Το πολιτικό... placebo και οι ψηφοφόροι

Όσοι ασχολούμαστε με τα λογιστικά κινδυνεύουμε -και όχι αδίκως- να χαρακτηριστούμε βαρετοί και προβλέψιμοι όπως οι φόροι και τα νούμερα. Πιστεύω ότι η επαγγελματική μονομέρεια είναι ένα επικίνδυνο φαινόμενο για αυτόν που ζει και σκέπτεται εντός των στενών ορίων της επαγγελματικής του ενασχόλησης.

Για τους γύρω του (εκτός του στενού του οικογενειακού περιβάλλοντος) δεν είναι και μεγάλο πρόβλημα, καθώς οι άνθρωποι προστατεύονται από ανιαρούς ανθρώπους γιατί πολύ απλά τους αποφεύγουν.

Ένας τρόπος που μετριάζει το πρόβλημα είναι να αφιερώνουμε χρόνο σε εκδηλώσεις, συζητήσεις ή σε βιβλία που δεν σχετίζονται με το επάγγελμά μας. Κάπως έτσι ανακάλυψα ότι η βιολογία διδάσκει τόσα πολλά στα οικονομικά που θα έπρεπε να ενταχθεί στις οικονομικές σχολές. Η εκλαϊκευμένη επιστήμη μας ανοίγει τόσους ορίζοντες και μας απαλλάσσει από τις σκέψεις που μας ακολουθούν στο σπίτι μετά την δουλειά. Στο διάστημα των διακοπών (και έχοντας μεταφέρει όλα τα λογιστικά και φορολογικά βιβλία στο γραφείο εκτός του σπιτιού) διάβασα το "Θεραπεία ή Απάτη" των Simon Singh & Edzard Ernst που μόλις εκδόθηκε στα ελληνικά (εκδόσεις Τραυλός).

Στο βιβλίο εξετάζονται οι πιο δημοφιλείς μορφές εναλλακτικής ιατρικής όπως ο βελονισμός, η ομοιοπαθητική κ.ά.

Στο κεφάλαιο περί placebo (που αναπόφευκτα θα υπήρχε σε ένα βιβλίο με αυτό το περιεχόμενο), αναλύεται η αποτελεσματικότητα του φαινομένου στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως ο πόνος, ο πυρετός, η απώλεια όρεξης και πολλά άλλα.

Γιατί σταμάτησαν οι αυτοκτονίες και οι λιποθυμίες

Η αυτοεξαπάτηση είναι μία μέθοδος από την οποία πιθανότατα κανείς μας δεν μπορεί να ξεφύγει (αν και η ένταση διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τις πεποιθήσεις μας). Θα έχετε παρατηρήσει ότι από τότε που ανέλαβε η σημερινή κυβέρνηση σταμάτησαν οι διαμαρτυρίες για παιδιά που λιποθυμούν στα σχολεία ή οι αναφορές σε αυτοκτονίες.

Μία ασφαλής ερμηνεία είναι ότι αυτά ήταν ισχυρά επιχειρήματα μιας αντιπολίτευσης, που δεν είχε κανένα λόγο να αναπαράγει όταν έγινε κυβέρνηση. Αποτέλεσμα ήταν να μειωθούν και τα ρεπορτάζ, ειδικά τα τηλεοπτικά που εξάπτουν και τα συναισθήματα αποτυπώνοντας μία εικόνα στη μνήμη ακόμα και όταν δε δείχνουν το υποκείμενο αλλά το περιβάλλον του. Η φαντασία μας κάνει όλα τα υπόλοιπα συμπληρώνοντας τις τελευταίες δραματικές στιγμές του αυτόχειρα ή την φροντίδα που έδειξαν οι δάσκαλοι για το παιδί που λιποθύμησε.

Τι και αν οι στατιστικές δείχνουν ότι η Ελλάδα της κρίσης καταγράφεται μεταξύ των χωρών με τους χαμηλότερους αριθμούς αυτοκτονιών στην Έκθεση του ΟΟΣΑ. Παρότι οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα σημείωσαν αύξηση της τάξης του 10,5% μεταξύ του 2000 και του 2012 (σύμφωνα με στοιχεία του Π.Ο.Υ.), η ενσωμάτωση της αυτοκτονίας στην προπαγάνδα εναντίον «ανάλγητων διεφθαρμένων κυβερνήσεων» αποδεικνύεται υποκριτική από την εξαφάνιση του προβλήματος με την αλλαγή της κυβέρνησης και με τις οικονομικές συνθήκες να επιδεινώνονται. Εκτός και αν η αβεβαιότητα που προκαλούν οι ερασιτεχνισμοί της κυβέρνησης είναι μέσο θεραπείας ψυχικών ασθενειών. Μάλλον η κατάθλιψη (αυξανόμενη όπως καταγράφει μελέτη της διαΝΕΟσις για την ψυχική υγεία) έχει επεκταθεί και όχι το αντίστροφο, γιατί τα προβλήματα κάθε άλλο παρά εξαφανίστηκαν.

Πως μεθάει το placebo

Μία επικουρική ερμηνεία της εξαφάνισης αυτοκτονιών και λιποθυμιών όμως είναι και το placebo. Αυτό που πιθανώς συμβαίνει (στα λατινικά placebo σημαίνει «θα είμαι αρεστός, θα ευχαριστήσω»-μήπως σας θυμίζει κάτι για λαϊκιστές;) είναι ότι κάποιοι πραγματικά πιστεύουν ότι μειώθηκαν οι αυτοκτονίες και οι λιποθυμίες με την αλλαγή της κυβέρνησης.

Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 κυριάρχησε ένα αρκετά μεγάλο διάστημα όπου όλοι όσοι ψήφισαν την κυβέρνηση (παρέα με τους υπόλοιπους που έκαναν το αντίθετο) χαλάρωσαν και περίμεναν τα αποτελέσματα ενός καινούριου φαρμάκου.

Τι και αν αυτό είχε την μορφή ενός αντισυμβατικού υπουργού που δεν έμοιαζε ενδυματολογικά με κανένα ευρωπαίο συνάδελφό του. Στο προαναφερθέν βιβλίο αναφέρονται διάφορα παράξενα για το placebo όπως ότι έχει μεγαλύτερη επίδραση όταν το ίδιο (ψεύτικο) φάρμακο χορηγείται με ένεση (δηλαδή πιο επώδυνα) από ότι σαν χάπι. Κατάπιαμε την ντροπή να μας εκπροσωπεί κάποιος με τα πουκάμισα έξω όταν τον υποδέχονταν με κουστούμια και γραβάτες, μήπως και η εναλλακτική του θεραπεία έφερνε κάποιο αποτέλεσμα.

Μετά ήρθε το φάρμακο δημοψήφισμα που θα δυνάμωνε τον αποδυναμωμένο οργανισμό της χώρας στο άρρωστο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Μέθυσαν κάποιοι τόσο που τραγουδούσαν και χόρευαν στις πλατείες όπου κάποτε αγανακτούσαν. Το hangover ήταν σύντομο, γιατί έγιναν γρήγορα εκλογές και η θεραπεία (μέσω απάντησης σε ένα ερώτημα που κανείς δεν διάβασε) ξεχάστηκε. Σήμερα δοκιμάζεται μία παραλλαγή σε μία δοκιμασμένη θεραπεία placebo που όντως έχει αποτελέσματα (ειδικά εκλογικά).

Λέγεται «σκληρή διαπραγμάτευση» και -όπως είναι γνωστό στην ιατρική επιστήμη- η λήψη δύο χαπιών προκαλεί ισχυρότερη εικονική επίδραση από τη λήψη ενός μόνο χαπιού. Μπορεί να μας δώσουν και τρία extra χάπια διαπραγμάτευσης. Πάντως οι ξένοι δεν τα δοκιμάζουν τα μαντζούνια μας.

Θεραπεία με πραγματικά φάρμακα

Δυστυχώς δεν έχουμε την πολυτέλεια να διεξάγουμε διπλά τυφλές κλινικές δοκιμές για τις θεραπείες που προσφέρει οποιαδήποτε κυβέρνηση. Πρέπει όμως να αποκτήσουμε μία ισχυρή ανοσία σε όσους υπόσχονται μαγικές και εύκολες λύσεις. Τα προβλήματά μας θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μόνο με επώδυνες, μακροχρόνιες και δοκιμασμένες θεραπείες. Και δεν εννοώ θεραπείες ΔΝΤ, όχι γιατί όλα όσα προτείνει είναι λάθος, αλλά γιατί έχει άλλους στόχους από εμάς.

Ούτε πιστεύω ότι οι παντοδύναμοι ξένοι που συνωμοτούν καθημερινώς εναντίον μας (άλλο δηλητηριώδες placebo) καθορίζουν την μοίρα μας. Όσο ρόλο και αν παίζουν και όποια και αν είναι τα κίνητρα τους είναι προτιμότερο να φροντίσουμε να ανακτήσουμε τις δικές μας δυνάμεις και την χαμένη υγεία των θεσμών και της οικονομίας μας.

Με placebo ο πόνος θα επανέρχεται δριμύτερος.

* Ο κ. Κων/νος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος.