Η ασφάλεια είναι τώρα το μεγάλο στοίχημα της ΕΕ

Όπως οι δημοσκοπήσεις πριν το δημοψήφισμα για το Brexit, έτσι και οι δημοσκοπήσεις για τις αμερικανικές εκλογές ήταν λάθος. Και όπως και στο Brexit, συνέβη το αδιανόητο: ο Ντόναλντ Τραμπ είναι τώρα ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, σηματοδοτώντας τον θρίαμβο του τοπικισμού επί του διεθνισμού.

Στον διαγωνισμό μεταξύ ανοικτών και κλειστών κοινωνιών, είναι ξεκάθαρο πως κερδίζουν οι δεύτερες, και η φιλελεύθερη δημοκρατία μετατρέπεται ταχύτατα σε κίνημα αντίστασης, γράφει σε άρθρο γνώμης του ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και πρόεδρος της Συμμαχίας των Φιλελευθέρων και Δημοκρατικώνγια την Ευρώπη, Guy Verhofstadt.

Όπως επισημαίνει, με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, είναι ασφαλές να λεχθεί πως η Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων δεν θα ξεκινήσει. Όμως η προεδρία του Τραμπ θα επηρεάσει την Ευρώπη αρνητικά με περισσότερους τρόπους, αφού πλέον το διακύβευμα είναι η ίδια η εδαφική ακεραιότητα της ΕΕ.

Σύμφωνα με την Verhofstadt, ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει πως στις προτεραιότητές του στην εξωτερική πολιτική, δεν περιλαμβάνεται η ασφάλεια της Ευρώπης. Δεν αναγνωρίζει την στρατηγική αναγκαιότητα του ΝΑΤΟ και έχει δείξει ενδιαφέρον για διατλαντικές σχέσεις μόνο σε ότι αφορά τους απλήρωτους λογαριασμούς. Η προεδρία του Τραμπ θα οδηγήσει σε μια επικών διαστάσεων γεωπολιτική μεταβολή, καθώς για πρώτη φορά από το 1941, η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται στην αμυντική «ομπρέλα» των ΗΠΑ και είναι πλέον μόνη της.

Όπως σχολιάζει ο Verhofstadt, κατά τον τελευταίο αιώνα, οι διατλαντικές σχέσεις υπάκουαν σε μια στρεβλή, σιωπηρή δυναμική, όπου όσο πιο δραστήριες ήταν οι ΗΠΑ, τόσο πιο πολύ αποκοιμιώταν η Ευρώπη. Όταν οι Αμερικάνοι παρενέβησαν στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Ιράκ, η Ευρώπη απάντησε με αγορεύσεις περί ιμπεριαλιστικής υπερβολής και όταν οι Αμερικάνοι δεν παρενέβησαν, ή το έκαναν πολύ αργά ή αναποτελεσματικά, όπως στην περίπτωση της Συρίας και της Λιβύης, οι Ευρωπαίοι απαίτησαν περισσότερη ηγεσία από την πλευρά των ΗΠΑ.

Η εποχή αυτή έχει πλέον τελειώσει, τονίζει ο Verhofstadt. Ο Τραμπ γνωρίζει πως η ΕΕ έχει το χρήμα, την τεχνολογία και την τεχνογνωσία να είναι μια παγκόσμια δύναμη ίση με τις ΗΠΑ, και δεν είναι δικό του πρόβλημα αν η Ευρώπη δεν έχει την πολιτική βούληση για να αξιοποιήσει πλήρως τις προοπτικές της.

Οι Ευρωπαίοι για πολύ καιρό υποθέταμε πως είναι φθηνότερο και πιο ασφαλές να αφήνουμε τις ΗΠΑ να λύνουν τα προβλήματά μας, ακόμα και αυτά που υπάρχουν στην αυλή μας. Με την εκλογή του Τραμπ, θα πρέπει να απορρίψουμε αυτή την πεποίθηση.

Η ΕΕ θα πρέπει να αφυπνιστεί από την εκλογή του Τραμπ και να πάρει στα χέρια της τη μοίρα της, υπογραμμίζει. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις, όπως ο εμφύλιος στη Συρία και η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και η παρέμβαση στην Ανατολική Ουκρανία, επηρεάζουν άμεσα την ασφάλεια, τις οικονομίες και τις κοινωνίες των κρατών-μελών της ΕΕ. Ωστόσο, αντί για τους Ευρωπαίους, οι Ρώσοι και οι Αμερικάνοι είναι αυτοί που καθορίζουν μέχρι τώρα την μοίρα της Ουκρανίας άλλα και των άλλων ευρωπαϊκών συνόρων.

Ο κ. Verhofstadt υπενθυμίζει τη συνομιλία που διέρρευσε μεταξύ της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, Βικτόρια Νούλαντ, και του πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία, Τζέφρι Πίατ, που αφορούσε στην αμερικανική αντίδραση στην Ουκρανία, όπου η κ. Νούλαντ είπε «γ@@@ την ΕΕ». Πρόκειται για μια συμπεριφορά που η ίδια η Ευρώπη επέτρεψε, τονίζει ο αρθρογράφος, εκτιμώντας πως ίσως ο Τραμπ να μην μπει καν στον κόπο να διορίσει κάποιον αξιωματούχο για υποθέσεις Ευρώπης και Ευρασίας.

Γι' αυτό η ΕΕ δεν μπορεί πλέον να περιμένει για να δημιουργήσει τη δική της Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα και να αναπτύξει τη δική της στρατηγική στην ασφάλεια, τονίζει. Θα πρέπει να ξεκινήσει δρομολογώντας και επεκτείνοντας διμερείς και περιφερειακές σχέσεις, όχι μόνο μεταξύ των χωρών της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας, αλλά και μεταξύ του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Οι σχέσεις αυτές πρέπει να μπουν υπό μια ενιαία ευρωπαϊκή διοίκηση, με κοινή χρηματοδότηση και μοιρασμένο σύστημα αμυντικών προμηθειών.

Η ΕΕ πρέπει να γίνει ανεξάρτητα ικανή να διασφαλίσει την ίδια της την ασφάλεια. Οτιδήποτε λιγότερο δεν θα αρκούσε για να ασφαλίσει την εδαφική της περιοχή. Πρόκειται για μια δύσκολη αλλά ζωτικής σημασίας απόφαση που η ΕΕ ανέβαλε για πολύ καιρό. Όμως τώρα που εξελέγη ο Τραμπ, δεν μπορεί να περιμένει άλλο, καταλήγει ο Guy Verhofstadt.