Η «δημιουργική καταστροφή» που χρειάζεται η Ελλάδα

Στην καρδιά κάθε δράσης υπάρχει η έκφραση μιας επιθυμίας, η οποία κατά κανόνα έχει ψυχικά και πνευματικά αιτήματα. Αν ανατρέξουμε στην ελληνική μυθολογία, θα διαπιστώσουμε ότι ο Προμηθέας θέλησε να προσφέρει στον άνθρωπο τη φωτιά, να του δώσει δηλαδή ενέργεια, καθόσον αυτή παράγει έργο, ενώ από την πλευρά του ο Ίκαρος προσπάθησε, έστω και ατυχώς, να ανοίξει στον άνθρωπο ορίζοντες πετώντας όσο πιο ψηλά μπορούσε.

Επίσης, αν ανατρέξουμε στον Ηράκλειτο, και αναλύσουμε σε βάθος τη φράση του «τα πάντα ρει», θα ανακαλύψουμε ξεκάθαρα το βάθος που ο φιλόσοφος αυτός έδινε στην ανάληψη κινδύνων και θεωρούσε τη ροή σαν μια εγγενή ιδιότητα της ανθρώπινης φύσης.

Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, το επιχειρείν, και ως εκ τούτου η ανάληψη κινδύνων, είναι ανθρώπινες ιδιότητες στενά δεμένες με τη ζωή του ανθρώπου και σε τελική ανάλυση αυτές είναι που του επέτρεψαν να ξεφύγει από τον πρωτογονισμό και να δημιουργήσει τις σημερινές κοινωνίες. Βέβαια, αν στην εποχή μας κάποιες κοινωνίες είναι πιο δυναμικές και πιο ευημερούσες από άλλες, αυτό ενδεχομένως θα πρέπει να το αναζητήσουμε στη δυναμική του επιχειρείν που υπάρχει στους σχετικούς κοινωνικούς ιστούς τους.

Κατά συνέπεια, μπορούμε να πούμε ότι παράγοντες όπως ο πλούτος, η εργασία, η επέκταση, η καινοτομία, το εφευρετικό πνεύμα και γενικά το πέρασμα από μια εποχή σε άλλη συναρτώνται άμεσα του βαθμού επιχειρηματικότητας, εν τη ευρεία έννοια, μιας κοινωνίας. Καταλήγουμε έτσι σε ένα θεμελιώδες συμπέρασμα, ότι το επιχειρείν είναι αυτό που σφυρηλατεί τις μορφές παραγωγής και κοινωνικής ύπαρξης και καθορίζει βέβαια την εξέλιξη ενός ανθρώπινου συνόλου. Θα πρέπει ασφαλώς να λάβουμε υπόψη ότι, ως εκ της φύσεώς του, το επιχειρείν ποτέ δεν παραμένει ακίνητο και κάθε φορά που μεταλλάσσεται, αυτή η διαδικασία μεταλλαγής δημιουργεί κρίσεις προσαρμογής, οι οποίες σε κάποια φάση ισορροπούν.

Πρόκειται για το ιστορικό φαινόμενο που με μοναδική ενάργεια περιγράφει στο σημαντικό έργο του ο Γιόζεφ Σουμπέτερ και που το αποκαλεί «Δημιουργική Καταστροφή». Αν λοιπόν λάβουμε υπόψη μας την ιστορική πορεία του επιχειρείν και της επιχειρηματικότητας, διαπιστώνουμε ότι οι πιο ευημερούσες κοινωνίες είναι αυτές οι οποίες διαθέτουν τους πλέον πρωτοπόρους, πλούσιους σε φαντασία και καινοτόμους επιχειρηματίες.

Και δεν θέλει μεγάλο κόπο για να εντοπίσει κανείς ότι ο επιχειρηματίας είναι αυτός που δημιουργεί πνευματικό και οικονομικό πλούτο, μέσω του οποίου ολόκληρη η κοινωνία ωφελείται και προοδεύει. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηματίες και οι ομάδες τους θα πρέπει να ανταμείβονται, καθόσον αναλαμβάνουν ρίσκα που συνήθως η υπόλοιπη κοινωνία επιλέγει να μην αναλάβει. Πλην όμως, βλέπουμε κάθε μέρα, από αυτές τις αναλήψεις κινδύνων, οι κοινωνίες εξακολουθούν να επωφελούνται.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ουσιαστικός ρόλος των κυβερνήσεων στην εξασφάλιση οικονομικής ανάπτυξης και βιώσιμης απασχόλησης δεν είναι από τη θέση του εργοδότη, αλλά από αυτή του δημιουργού ενός υγιούς περιβάλλοντος, το οποίο προάγει και επιταχύνει την καινοτομία. Περιττό να τονιστεί ότι οι καινοτόμες πρωτοβουλίες είναι αυτές που φέρνουν στην επιφάνεια νέους παραγωγικούς κλάδους και δημιουργούν νέες αγορές.

Κατά συνέπεια, στην εποχή μας, όσο πιο επιχειρούσα είναι μια κοινωνία τόσο μεγαλύτερες δυνατότητες έχει να προσαρμόζεται με την ταχύτητα που απαιτούν οι καιροί σε δύσκολες ανταγωνιστικές συνθήκες και σε μια εποχή όπου οι παραγωγικές δομές μεταλλάσσονται εντυπωσιακά. Κάτω από αυτές τις ρευστές συνθήκες, πρώτη προτεραιότητα για όλους μας, ειδικά στη χώρα μας, θα πρέπει να είναι μια κουλτούρα που να μπορεί να παράγει μια νέα γενιά νέων ανθρώπων, οι οποίοι να επιδιώκουν την επιτυχία μέσω της σκληρής δουλειάς αλλά και της ευρηματικότητάς τους.

Βέβαια, η διαδικασία αυτή που θα έχει και αποτυχίες, θα βοηθήσει στο να εδραιωθούν νέες, βιομηχανικού και άλλου τύπου, παραγωγικές δραστηριότητες, ικανές να παράγουν πραγματικές και άυλες υπεραξίες. Αν παρατηρήσει κανείς τις διεθνείς εξελίξεις, κυρίως στον τομέα των νεοφυών επιχειρήσεων, διαπιστώνει ότι το τρίπτυχο διαδίκτυο, επιχειρηματικότητα και ελεύθερη οικονομία, εξελίσσεται σε καταλυτική δύναμη σε ολόκληρο τον κόσμο και διαμορφώνει τους νέους όρους παραγωγής και διανομής κοινωνικού πλούτου.

Είναι πολύ κρίσιμο, αυτή τη διάσταση να την καταλάβουμε όσο πιο έγκαιρα μπορούμε και να ξεχάσουμε συνήθειες και συμπεριφορές ξεπερασμένες από το ιστορικό γίγνεσθαι και οι οποίες μόνο σε περιπέτειες μπορούν να οδηγήσουν.

Η επιχειρούσα κοινωνία πρέπει να είναι ο στόχος μας και για την επίτευξή του, η αλλαγή κουλτούρας είναι εκ των ων ουκ άνευ.

*Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανιών Επωνύμων Προϊόντων