«Λαϊκίστικο τσουνάμι» στην Ευρώπη μετά το Brexit και τον Τραμπ

Όταν τον Μάιο η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ φαινόταν η πιο μακρινή από όλες τις πιθανότητες, ένας ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος προειδοποίησε μέσα από το Twitter για ένα «σενάριο τρόμου», θυμίζει ο Noah Barkin σε ανάλυσή του στο Reuters.

Φανταστείτε, έλεγε τότε ο Martin Selmayr, μέλος της ομάδας του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, αν, αντί για τον Μπαράκ Ομπάμα, τον Φρανσουά Ολάντ, τον Ντέιβιντ Κάμερον και τον Ματέο Ρέντσι, στην επόμενη συνάντηση της G7 να παρευρίσκονται ο Τραμπ, η Μαρίν Λεπέν, ο Μπόρις Τζόνσον και ο Μπέπε Γκρίλο.

Ένα μήνα αργότερα η Βρετανία σόκαρε τον κόσμο ψηφίζοντας υπέρ της αποχώρησής της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Κάμερον παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία και ο Τζόνσον, πρώην δήμαρχος του Λονδίνου που βοήθησε να γύρει η ζυγαριά υπέρ του Brexit, έγινε υπουργός Εξωτερικών.

Τώρα, γράφει ο Barkin, με τον θρίαμβο του Τραμπ έναντι της Δημοκρατικής Χίλαρι Κλίντον, το «λαϊκίστικο τσουνάμι» που έμοιαζε «αλλόκοτο» πριν από λίγους μήνες γίνεται πραγματικότητα και οι συνέπειες για το πολιτικό τοπίο της ίδιας της Ευρώπης είναι πιθανώς τεράστιες.

Το 2017, ψηφοφόροι σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, ίσως και σε Ιταλία και Βρετανία, θα προσέρχονται στις κάλπες σε εκλογικές αναμετρήσεις που ακολουθούν το Brexit και τη νίκη Τραμπ, αλλά και την «τοξική πολιτική» που χαρακτήρισε τις προεκλογικές τους εκστρατείες.

Τα λαϊκίστικα κόμματα της ηπειρωτικής Ευρώπης, τα οποία χαιρέτισαν σήμερα τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ ως γροθιά στο πολιτικό κατεστημένο, θα πάρουν τα μαθήματά τους από τις εκστρατείες αυτές.

«Σήμερα οι ΗΠΑ, αύριο η Γαλλία», ανήρτησε στο Twitter ο ιδρυτής του γαλλικού Εθνικού Μετώπου, Ζαν-Μαρί Λεπέν.

Η Daniela Schwarzer, επικεφαλής έρευνας στο think tank Γερμανικό Συμβούλιο για Εξωτερικές Σχέσεις (German Council on Foreign Relations - DGAP), επιβεβαίωσε πως οι ωμές τακτικές του Τραμπ σχημάτισαν ένα μοντέλο ώστε να χρησιμοποιήσουν τα ευρωπαϊκά λαϊκίστικα κόμματα στις εκστρατείες που πλησιάζουν.

«Τα σπασμένα ταμπού, το μέγεθος της πολιτικής διένεξης, η επιθετικότητα που είδαμε από τον Τραμπ, αυτά μπορούν να διευρύνουν το τι θεωρούμε πιθανό στη δική μας πολιτική κουλτούρα», εξήγησε.

Τεράστια επιρροή

Ενόψει προεδρικών εκλογών στην Αυστρία και του ιταλικού δημοψηφίσματος για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, αλλά και παρά τις δεξιές εθνικιστικές κυβερνήσεις που ήδη βρίσκονται στην εξουσία σε Πολωνία και Ουγγαρία, η πιθανότητα μιας φιγούρας τύπου Τραμπ στην εξουσία στη δυτική Ευρώπη προς το παρόν δείχνει μακρινή, επισημαίνει ο αρθρογράφος του Reuters.

Στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες πολλών ευρωπαϊκών χωρών, τα παραδοσιακά κόμματα έχουν σχηματίσει συνασπισμούς για να κρατήσουν μακριά από την εξουσία τους λαϊκιστές.

Ωστόσο, το βρετανικό δημοψήφισμα μας δίδαξε ότι τα κόμματα δεν είναι ανάγκη να συμμετέχουν στην κυβέρνηση για να διαμορφώσουν τον πολιτικό διάλογο, παρατηρεί η Tina Fordham, πολιτική αναλύτρια στη Citi, επικαλούμενη το αντικαθεστωτικό βρετανικό κόμμα Ανεξαρτησίας που έχει μόλις μία έδρα στο Κοινοβούλιο του Ουέστμινστερ, αλλά είχε «τεράστια επιρροή στην πολιτική δυναμική στη Βρετανία».

Επιπλέον, επικαλούμενος το παράδειγμα του Μαριάνο Ραχόι στην Ισπανία, ο οποίος επέστρεψε στην εξουσία αλλά έπειτα από δύο άκαρπες εκλογικές αναμετρήσεις, ο αρθρογράφος τόνισε πως, καθώς διαβρώνεται η στήριξη για τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να σχηματιστούν συνασπισμοί. Ο «ιός της πολιτικής ευπάθειας» μπορεί να εξαπλωθεί από την Ισπανία μέχρι και την Ολλανδία, σχολίασε ο Barkin.

Σημείο καμπής

Όπως εκτιμά ο δημοσιογράφος, παρότι στη Γαλλία οι πιθανότητες νίκης της Μαρίν Λεπέν στις επερχόμενες εκλογές είναι εξαιρετικά περιορισμένες, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποψήφια θα κερδίσει περισσότερη στήριξη από οποιονδήποτε άλλο πολιτικό στον πρώτο γύρο της αναμέτρησης. Ακόμη κι αν χάσει στον δεύτερο γύρο, η ισχύς της θα θεωρηθεί σημείο καμπής για την άκρα δεξιά της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Στη Γερμανία, αν και τα ακροδεξιά κόμματα έχουν δυσκολευτεί να κερδίσουν έδαφος τη μεταπολεμική περίοδο εξαιτίας της μαύρης ιστορίας των ναζί, ακόμη κι αυτό αλλάζει. Το ηλικίας μόλις τριών ετών AfD έχει αποκτήσει σημαντική δύναμη σε εθνικό επίπεδο και δημιουργεί άγχος στους Συντηρητικούς της Άνγκελα Μέρκελ που είδαν εκλογικές ήττες καθώς οι ψηφοφόροι τους «τιμωρούν» για τις πολιτικές μετανάστευσης.

Η Γερμανία δείχνει πιο διχασμένη από ποτέ στη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου, καθώς ακόμη και το αδελφό κόμμα των Συντηρητικών, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση της Βαυαρίας (το CDU) έχει αρνηθεί να στηρίξει τη Γερμανίδα καγκελάριο.

Μοναδική εναλλακτική της ηγέτιδας μάλλον είναι να σχηματίσει συνασπισμό με τον παραδοσιακό της αντίπαλο, τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες, έναν συνασπισμό που κάποτε θεωρούνταν κατάρα αλλά τώρα πια έχει εξελιχθεί σε νόρμα.