Ατομα με ειδικές ανάγκες σε μια… οικονομία ειδικών αναγκών

Ας πούμε ότι είσαι ένας ευκατάστατος πολίτης του ελληνικού κράτους, ο οποίος εργάζεται σκληρά για να παρέχει στην οικογένειά του μια ποιοτική ζωή και υπηρεσίες όπως υγειονομική περίθαλψη.

Ας πούμε τώρα ότι στην οικογένειά σου υπάρχει και ένα μέλος -παιδί- που διαγνώστηκε με μια μορφή δυσλεξίας ή αυτισμού.

Από το νόμο χαρακτηρίζεται, διατυπωμένο απλά, ως άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σίγουρα είναι δύσκολο αλλά δεν είναι για πανικό και αντιμετωπίζεται σε μεγάλο βαθμό, διότι υπάρχουν εξαιρετικοί επαγγελματίες στο χώρο της ειδικής εκπαίδευσης. Επειδή λοιπόν είσαι ευκατάστατος πολίτης του ελληνικού κράτους μπορείς να πληρώνεις αρκετά ώστε το μέλος της οικογένειάς σου να έχει τις απαραίτητες συνεδρίες με ειδικούς θεραπευτές.

Ας πούμε όμως ότι δεν είσαι στην πιο πάνω ευκατάστατη κατηγορία, που παρεμπιπτόντως για κάποιο λόγο(!) παρουσιάζει μια έλλειψη τελευταία και πρέπει να βασιστείς στο δύσμοιρο αυτό κράτος που υποτίθεται ότι θέλει να το φωνάζουν και κοινωνικό!

Ε, τότε, δυστυχώς συμπολίτη Έλληνα δε σου έχω καλά νέα, διότι είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να βάλεις πάλι το χεράκι -για να μην πω και τα δύο- αρκετά βαθιά στην ήδη τρύπια τσέπη σου και να πληρώνεις τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες του μέλους της οικογένειας χωρίς καμιά βοήθεια. Το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα της αριστεράς είναι κάτι σαν τους μιγαδικούς αριθμούς, για όσους γνωρίζουν μαθηματικά, έχει πραγματικό μέρος και φανταστικό, με την έννοια του φανταστικού όμως να παίρνει την σημασία πως μόνο στη φαντασία υπάρχει και όχι τη σημασία "ουάου (Γιάνη) τι φανταστικό κοινωνικό κράτος".

Ο λόγος για τον οποίο ενδέχεται να συμβεί το παραπάνω και μεγάλη μερίδα του πληθυσμού δεν έχει πάρει χαμπάρι τι γίνεται για να λέμε την αλήθεια, είναι ο εξής. Η επαγγελματική τάξη των ειδικών θεραπευτών ήταν, σύμφωνα με την κυβέρνηση, μια κατηγορία επαγγελματιών που δεν είχε μαστιγωθεί αρκετά στην Ελλάδα-γκούλαγκ και άντεχε να δεχτεί κι άλλο ξύλο.

Οι δανειστές απαιτούν μείωση των κονδυλίων και η κυβέρνηση που συνεχίζει με μανία να σκίζει μνημόνια σα λερωμένες χαρτοπετσέτες αποφάσισε να μειώσει τα κονδύλια που παρέχονται στον τομέα της ειδικής αγωγής, χωρίς ωστόσο να έχει κάνει κάποιο πλάνο για τις ανάγκες τόσο των θεραπευτών, όσο και των οικογενειών. Αλλά για ποιο πλάνο μιλάμε τώρα... εδώ το κράτος δεν γνωρίζει σχεδόν πόσα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες διαθέτει, θα κάτσει να φτιάξει και πλάνο;

Ας περάσουμε όμως στο οικονομικό κομμάτι του προβλήματος, για να διαπιστωθεί εμπράκτως η ανικανότητα του επιτελείου της υγείας, που μάλλον συντάσσει τα νομοσχέδια με τον ίδιο τρόπο που βγάζουν συνθήματα οι οπαδοί των συνδέσμων πριν πάνε στο γήπεδο. Θα φέρουμε ως παράδειγμα ένα απλό κέντρο ειδικής εκπαίδευσης που το τρέχει ο επαγγελματίας-ιδιοκτήτης, άντε και ένας ακόμη υπάλληλος.

Με το ισχύον καθεστώς, οι δημόσιοι φορείς εξέδιδαν γνωματεύσεις και οι ειδικοί θεραπευτές τις εκτελούσαν, με τους γονείς να αποζημιώνονται από τον συμπαθέστατο ΕΟΠΥΥ με 440 ευρώ/παιδί. Στο ποσό εννοείται ότι περιλαμβάνονται λειτουργικά έξοδα, φόροι, εισφορές, πληρωμή συνεργάτη (1 είχε να τον έχει κ μαύρο; άντε να είναι part-time) και από τα υπόλοιπα ζούσε ο επαγγελματίας.

Έρχεται τώρα το νέο καθεστώς να αλλάξει τα δεδομένα και λέει ότι δεν θα δίνουν οι γονείς τα χρήματα αλλά ο ίδιος ο αξιαγάπητος ΕΟΠΥΥ στους θεραπευτές, αφού πρώτα αυτοί υπογράψουν τις συμβάσεις που ορίζει ο νόμος. Μέχρι εδώ φαίνεται πως δεν υπάρχει πρόβλημα... Κακώς πιστεύεις κάτι τέτοιο!

Το πρόβλημα ξεκινάει από το γεγονός ότι ο υπουργός Υγείας, που ως τώρα δεν έχει ενοχλήσει κανέναν με ποικίλες δηλώσεις -κανέναν που μένει σε άλλη χώρα- φέρεται να δήλωσε ότι ο προϋπολογισμός για την ειδική αγωγή το 2017 θα κυμανθεί στα 60 εκατ. ευρώ, ποσό σημαντικά μειωμένο σε σύγκριση με πέρυσι που ανήλθε σε κάτι περισσότερο από 100 εκατ. ευρώ.

Κοινώς πρόκειται για αφανισμό (επιπέδου γενοκτονίας) ενός ποσού άνω των 40 εκατ. ευρώ. Δε μιλάμε για μερικά εκατομμύρια 2, 5 ή 10... μιλάμε για 40 και πλέον εκατομμύρια! Το ποσό είναι εξωφρενικό αν όντως ισχύει, διότι κύκλοι του υπουργείου ακόμη δεν το έχουν επιβεβαιώσει ούτε διαψεύσει. Χιτσκοκικό σασπένς! Ας δούμε όμως τι σημαίνει αυτή η μείωση και γιατί ο κλάδος των ειδικών θεραπευτών ξεσηκώθηκε το τελευταίο διάστημα.

Με τη μείωση αυτή στο κονδύλιο της υγείας για την ειδική αγωγή, αναγκαστικά μειώνονται και τα χρήματα που κόστιζε στο κράτος η κάθε συνεδρία. Το υπουργείο επίσης δεν έχει ακόμη δώσει στοιχεία για το που κατευθύνθηκαν τα 100 και πλέον εκατομμύρια, σημαντικό ποσό από τα οποία πήγε σε ΜΚΟ οι οποίες δεν ελέγχονται πάντα για τη διάθεση των χρημάτων που τους πιστώνονται και μάλλον θα πάρουν και άλλα από τα επερχόμενα 60 εκατ. ευρώ.

Ερχόμενοι πάλι στις συνεδρίες των θεραπευτών, δεν έχουν δοθεί στοιχεία ούτε για τα ποσά που κατευθύνθηκαν σε μεγάλα κέντρα θεραπείας ή σε ιδιώτες. Μιλάμε για διαφάνεια που σπάει ατσάλι. Εν πάση περιπτώσει, το ζουμί είναι ότι μειώνεται το ποσό με το οποίο το κράτος κοστολογεί κάθε συνεδρία με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα χρήματα που θα εισπράξει ο κάθε θεραπευτής. Έχει γίνει λόγος ότι η κάθε συνεδρία θα κοστολογείται πλέον στα 15 ευρώ (πριν καθόριζε τιμή ο θεραπευτής) συμπεριλαμβανομένων εξόδων που με πρόχειρους υπολογισμούς μένουν κάπου 6-7 ευρώ/συνεδρία!

Μάλλον οι θεραπευτές θα βάλουν περισσότερα ραντεβού στο μήνα για να καλύψουν όλα τα έξοδα. Γιατί όχι; Ποιος τους εμποδίζει εξάλλου να εργάζονται 18 ώρες τη μέρα; Επιπρόσθετα, υπάρχει παρακράτηση για πρόχειρο λογιστικό έλεγχο, παρακράτηση φόρου, παρακράτηση υπέρ δημοσίου και παρακράτηση της παρακράτησης ω παρακράτηση!

Με λίγα λόγια, το κράτος καταργεί την ελεύθερη αγορά στον κλάδο (αν και οι τιμές ήταν σχετικά συγκεκριμένες, αν ήθελες να έχεις δουλειά λόγω κρίσης) αποφασίζοντας ότι κάθε θεραπευτής θα παίρνει όσα του λέει το κράτος.

Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς εύλογα ότι με αυτό τον τρόπο η πολιτεία μετατρέπει τους θεραπευτές σε δημοσίους υπαλλήλους. Σε μια χώρα όπου η εργασία στο δημόσιο δίνεται ως ευχή από τη γιαγιά στην ορκωμοσία κάθε φοιτητή, αυτό δε θα αποτελούσε πρόβλημα. Έλα όμως που φορολογεί τους θεραπευτές ως ελεύθερους επαγγελματίες και ταυτόχρονα ορίζει και τα χρήματα που θα παίρνουν. Παράνοια; Το λιγότερο. Νέος τρόπος συνεργασίας με το κράτος που όμοιό του δεν είχε φανταστεί ούτε ο σημαντικότερος εργατολόγος του κόσμου.

Για να κλείσουμε, υπάρχει και το λεγόμενο rebate, που σημαίνει ένα ποσοστό κλιμακούμενου φόρου ανάλογα με τα χρήματα που εισπράττει ο ειδικός θεραπευτής (αν είναι όμοιο με τους φυσιοθεραπευτές τότε ξεκινάει από το 0% και φτάνει έως το 25% κλιμακωτά μέχρι και πάνω από τα 5.000 ευρώ). Ευτυχώς έβαλαν 0% στα πρώτα 1.000 ευρώ για να πληρώνονται οι ΔΕΚΟ από τα κέντρα θεραπείας.

Κάποιοι μάλλον κάνουν εξαιρετικά καλά τη δουλειά τους στο υπουργείο, ε; Κάπως έτσι εκνευρίζεται ο κόσμος, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης στοιχείων (ή της εκούσιας απόκρυψής τους) και της έλλειψης προγραμματισμού για το μέλλον. Καθορίζεται επιπλέον και ο προϋπολογισμός κάθε κέντρου από την πολιτεία, με έναν όρο που αποκαλείται clawback και συνεπάγεται ότι πιθανόν ο θεραπευτής να εργαστεί τζάμπα το τελευταίο διάστημα του έτους έτσι και ξεπεράσει τον καθορισμένο από το κράτος προϋπολογισμό.

Μου έρχονται στο μυαλό Καραμανλικές εποχές με νταβατζήδες...

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι λογοθεραπευτές εξεγέρθηκαν στο ζήτημα της υπογραφής των συμβάσεων, με την τεράστια πλειοψηφία να μην υποχωρεί χωρίς την παρουσίαση συγκεκριμένου πλάνου από την πολιτεία. Από την άλλη η πολιτεία φέρεται να ανεβάζει το κόστος συνεδριών για τους εργοθεραπευτές, προκειμένου να τους πείσει να υπογράψουν τις συμβάσεις που προτείνει. Κυβέρνηση ενότητας, όχι αστεία.

Το αποτέλεσμα είναι ότι είτε οι γονείς θα πρέπει να βάλουν χρήματα από την τσέπη είτε να βρούνε άλλο θεραπευτή. Για όσους γνωρίζουν - και δεν είναι καθόλου αστείο αυτό - τα παιδιά αναπτύσσουν σχέσεις δεσμού με τους θεραπευτές και είναι καταστροφική η αλλαγή σε πολλές περιπτώσεις. Αν επίσης σταματήσουν πολλοί θεραπευτές, ίσως πλουτίσουν τα μεγάλα κέντρα θεραπείας που είναι πολύ πιθανό να υπογράψουν τις συμβάσεις. Κάτσε! Η αριστερά δεν υποτίθεται ότι είναι κατά του κεφαλαίου και υπέρ των σκληρά εργαζόμενων πολιτών; Εδώ υπάρχει μια σύγχυση αλλά το προσπερνάμε, αν και τα κέντρα στην πορεία θα συναντήσουν και αυτά αυξημένα λειτουργικά έξοδα επομένως είναι αμφίβολο κατά πόσο τα συμφέρει η συμμετοχή.

Αυτό που μένει είναι δούμε πού θα κάνει πίσω η πολιτεία και που οι θεραπευτές. Δε συμφέρει κανέναν να υπάρχουν μόνο μεγάλα κέντρα θεραπείας και πρωτίστως δε συμφέρει το κράτος. Μπορεί να πρέπει να μειωθούν τα έξοδα προς συμβεβλημένους γιατρούς και θεραπευτές, κατανοητό αλλά ας υπάρξουν μειώσουν και σε άλλους τομείς όπως φορολόγηση (μια χαρά είναι απλά έπρεπε να πω μια ιδέα!) ώστε να ισοσκελιστούν οι ισολογισμοί των επαγγελματιών.

Γιατί όσο υγιής και να είσαι, σε μια οικονομία που χρήζει μόνιμης θεραπείας κανείς δε σου εγγυάται ότι εσύ θα μπορέσεις να μείνεις στο ύψος των περιστάσεων.

* Ο Ν. Μιχαήλ είναι οικονομολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές σε χρηματοοικονομικά & τραπεζική.