Η... ανισότητα της ασφαλιστικής ισότητας

Τελικά η ισότητα έναντι των νόμων είναι ένα αγαθό πολυτελείας. Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του πρώτου άρθρου του νέου ασφαλιστικού νόμου που περιγράφει τις θεμελιώδεις αρχές, «Το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης λειτουργεί με ενιαίους κανόνες για όλους τους εργαζομένους στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα».

Όμως κάποιοι είναι πιο ίσοι από τους άλλους στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Στο άρθρο 39 παρ.1β θεσπίζονται ειδικές εισφορές για πρόσωπα «τα οποία υπάγονται ή θα υπάγονταν, σύμφωνα µε τις γενικές ή ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, όπως ίσχυαν ως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, στην ασφάλιση του Ε.Τ.Α.Α., καθώς και για τους αυτοαπασχολούμενους αποφοίτους σχολών ανώτατης εκπαίδευσης, που είναι εγγεγραμμένοι σε επιστημονικούς συλλόγους ή επιμελητήρια που έχουν τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου». Εκπτώσεις προβλέπονται και στο άρθρο 98 (μέχρι το 2020) για όσους προέρχονται από το Ε.Τ.Α.Α. (γιατροί, μηχανικοί κ.λπ.) πάνω από μία πενταετία.

Γιατί κάποιοι έπνιξαν με τις γραβάτες τα ίδια τους τα ταμεία

Η τακτική που επέλεξαν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των αυτοαπασχολούμενων ήταν καταδικασμένη εκ των προτέρων. Αντί για μια δίκαιη και ρεαλιστική διεκδίκηση χαμηλότερων εισφορών, επέλεξαν την άδοξη μάχη της διατήρησης της αυτονομίας ξεχωριστών Ταμείων, με διαφορετικούς κανόνες από τους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Δηλαδή και χαμηλότερες εισφορές και υψηλότερες συντάξεις και επιδοτήσεις με φόρους από τα λεφτά των τρίτων. Παρότι οι μηχανικοί, οι δικηγόροι ή οι δημοσιογράφοι γνωρίζουν ότι τα αποθεματικά των ιδιαίτερων ταμείων τους δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τους νεότερους συναδέλφους τους, επέμειναν σε μία τακτική carpe diem.

Απεργία ακύρωσης του κράτους

Η εκδίκηση είναι ένα αποκλειστικά ανθρώπινο συναίσθημα. Είναι τόσο ισχυρό που όποιος ενεργεί με βάση αυτό είναι διατεθειμένος να κάνει ζημιά στον ίδιο του τον εαυτό. Οι μηχανικοί σταμάτησαν τις κρατικές διαδικασίες οικοδομικών διαδικασιών! Η απεργία των δικηγόρων ακύρωσε μία βασική κρατική λειτουργία, χωρίς όμως να ιδρώσει κανένα κυβερνητικό αυτί ενώ ζημίωσε τα εισοδήματά τους. Σύμφωνα με υπολογισμούς, έχουν αναβληθεί πάνω από 150 χιλιάδες δίκες! Τα οικονομικά αποτελέσματα της παύσης των δικαστικών διαδικασιών για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είναι τραγικά. Αντισταθμίζονται μόνο από τις χαμηλές (ή και ανύπαρκτες) προσδοκίες απονομής δικαιοσύνης από όσους ζούμε σε μία ταλαίπωρη χώρα, που όμως αποφεύγουν για τον ίδιο λόγο και οι πιο ριψοκίνδυνοι ξένοι επενδυτές.

Το αίτημα των δικηγόρων για δημιουργία επαγγελματικού ταμείου θα πρέπει να γίνει δεκτό με δύο προϋποθέσεις, τις οποίες αμφιβάλλω αν δέχονται: (α) να μπορούν και όσοι άλλοι θέλουν να έχουν επαγγελματικά ταμεία με ίδιες προϋποθέσεις, (β) τα επαγγελματικά ταμεία να είναι αυτοχρηματοδοτούμενα, χωρίς φόρους υπέρ τρίτων (όπως δικόσημα ή αμοιβές από συμβόλαια). Όλες οι λύσεις είναι εύκολες, όταν θεωρείς τον εαυτό σου πρίγκιπα χρηματοδοτούμενο με τα λεφτά των άλλων. Το κακό είναι ότι οι καιροί είναι δύσκολοι για πρίγκιπες.

Από πού πηγάζει τόση αγανάκτηση

Μέχρι να χρεοκοπήσει η χώρα και να εμφανιστούν οι εκπρόσωποι των ξένων δανειστών ζητώντας ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις (ο ακριβέστερος όρος θα έπρεπε να ήταν απλοί εξορθολογισμοί), οι κανόνες ήταν απλοί: κάποιοι εργαζόμενοι υπάγονταν σε ευγενή ταμεία, με βασιλικές συντάξεις μέσω φόρων υπέρ τρίτων που νομοθέτησαν διαδοχικές κυβερνήσεις με τις οποίες είχαν ένα άρρητο συμβόλαιο που χονδρικά προέβλεπε τα εξής: «Θα με αφήνεις στην κυβερνητική μου ησυχία και θα σου εξασφαλίζω προνόμια με τα λεφτά άλλων». Υπήρχε σταθερότητα καθώς «μια κυβέρνηση που ληστεύει τον Πέτρο για να πληρώνει τον Παύλο, μπορεί πάντα να υπολογίζει στην υποστήριξη του Παύλου» (Bernard Shaw).

Όμως όλα τα ωραία έχουν ένα κακό τέλος. Το άρρητο συμβόλαιο το διέλυσε η χρεοκοπία της χώρας και οι μέχρι τότε κυβερνώντες θεωρήθηκαν προδότες.

Η αγανάκτηση -που επηρέασε καθοριστικά όλα τα εκλογικά αποτελέσματα από το 2010 και μετά- στηρίζεται σε μαζικές αυταπάτες (όχι σαν και αυτές του πρωθυπουργού, που μάλλον είναι απλές απάτες) και τροφοδοτείται από δημοσιογράφους-τηλεαστέρες. Παρότι υπάρχουν σοβαρότατοι επιστήμονες για το ασφαλιστικό (όπως ο Ματσαγγάνης ή ο Τήνιος), οι απόψεις τους είναι γνωστές σε ένα περιορισμένο κοινό. Δεν «γράφουν στο γυαλί» ενώ ο Αυτιάς, ο Παπαδάκης ή ο Μητρόπουλος, που φωνάζουν για την περικοπή της «συνταξούλας», επηρεάζουν καθοριστικά τις τελικές πολιτικές αποφάσεις. Συντηρούνται μύθοι όπως ότι «καταστράφηκαν τα αποθεματικά των ταμείων από το PSI», ή ότι «δεν αντιστοιχούν οι συντάξεις στις εισφορές που είχαν πληρώσει οι εργαζόμενοι», όταν το σύστημά μας δεν είναι κεφαλαιοποιητικό. Όσο δεν βρίσκουμε τις πραγματικές αιτίες της χρεοκοπίας και συνεχίζεται το ρεσιτάλ άρνησης της πραγματικότητας της πλειοψηφίας των Ελλήνων που πιστεύει ότι η κρίση είναι προσωρινή και θα τη θεραπεύσει ο πανδαμάτωρ χρόνος όταν βρεθεί ο πάτος, τόσο θα πηγαίνουμε άπατοι στα χειρότερα.

Αρχές ασφαλιστικού

Ο Τ. Γιαννίτσης ανέφερε στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής για το ασφαλιστικό πέντε αρχές για την επίλυση του ασφαλιστικού:
-την αρχή της ισότητας όλων των ασφαλισμένων
-την αρχή της αναλογικότητας μεταξύ εργαζόμενων και συνταξιούχων
-της αναλογικότητας ανάμεσα στις εισφορές και τη σύνταξη
-της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος και της οικονομίας ως αποτέλεσμα της αρχής της βιωσιμότητας
-της αλληλεγγύης των γενεών και όχι της υποταγής.

Δεν είδα κανένα συνδικαλιστικό φορέα ή πολιτικό κόμμα (εκτός από το Ποτάμι που είχε καλέσει τον κ. Γιαννίτση στη Βουλή) να τοποθετηθεί επί αυτών των αρχών. Ίσως γιατί οι αρχές έχουν πάντα κόστος. Αλλιώς όλοι θα είχαν τις καλύτερες.

ΥΓ. Δύο μικρές παρατηρήσεις για το ασφαλιστικό νομοσχέδιο

Παρατήρηση 1: Τα παλιά χούγια δεν κόβονται πανάθεμά τα

Με το άρθρο 102 του ασφαλιστικού νόμου θεσπίζεται και ένας νέος φόρος υπέρ τρίτων με όνομα «Εισφορά υπέρ συλλογικών οργάνων συνταξιούχων». Σε όλες τις καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις θα γίνεται μηνιαία παρακράτηση 0,20 ευρώ, µε σκοπό την οικονομική ενίσχυση Ομοσπονδιών, Σωματείων και Συνομοσπονδιών Συνταξιούχων! Η συντριπτική πλειοψηφία των εκατομμυρίων συνταξιούχων δεν θα την πάρουν χαμπάρι. Υπάρχει δυνατότητα να αποφευχθεί ο φόρος με αρνητική δήλωση: όσοι δεν επιθυμούν την παρακράτηση, θα πρέπει να υποβάλουν έγγραφη δήλωση στην αρμόδια υπηρεσία του ασφαλιστικού τους φορέα.

Παρατήρηση 2: Τεκμαρτή δυσπιστία

Λόγω δυσπιστίας του Ελληνικού Δημοσίου στα δηλούμενα εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών, το νέο ασφαλιστικό καθεστώς προβλέπει σαν δυνατότητα οι εισφορές να υπολογίζονται επί τεκμαρτού εισοδήματος. Πρόκειται για μία προβληματική πρόβλεψη. Και παλαιότερα ίσχυσε φορολόγηση επί των τεκμαρτών εισοδημάτων, η οποία κρίθηκε αντισυνταγματική. Προφανώς το κράτος φοβάται (θα έλεγα ότι μάλλον είναι βέβαιο) ότι οι νέες υψηλές εισφορές χωρίς μακροχρόνιο αντίκρισμα, που υπολογίζονται πάνω στο φορολογητέο εισόδημα, θα έχουν διπλό αποτέλεσμα. Θα αυξήσουν ταυτόχρονα τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή. Όμως όσοι πνευματικοί προλετάριοι μετείχαν στο «κίνημα της γραβάτας» γνωρίζουν ότι «η φοροδιαφυγή είναι η μόνη πνευματική αναζήτηση που αμείβεται» (Κέινς).