Το αγγελιόσημο και η... μαϊμού

Στην ταινία "Η επιστροφή του Ροζ Πάνθηρα", ο επιθεωρητής Κλουζώ (Peter Sellers) σε μία περιπολία συναντά έξω από μία τράπεζα ένα ζητιάνο που έπαιζε ακορντεόν, έχοντας μαζί του μία μαϊμού. Τότε αρχίζει ένας απολαυστικός διάλογος, όπου ο Κλουζώ αναφέρει στον ζητιάνο ότι είναι παράνομο να παίζει κάποιος μουσικό όργανο και να λαμβάνει χρήματα χωρίς άδεια. Ο ζητιάνος παραδέχεται ότι παίζει μουσική, αλλά οι περαστικοί έδιναν τα λεφτά στη μαϊμού και όχι σε αυτόν. Ο Κλουζώ απαντά ότι αυτό είναι το ίδιο και τότε ο ζητιάνος αναφέρει ότι αυτός είναι απλώς o μουσικός και η μαϊμού είναι ο επιχειρηματίας.

Σε έναν πλήρη διαχωρισμό καθηκόντων, η μαϊμού δεν του λέει τι να παίξει και αυτός δεν λέει στη μαϊμού τι να κάνει με τα λεφτά της. (Όσοι θέλουν να απολαύσουν τη σκηνή υπάρχει στο youtube). Τελικά αποδεικνύεται ότι ο τυφλός ζητιάνος ήταν τσιλιαδόρος που βοηθούσε σε ληστεία που γινόταν στην τράπεζα όσο μιλούσε με τον Κλουζώ.

Κάπως έτσι μας έχουν μπερδέψει μερικοί με το αγγελιόσημο. Δεν είναι Φόρος Υπέρ Τρίτων (ΦΥΤ) αλλά εργοδοτική εισφορά.

Τα λεφτά δεν τα εισπράττουν οι εργοδότες, αλλά τα δίνουν στους διαφημιστές οι επιχειρήσεις που πουλάνε τα προϊόντα τους στους περαστικούς καταναλωτές. Φαντάζομαι από ευχαρίστηση, γιατί οι δημοσιογράφοι παίζουν μελωδίες με τα κείμενά τους. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι μία ληστεία των πολλών από λίγους που αποφεύγουν να πληρώσουν εισφορές και μάλιστα με έναν έντεχνα καλυμμένο τρόπο.

Αν θέλουμε αλλαγές, ας ξεκινήσουμε από τις σημαντικές

Η συζήτηση περί κατάργησης των ΦΥΤ κρατάει πάνω από 15 χρόνια! Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, θέλοντας να προστατεύσει τους πελάτες του, έχει χρησιμοποιήσει όλες τις μεθόδους καθυστέρησης. Έχει συστήσει επιτροπές, έχει παραλάβει πορίσματα, μέχρι και site καταγγελίας που ζητούσε τη βοήθεια του κοινού έχει φτιάξει. Κοσκινίζει χρόνια, καταργεί φόρους υπέρ καταργημένων ή ασήμαντων επαγγελμάτων, αλλά οι πριγκιπικοί ΦΥΤ δεν λένε να ξεφουσκώσουν. Αν θέλουμε να κάνουμε το πρώτο βήμα για την κατάργηση των ΦΥΤ, πρέπει να ξεκινήσουμε από τον σημαντικότερο και τον πιο εξόφθαλμα άδικο φόρο, που είναι το αγγελιόσημο. Επιβαρύνει τη διαφήμιση, δηλαδή τον τελικό καταναλωτή για τον οποίο όλοι κόπτονται.

Το ζητούμενο δεν είναι να καταργηθούν τα αχθοφορικά και λεµβουχικά τέλη αλλά οι σημαντικοί ΦΥΤ που επιχορηγούν προσόδους και ευγενή ταμεία. Αν καταργηθεί το αγγελιόσημο, προβλέπω ότι μαγικά εκατοντάδες δημοσιογράφοι και έντυπα θα μας απαλλάξουν από τη σιωπή τους για τους ΦΥΤ. Η τακτική υπαγορεύει ότι ξεκινώντας από το σημαντικό, όλα τα υπόλοιπα θα είναι πιο εύκολα, ενώ μας έχουν εγκλωβίσει πονηρά στο ανάποδο. Καταργώντας κάποιο τέλος υπέρ βυρσοδεψών και άλλων επαγγελμάτων που μας έχουν αφήσει χρόνους, δεν καταργείται κανένας απολύτως ΦΥΤ.

Η θεραπεία της κατάργησης των εξαιρέσεων

Σε μία χώρα που η εξαίρεση είναι ο κανόνας και όχι το αντίστροφο, λύσεις μπορούν να δοθούν μόνο αν εξαιρέσουμε τις εξαιρέσεις. Αν δεν καταργηθούν όλοι οι φόροι υπέρ τρίτων, χωρίς καμία εξαίρεση, τότε δεν μπορεί να ξεριζωθεί το πρόβλημα. Τα κεκτημένα κάποιων προνομιούχων ομάδων θα συνεχίσουν να υπονομεύουν κάθε έννοια δικαιοσύνης στην ελληνική κοινωνία και θα καθιστούν ανισόρροπο το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας. Ας μη μας διαφεύγει ότι όπως και αν μεταμφιέζονται οι ΦΥΤ με διάφορα εναλλακτικά προσωνύμια (πόροι, δικαιώματα, δικόσημα, ποσοστά, αγγελιόσημα), αποτελούν προείσπραξη φόρων που επιβαρύνουν τις μελλοντικές γενεές. Οι δικαιολογίες θα εξαφανιστούν και οι επαγγελματικές συμμαχίες όλων όσοι θεωρούν το ταμείο τους πιο ίσο από τους άλλους θα καταρρεύσουν.

Μερικές αλήθειες ενάντια σε παρανοήσεις και ένα τεστ

Αξίζει να διαλυθούν κάποιοι σύγχρονοι μύθοι που τόσο αγαπάμε εγχωρίως.

1. Τα ταμεία του Τύπου «δεν επιβαρύνουν στο ελάχιστο τον κρατικό προϋπολογισμό», γιατί επιβαρύνουν δημοκρατικότατα όλους τους υπόλοιπους μέσω του αγγελιόσημου, το οποίο εισπράττεται από όλους τους καταναλωτές αδιακρίτως. Αυτό το γεγονός κατατάσσει το αγγελιόσημο στους έμμεσους φόρους που πλήττουν δυσανάλογα τους πιο αδύναμους.

2. Το ότι «δεν προβλέπεται εργοδοτική εισφορά σε επιχειρήσεις Τύπου» είναι μία θεσμική στρέβλωση και όλα τα υπόλοιπα είναι φτηνές δικαιολογίες υπέρ της τσέπης του εισπράττοντος.

3. Τα ονόματα δεν κάνουν τους φόρους. Το ότι το αγγελιόσημο αποτελεί φόρο -ασχέτως ονόματος- κρίνεται με βάση δύο απαραίτητα χαρακτηριστικά: είναι αναγκαστικό μέσο μετάθεσης πόρων προς το Δημόσιο και δεν υπάρχει αντιπαροχή. Το ότι το Δημόσιο παραδίδει τα εισπραχθέντα σε τρίτους δεν αλλάζει την ουσία. Η διαδρομή του φόρου υπέρ τρίτων που παρακάμπτει τον κρατικό προϋπολογισμό, ο οποίος θα επιδοτούσε το έλλειμμα του ταμείου (αντί να προσπαθεί να το καλύψει από τα μέλη του), δεν αλλάζει την ουσία.

4. Το αγγελιόσημο δεν επεβλήθη στις διαφημίσεις στο διαδίκτυο γιατί απλά ήταν αδύνατον και όχι για λόγους διαφάνειας ή εύνοιας στους εργοδότες (που θα το ήθελαν, αφού αντικαθιστά εργοδοτικές εισφορές). Αν ένα site εγκατασταθεί στο εξωτερικό και έχει ελληνικές διαφημίσεις, ποιος θα εισπράξει το αγγελιόσημο; Η σύγχρονη τεχνολογία δίνει λύσεις χωρίς να ενδιαφέρεται για επιμέρους συμφέροντα. Το διαδίκτυο απαξίωσε κάθε έννοια ενημέρωσης για τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων, πριν καταργηθεί η δημοσίευση σε έντυπες εφημερίδες.

Δοκιμάστε το παρακάτω τεστ. Είναι απλό, αλάνθαστο και δεν αποπροσανατολίζεται από θεωρίες. Αν θέλετε να σιγουρευτείτε ότι κάποια είσπραξη είναι ΦΥΤ ή κάτι άλλο, τότε ακολουθήστε τη διαδρομή του χρήματος και τη μέθοδο είσπραξης. Αν κάτι εισπράττεται αναγκαστικά (βάσει νόμου) από πολλούς που συναλλάσσονται επαγγελματικά ή ιδιωτικά αλλά καταλήγει υπέρ συγκεκριμένης επαγγελματικής ομάδας, τότε ανεξαρτήτως ονοματοδοσίας αυτό το ποσό είναι ΦΥΤ.

Διαβεβαιώσεις ακινησίας και σιωπηλές μειοψηφίες

Ο πρωθυπουργός έδωσε προσωπικές διαβεβαιώσεις στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ) ότι «δεν τίθεται τώρα από την κυβέρνηση θέμα κατάργησης του αγγελιοσήμου». Η ΠΟΕΣΥ είχε κηρύξει συναγερμό μετά από πληροφορίες ότι η (ακατονόμαστη) τρόικα επεδίωκε τον ξαφνικό θάνατο του αγγελιόσημου και συναντήθηκε με όλη την πολιτική ηγεσία ζητώντας προστασία. Για να είμαστε δίκαιοι, η παρούσα κυβέρνηση δεν εκλέχτηκε με σημαία τις μεταρρυθμίσεις, που τις είχε δαιμονοποιήσει, αλλά σαν μαχητικός εγγυητής διασφάλισης των προνομίων του παρελθόντος (που μας αποχαιρέτησε).

Οι κύριες ευθύνες βρίσκονται στις προηγούμενες κυβερνήσεις και σε όσους υποστήριζαν ανοησίες (με το αζημίωτο). Υπήρξαν βέβαια και έντιμοι δημοσιογράφοι ή πολιτικοί (όπως κάποιοι στο Ποτάμι), που έχουν τοποθετηθεί για το αγγελιόσημο κόντρα σε επικρατούσες απόψεις, εισπράττοντας το αντίστοιχο κόστος. Όμως ενώ οι υπερασπιστές του αγγελιόσημου (όπως και κάθε ΦΥΤ) είναι ετοιμοπόλεμοι, χιλιάδες υγιώς σκεπτόμενοι Ελληνες είναι ασυντόνιστοι, απογοητευμένοι και πολιτικά και συνδικαλιστικά υποεκπροσωπούμενοι.

Συμπέρασμα

Πρέπει να καταργήσουμε όλο το πλέγμα περιοριστικών και γραφειοκρατικών θεσμών, που πνίγουν σχεδόν κάθε δημιουργική προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης. Τέτοιο είναι το αγγελιόσημο όπως και πολλά άλλα, που όμως έχουν όμοιες λογικές. Ακόμα και για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης, πρέπει να ξηλωθούν όσοι θεσμοί προστατεύουν επιλεκτικά ομάδες του πληθυσμού, επιδοτώντας επαγγέλματα και κοινωνικές υποκατηγορίες.

Η φορολογία στην Ελλάδα καταλήγει να είναι υψηλή μόνο όταν συμπεριληφθούν και οι ασφαλιστικές εισφορές και οι φόροι υπέρ τρίτων, οι οποίοι επιβαρύνουν το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και ιδιαίτερα τους ασθενέστερους. Αποτελούν ένα τεράστιο εμπόδιο στην αναζητούμενη ανάκαμψη της οικονομίας και ανακούφισης της κοινωνίας. Αυτά χωρίς φυσικά να μας διαφεύγει ότι η γενεσιουργός μήτρα της υψηλής φορολογίας είναι η διατήρηση ενός υπερμεγέθους, αντιπαραγωγικού και διεφθαρμένου δημόσιου πελατειακού συστήματος ,που υπηρετεί ένα αποτυχημένο οικονομικό μοντέλο, που παράγει ελλείμματα εστιασμένο σε μη ανταγωνιστικές (διεθνώς) εμπορεύσιμες δραστηριότητες.

* Ο κ. Κων/νος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος