευσαν μία μελέτη με το σκεπτικό τεκμηριωμένη από κόστη και οφέλη.

Ψηφίζονται μέτρα όπως η σύνδεση ταμειακών μηχανών με το υπουργείο οικονομικών που δεν λειτουργούν πουθενά στον κόσμο. Λοταρίες έχουν εφαρμόσει μόνο κάποιες τριτοκοσμικές χώρες (και μάλιστα με αποτυχία). Ευθύνη έχουν και οι δημοσιογράφοι που κάνουν τους ειδικούς και καλλιεργούν μύθους αντί να κάνουν ρεπορτάζ και να αναδεικνύουν τα πραγματικά θέματα.

Πινακίδες ανοησίας και POS που κάνουν διάγνωση

Σύμφωνα με το νόμο οι επιχειρήσεις που δεν επιθυμούν να δέχονται ηλεκτρονικές πληρωμές θα το δηλώνουν με ειδική πινακίδα που θα είναι εμφανής στην είσοδο διαφορετικά θα επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 ευρώ. Όταν το ελληνικό κράτος αδυνατεί να επιλύσει ένα θέμα ψηφίζει υψηλά πρόστιμα. Επειδή όμως τα πρόστιμα δεν εισπράττονται, κάποιος φωστήρας σκέφτηκε την «λύση» της ταμπέλας. Ίσως να είναι ο ίδιος που γέμισε χιλιάδες καταστήματα με πινακίδες (και στα αγγλικά για να γινόμαστε ρεζίλι και στους τουρίστες):«Ο καταναλωτής δεν υποχρεούται να πληρώσει αν δεν εκδοθεί απόδειξη λιανικής».

Οι πινακίδες δεν προστατεύουν κανένα και δεν έχουν κανένα νόημα αφού θα υποχρεωθούν σταδιακά όλοι οι επαγγελματίες να διαθέτουν POS (αυτό είναι σωστό μέτρο αν και η αγορά είχε αρχίσει να το επιβάλλει). Είναι αστείες και οι δικαιολογίες που προβάλλουν διάφορες συντεχνίες όπως οι γιατροί ότι η πληρωμή με κάρτα παραβιάζει το ιατρικό απόρρητο. Φαίνεται ότι τα ελληνικά POS θα κάνουν και διαγνώσεις και θα τις δημοσιεύουν online στο διαδίκτυο!

Μερικά γενικότερα συμπεράσματα για τα χάλια μας

Ελλείψει πραγματικών μεταρρυθμίσεων στην φορολογία και στον κρατικό μηχανισμό, διαδοχικές κυβερνήσεις επενδύουν σε μέτρα «αυγό του Κολόμβου». Προφανώς αν όλοι εξέδιδαν αποδείξεις και οι φορολογικές δηλώσεις ήταν αληθείς η φοροδιαφυγή θα ήταν μηδέν. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πουθενά στον κόσμο και η μείωση της φοροδιαφυγής είναι μία συνεχής και σύνθετη διαδικασία που προϋποθέτει έναν υγιή κρατικό μηχανισμό.

Τα μέλη του ΔΣ της Βρετανικής Υπηρεσίας Εσόδων & Τελωνείων (HMRC) προέρχονται όλα από τον ιδιωτικό τομέα. Στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) σχεδόν όλα τα μέλη διοίκησης είναι δημόσιοι υπάλληλοι (κυρίως πανεπιστημιακοί που δεν έχουν καμία επαφή με την οικονομική πραγματικότητα που λειτουργεί εκτός των τειχών των δημόσιων ελληνικών πανεπιστημίων που είναι αποκομμένα από τις επιχειρήσεις που πληρώνουν τους φόρους).

Στην Βρετανία η HMRC διαθέτει γραφείο απλοποίησης της φορολογίας και ποτέ δεν θα εφαρμόσουν μέτρα της τελευταίας στιγμής επειδή κάποιοι θέλουν να δείξουν ότι μάχονται την φοροδιαφυγή με απίθανης έμπνευσης μέτρα. Εδώ επικρατεί παντελής έλλειψη λογοδοσίας και απολογισμών ενώ η προχειρότητα είναι κανόνας. Ανόητοι νόμοι ψηφίζονται αμάσητοι από άσχετους βουλευτές και δυσνόητες εγκύκλιοι εκδίδονται σωρηδόν την τελευταία στιγμή. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν και ταλαιπωρούν χιλιάδες επαγγελματίες και επιχειρήσεις βουλιάζοντας την ελληνική οικονομία.

Μόνο αν καταλάβουμε ότι το πρόβλημα μας δεν είναι οικονομικό αλλά θεσμικό που επιδεινώνεται περαιτέρω από ένα κράτος βαριά άρρωστο τότε πιθανώς να μπορέσουμε να ξεφύγουμε από το τέλμα στο οποίο πνιγόμαστε. Μέχρι τότε θα επιτρέπουμε να μας κοροϊδεύουν ότι γίνονται μεταρρυθμίσεις με το να ασχολείται όλη η χώρα αν θα κρατάμε τις αποδείξεις ή θα πληρώνουμε με κάρτες πιστεύοντας ότι έτσι θα μειωθεί η φοροδιαφυγή.

ΥΓ. Μία προσωπική ομολογία

Ασχολούμαι πολλά χρόνια με τα φορολογικά ελέω επαγγελματικής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα (που μόνο αυτός υποφέρει από την αβελτηρία των κυβερνώντων). Έχω διατυπώσει προτάσεις σε δεκάδες άρθρα στο Euro2day.gr και σε λογιστικά περιοδικά. Είχα μία (και μοναδική) εμπειρία συμμετοχής σε επιτροπή του ΥΠΟΙΚ (αυτή που συνέταξε το πόρισμα για τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα που κατήργησαν το τέρας του ΚΒΣ). Δεν είμαι έξυπνος αλλά όποτε μπλέκομαι με τα φορολογικά της χώρας δεν αισθάνομαι τόσο ηλίθιος και μου έρχεται στο μυαλό αυτό που έλεγε ο Mark Twain «ποτέ μην αντιδικείς με χαζούς ανθρώπους. Θα σε σύρουν στο επίπεδο τους και μετά θα σε νικήσουν λόγω εμπειρίας».

*Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος