Γιατί η ναυτιλία αντιμετωπίζει μεγάλες φουρτούνες

Ο κλάδος της ποντοπόρου ναυτιλίας παρουσιάζει ιδιαιτερότητες σε σχέση με τους άλλους κλάδους της οικονομίας.

Η ανάπτυξη ή η ύφεσή του δεν εξαρτάται από τον τόπο καταγωγής του πλοιοκτήτη αλλά από τις διεθνές εξελίξεις της οικονομίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί τα τελευταία χρόνια ο κλάδος του ξηρού φορτίου, που βρίσκεται σε σοβαρή ύφεση μετά από μία περίοδο μεγάλης ανάπτυξης. Παρατεταμένη μείωση των ναύλων σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, υπερπληθώρα αριθμού πλοίων, μειωμένη ζήτηση, μείωση του ρυθμού ανάπτυξης της Κίνας, υπέρογκος δανεισμός, αποτελούν μερικά από τα κύρια θέματα που απασχολούν τις ναυτιλιακές εταιρείες παγκοσμίως σήμερα.

Οι προκλήσεις του κλάδου:

1. Αλλαγές στη ναυτιλιακή αγορά: Η επιβίωση ενός στόλου στις σημερινές συνθήκες εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου και η υπερπροσφορά πλοίων σε σχέση με τη μειωμένη ζήτηση δημιουργούν ταυτόχρονες συνθήκες που αναγκάζουν τις ναυτιλιακές εταιρείες να προβούν σε σημαντικές περικοπές για την επιβίωσή τους. Από την άλλη πλευρά, αυτές οι ίδιες συνθήκες δημιουργούν και προϋποθέσεις για την αναδιάρθρωση του στόλου, είτε αποσύροντας παλαιά πλοία είτε αλλάζοντας τη φύση του στόλου, π.χ. από ξηρού φορτίου σε μεταφορά καυσίμων κ.λπ.

2. Μειωμένες αποδόσεις: Όλες οι ναυτιλιακές εταιρείες, εισηγμένες και μη, που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του ξηρού φορτίου έχουν υποστεί σημαντική μείωση στο ενεργητικό τους λόγω των απομειώσεων στις αξίες των πλοίων, ενώ έχουν έρθει και αντιμέτωπες με σημαντικά θέματα ρευστότητας εξαιτίας των μειωμένων εσόδων και των ταμειακών εισροών. Συνέπεια όλου αυτού είναι η στροφή προς εξεύρεση επιπλέον κεφαλαίων μέσω δανεισμού ή άλλου τρόπου άντλησης κεφαλαίων. Η ύφεση αλλά και η μειωμένη διάθεση ή δυνατότητα των τραπεζών να στηρίξουν τον κλάδο οδηγεί σε πολύ μεγάλο κόστος κεφαλαίου και σε συνέχιση της ύφεσης.

3. Εποπτεία και φορολόγηση: Υπάρχει μια διεθνής τάση για την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία έχει οδηγήσει τις ναυτιλιακές εταιρείες στο να επενδύουν σημαντικά κεφάλαια ώστε να εναρμονιστούν με τις ισχύουσες νομοθεσίες αλλά και να ενισχύσουν την ποιότητα του στόλου τους. Μια άλλη τάση που καταγράφεται είναι η πρόθεση κάθε χώρας να αυξήσει τα έσοδα από τη φορολόγηση των πλοίων, κάτι που είναι ιδιαίτερα δύσκολο λόγω του διεθνούς χαρακτήρα του κλάδου.

4. Επενδύοντας στο μέλλον: Αν υποθέσουμε ότι μετά την τρικυμία πάντα έρχεται η ηρεμία, έτσι και στον κλάδο της ναυτιλίας, η ανάπτυξη λογικά θα διαδεχθεί την «επίπονη» ύφεση. Άγνωστη παραμένει η χρονική στιγμή αυτής της αλλαγής αλλά και το πόσο καλά θα είναι οργανωμένες οι εταιρείες σε αυτή τη φάση, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις μελλοντικές προκλήσεις. Τώρα που οι τιμές των πλοίων βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, οι εταιρείες που διατηρούν ρευστότητα είναι σε θέση να αναδιαρθρώσουν καλύτερα την εσωτερική τους οργάνωση και να διαπραγματευτούν καλύτερους όρους στον δανεισμό τους.

Η ναυτιλία πάντα θα κατέχει σημαντική θέση στην παγκόσμια οικονομική αγορά και θα αποτελεί σημαντικό παράγοντα των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων. Πέραν των παραπάνω θεμάτων, για τα οποία θα αναζητηθούν λύσεις στο προσεχές μέλλον, πάντοτε θα υπάρχει ο άγνωστος παράγοντας των πολιτικών εξελίξεων, κυρίως στις μεγάλες αγορές της Ρωσίας και της Κίνας.

Η τεχνολογία αναμένεται επίσης να παίξει σημαντικό ρόλο, βελτιώνοντας τις αποδόσεις και καταγράφοντας καλύτερα τους κινδύνους σε αυτό τον επιχειρηματικό κλάδο.

*Ο Χαράλαμπος Συρούνης είναι Γενικός Διευθυντής, Τμήμα Ελεγκτικών Υπηρεσιών, KPMG.