Το ελληνικό χρέος και η επιλεκτική αυτοκριτική του ΔΝΤ

H έκθεση του ανεξάρτητου γραφείου αξιολόγησης (IEO) του ΔΝΤ για τα προγράμματα διάσωσης σε χώρες της ευρωζώνης ασκεί κριτική για λάθη και παραλείψεις, αλλά αποφεύγει να θίξει ευαίσθητα ζητήματα για την άσκηση πολιτικών πιέσεων και να προτείνει ουσιαστικές λύσεις για την λειτουργία του Ταμείου, υποστηρίζει ο Αμερικανός οικονομολόγος Barry Eichengreen.

Όπως γράφει ο ίδιος, η έκθεση ασκεί κριτική στο Ταμείο γιατί υπέκυψε στην πίεση των Ευρωπαίων να μην γίνει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2010. Επιπλέον, επικρίνει το Ταμείο γιατί έθεσε φιλόδοξους στόχους δημοσιονομικής προσαρμογής, υποτιμώντας ταυτόχρονα τις ολέθριες επιπτώσεις από την εφαρμοζόμενη λιτότητα.

Ωσόστο, σύμφωνα με τον κ. Eichengreen, πολύ πιο ενδιαφέρον είναι το ερώτημα που θέτει η έκθεση για το πώς πρέπει να συντονίζει το Ταμείο τις δραστηριότητες του με περιφερειακές οντότητες όπως η Κομισιόν και η ΕΚT.

Η έκθεση απορρίπτει τους ισχυρισμούς πως το ΔΝΤ ήταν το πιο αδύναμο μέλος της τρόικα, επιμένοντας πως όλες οι αποφάσεις λαμβάνονταν με συναινετικό τρόπο. Αλλά η εκτίμηση αυτή έρχεται σε σύγκρουση με όλα όσα γνωρίζουμε για την απόφαση να μην αναδιαρθρωθεί το ελληνικό χρέος, τονίζει ο κ. Eichengreen. To προσωπικό του ΔΝΤ ήταν υπέρ της αναδιάρθρωσης, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ, που πρόσφεραν τα δύο τρίτα των χρημάτων, κατάφεραν τελικά να επιβάλουν την δίκη τους άποψη. Αυτός που έχει το μεγαλύτερο πορτοφόλι, έχει και πιο ισχυρή φωνή, σημειώνει ο ίδιος.

Το συμπέρασμα κατά τον κ. Eichengreen είναι πως το ΔΝΤ δεν πρέπει να συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα στο οποίο συνεισφέρει ένα μειοψηφικό μερίδιο της χρηματοδότησης. Ωστόσο ο ίδιος επισημαίνει πως η απαίτηση να προσφέρει το ΔΝΤ το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης σημαίνει πως πρέπει να διευρύνει τους πόρους του, κάτι που το ΙΕΟ δεν θίγει στην έκθεση του.

Ο κ. Eichengreen υποστηρίζει ακόμα πως το ΔΝΤ έπρεπε να είχε απαιτήσει από την ΕΚΤ, ήδη από το 2010, να υποσχεθεί ότι «θα κάνει whatever it takes» και να εισάγει ένα πρόγραμμα απευθείας νομισματικών συναλλαγών (OMT), όπως έκανε δύο χρόνια αργότερα ο Μάριο Ντράγκι. Η κίνηση αυτή θα είχε αντιμετωπίσει το πρόβλημα μετάστασης που ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αρνήθηκαν μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Τέλος, σημειώνει ο κ. Eichengreen, η έκθεση επικρίνει την διοίκηση του ΔΝΤ γιατί δεν κατάφερε να διασφαλίσει την ουσιαστική συμμετοχή του Εκτελεστικού του Συμβουλίου στην λήψη αποφάσεων. Αποφάσεις «κλειδιά» λαμβάνονταν πριν ζητηθεί η έγκριση του Συμβουλίου, ενώ σε πολλές περιπτώσεις το 24μελες σώμα αναγκάστηκε να δράσει χωρίς επαρκή πληροφόρηση και υπό πιεσμένες χρονικά συνθήκες.

Η έκθεση του IEO προτείνει μια πιο ενεργή συμμετοχή του Συμβουλίου, ώστε να ασκεί ένα αντίβαρο στις πολιτικές πιέσεις από μέλη του ΔΝΤ. Αλλά κάτι τέτοιο απλά θα αντικαταστήσει μια μορφή πολιτικής πίεσης με μια άλλη, επισημαίνει ο Eichengreen.

O ίδιος θεωρεί καλύτερη επιλογή μια ανεξάρτητη διοικητική ομάδα που θα παίρνει αποφάσεις χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις, όπως συμβαίνει στις επιτροπές των κεντρικών τραπεζών. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει ότι το ΔΝΤ θα σταματήσει να είναι εξαρτημένο από τις συνεισφορές των μελών του και ότι μπορεί να πάρει αποφάσεις υπέρ των χωρών που μετέχουν σε προγράμματα και όχι υπέρ των συμφερόντων των ισχυρών μελών του.