Νόμοι που ψηφίζονται για... ξεκάρφωμα

Ένας (ακόμη) νόμος ήταν και πέρασε. Η καθιέρωση ασυμβίβαστου των πολιτικών με την επιχειρηματικότητα εκτός Ελλάδας είναι πια καθεστώς. Σε μία χώρα που κάποιοι ονειροπόλοι αναζητούν (δικαίως) τον εκσυγχρονισμό του Συντάγματος και η επιχειρηματικότητα διώκεται ανηλεώς, καθιερώνονται για μία ακόμα φορά ανάδελφοι με τα σύγχρονα κράτη κανόνες. Πώς και γιατί οδηγηθήκαμε ξανά σε μία τέτοια κατάσταση;

Καθολικές απαγορεύσεις προστασίας των πολιτικών σημερινής κοπής

Η καθολική απαγόρευση της συμμετοχής πολιτικών (και συγγενών τους πρώτου βαθμού) σε εταιρείες με έδρα το εξωτερικό είναι μία κίνηση πλειοδοσίας σε ένα ψεύτικο παιχνίδι πόκερ. Η αρχική ρύθμιση ήταν τελικά καλύτερη, αλλά σε μία κλιμάκωση της μάχης των εντυπώσεων με την αντιπολίτευση, ψηφίστηκε μία ρύθμιση που όλοι προεξοφλούν ότι θα καταρριφθεί!

Το τραγικό είναι ότι η αντιπολίτευση έβαλε αυτογκόλ με όλους τους πιθανούς τρόπους. Αποχωρώντας από τη συζήτηση χωρίς να διατυπώσει καμία εναλλακτική ρύθμιση (ΝΔ), ή ψηφίζοντας τον νόμο μαζί με κοινοβουλευτικούς αλλοπαρμένους για να μην κατηγορηθεί (Ποτάμι). Κάπως έτσι αποκτήσαμε ένα αποτελεσματικότατο εμπόδιο στην είσοδο στην πολιτική οποιουδήποτε διαθέτει μία επιτυχημένη εταιρεία εκτός Ελλάδος. Εξασφαλίζεται ταυτόχρονα το υφιστάμενο πολιτικό προσωπικό (και οι μελλοντικοί κλώνοι του) από τον ανταγωνισμό παρείσακτων.

Σημειωτέον ότι η αυστηρότητα του νόμου εξαντλείται στις συμμετοχές σε επιχειρήσεις ενώ το να διατηρεί τις καταθέσεις του ο κάθε υπουργός στο εξωτερικό παραμένει νόμιμο, όταν θα μπορεί να κάνει και ηθικά κηρύγματα εναντίον της ΕΕ και του ευρώ.

Νόμοι-ζόμπι (εκ γενετής)

Οι νόμοι που δεν εφαρμόζονται συσσωρεύονται σε ένα νεκροταφείο αδρανών νόμων. Πρόκειται για άταφα ζόμπι που δεν είναι ούτε σε ισχύ, αλλά ούτε έχουν καταργηθεί. Το χειρότερο είναι ότι επιβεβαιώνουν τη λαϊκή πεποίθηση ότι οι νόμοι δεν είναι για να εφαρμόζονται αλλά για να τους ψηφίζουν κάποιοι στη Βουλή (που ούτε τους διαβάζουν), τους υπογράφουν κάποιοι από τυπικό καθήκον και όλοι οι υπόλοιποι μπορούν να τους αγνοούν χωρίς κανένα κόστος.

Κάποιοι νόμοι δεν εφαρμόζονται όχι γιατί είναι κακοί, αλλά γιατί αυτοί που δεν θέλουν την εφαρμογή τους είναι περισσότεροι ή ισχυρότεροι, ή γιατί η πλειοψηφία αδιαφορεί, οπότε και μία μικρή μειοψηφία αρκεί για να δημιουργεί «πολιτικό κόστος». Παράδειγμα ο αντικαπνιστικός νόμος 3868/2010 που ελάχιστα εφαρμόστηκε, μέχρι που το σύστημα ισορρόπησε (πρακτικά επανήλθαμε κανονικότατα στην κατάσταση πριν την ψήφιση του νόμου).

Υπάρχει όμως και μία άλλη κατηγορία νόμων, που είναι αδύνατον να εφαρμοστούν από την πρώτη στιγμή που ψηφίζονται. Οι περισσότεροι από αυτούς που τους εισηγούνται το γνωρίζουν, αλλά τα κίνητρά τους είναι διαφορετικά από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα του νόμου. Όπως παραδέχθηκε και ο Χ. Καστανίδης, που ήταν ο εμπνευστής του ν. 3849/2010 που απαγόρευε καθολικά τη συμμετοχή υπουργών και βουλευτών σε offshore, ο νόμος ψηφίστηκε για να εκτονώσει τη λαϊκή πίεση. Άρα ο νόμος ήταν περισσότερο για ξεκάρφωμα παρά για να απαγορεύσει κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει τόσα χρόνια που κυριαρχούσαν τα σκάνδαλα και οι μίζες στην πολιτική επικαιρότητα.

Αν δεν θέλει μία κυβέρνηση να ασχοληθεί πραγματικά με ένα θέμα, τότε φτιάχνει μία επιτροπή. Αν όμως θέλει πολύ να μην εφαρμοστεί κάτι, τότε ψηφίζει έναν αυστηρό νόμο. Εγγυημένη επιτυχία από τη δημοσίευση στο ΦΕΚ με bonus το τέλειο άλλοθι: «Δεν μπορείς να με κατηγορήσεις ότι έφτιαξα τον πιο αυστηρό νόμο».

Οι αγοραστές από τα νησιά Κέιμαν και οι πωλητές από τα νησιά Μάρσαλ

Σύμφωνα με στοιχεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών, οι «ξένοι» κυριαρχούν στην ντόπια χρηματιστηριακή αγορά. Η λέξη «ξένοι» είναι σε εισαγωγικά γιατί τα Νησιά Κέιμαν, που ήταν η πρώτη χώρα από την πλευρά των αγοραστών τον Μάιο (με 48,7 εκατ. ευρώ), δεν πρέπει να διαθέτουν τόσους κατοίκους που να τυχαίνει να επιλέγουν το ελληνικό χρηματιστήριο από ολόκληρο τον πλανήτη. Ούτε οι Βερμούδες, που είναι τρίτες στην κατάταξη (με 17,1 εκατ.), αλλά ούτε και τα Νησιά Μάρσαλ, που είναι τρίτα στους πωλητές, πρέπει να διαθέτουν τέτοιο πληθυσμό.

Ζούμε σε έναν κόσμο που έχει διεθνοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, που τώρα άρχισαν να γίνονται προσπάθειες περισσότερης διαφάνειας στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, με τη βοήθεια της ίδιας τεχνολογίας που επιτάχυνε και τη διεθνοποίηση. Ηγέτες στην προσπάθεια να είναι ισχυρές χώρες που είδαν τα διαφυγόντα φορολογικά τους έσοδα να αυξάνουν σε βαθμό που ποτέ δεν πίστευαν ότι θα τους συμβεί.

Ο νόμος όμως απαγορεύει συμμετοχή σε κάθε είδους εταιρεία σε οποιαδήποτε χώρα εκτός Ελλάδας. Αυτό δεν προβληματίζει όσους πολιτικούς θέλουν να έχουν εταιρείες στο εξωτερικό, καθώς υπάρχουν τρόποι να παραμένουν ανώνυμοι.

Όσες αποκαλύψεις για εταιρείες στο Λουξεμβούργο ή στη Σιγκαπούρη έγιναν στο παρελθόν, αποτελούσαν μέρος ξένης δικαστικής διαδικασίας, καθώς εγχωρίως δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ούτε τις εισπράξεις ενός γιατρού με τις φορολογικές του δηλώσεις. Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι οι επιχειρηματίες έχουν πολύ λιγότερες αυταπάτες από τους υπαλλήλους τους για το πολιτικό προσωπικό. Ειδικά οι ισχυροί που συναλλάσσονται μαζί τους, ή κάποιοι που τους «εντάσσουν στο payroll».

Σπανίως μάλιστα χρωματίζονται πολιτικά, γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο -όσα βραχυπρόθεσμα οφέλη και αν έχει- είναι εξαιρετικά επιζήμιο επιχειρηματικά. Οι περισσότεροι ακολουθούν την τακτική του Μποδοσάκη και τα έχουν καλά με το γκουβέρνο. Το να θέλουμε όμως να αποκλείσουμε την είσοδο επιχειρηματιών και μάλιστα αδιακρίτως μεγέθους στην πολιτική είναι μία ιδεοληπτικά λανθασμένη επιλογή.

Πώς τιμωρούνται οι πολιτικοί

Οι πολιτικοί δεν καταδικάζονται από τα δικαστήρια (εκτός των ποινικών ή αστικών παραπτωμάτων και όταν δεν υπάρχουν οι ασυλίες που διατηρούνται στην Ελλάδα). Καταδικάζονται με την μη εκλογή τους, τη μείωση της υπόληψής τους και την ακύρωση της μελλοντικής πολιτικής τους δυνατότητας. Είναι η καλύτερη προστασία για την υπόλοιπη κοινωνία και η σκληρότερη τιμωρία για τους ίδιους.

Ο Βουλγαράκης δεν έκανε τίποτα παράνομο και είναι ο μόνος που έχει τιμωρηθεί με αποβολή από τα πολιτικά τεκταινόμενα χωρίς καμία καταδίκη. Ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα του έξαλλου λαϊκισμού είναι η έλλειψη καταδίκης πολιτικών από δικαστήρια. Για υποκατάστατο προτείνονται αυτοσχέδιες κρεμάλες και -όσο αυτές δεν στήνονται- υπάρχουν τα γιαούρτια, οι σφαλιάρες και τα γιουχαρίσματα. Όσοι επιχαίρουν με τις αντιδράσεις "αγανακτισμένων" εναντίον υπουργών της σημερινής κυβέρνησης, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτές οι αντιδράσεις πλήττουν τη δημοκρατία και όχι την κυβέρνηση.

Είναι χίλιες φορές προτιμότερο να μην απαγορεύεται να διαθέτει ο υπουργός Οικονομικών της χώρας καταθέσεις στο εξωτερικό (ούτε και θα μπορούσε να υπάρχει τέτοια απαγόρευση όσο είμαστε στην ΕΕ), αλλά ένα τέτοιο γεγονός να είναι δεοντολογικά καταδικαστέο και πολιτικά καταδικαστικό.

Ανέφικτοι νόμοι: Μία εγγυημένη επιτυχία

Το πρόβλημα με τους ανέφικτους νόμους είναι ότι κάνουν εγγυημένα ζημιά, είτε «εφαρμόζονται» είτε όχι. Όποιοι δεν τους εφαρμόζουν, πλεονεκτούν έναντι όσων αναλαμβάνουν το κόστος συμμόρφωσης. Καθημερινό παράδειγμα γύρω μας είναι η αυστηρή εργατική νομοθεσία που έχει οδηγήσει στο μπλοκάκι μισθωτούς-ημιεργαζόμενους (και έχεις και την εφορία να τους θεωρεί ελεύθερους επαγγελματίες).

Όσες επιχειρήσεις αγνοούν τον νόμο, είτε μη εκδίδοντας αποδείξεις, είτε ασφαλίζοντας μερικώς το προσωπικό τους, είτε αφήνοντας τους θεριακλήδες Ελληνες να καπνίζουν (και ας είναι μειοψηφία), αποκτούν οικονομικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι όσων κάνουν το αντίθετο.

Οι κακές επιχειρήσεις εκτοπίζουν τις καλές και μάλιστα με νομοθετικές παρεμβάσεις που φαρισαϊκά μπορούν να θεωρούνται και αυστηρές με τους παραβάτες. Χρειαζόμαστε καλύτερους και λιγότερους νόμους, οι οποίοι να είναι εφαρμόσιμοι. Όσο πληθαίνουν ανεφάρμοστοι νόμοι, τόσο ενισχύεται η ανομία. Η ελληνική δικαιοσύνη, που λειτουργεί με μέσα προηγούμενων αιώνων, αγκομαχεί και παραδίδεται σε μία κατάσταση αρνησιδικίας. Οι χειρότεροι ευνοούνται ενώ οι επιπτώσεις είναι πολλαπλές. Όσο για την ανάπτυξη, στην οποία ομνύουν όλοι, θα έρθει με λιγότερους και όχι με περισσότερους νόμους. Άλλωστε η ανάπτυξη δεν διατάζεται με αυστηρή νομοθεσία, ούτε έρχεται με νόμους-ευχές.

* Ο κ. Κων/νος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος.