Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός βαρόμετρο των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας!

Άνθρωπος που γνωρίζει σε βάθος τα γεωστρατηγικά της ενέργειας, με αφορμή την επίσκεψη στην Αθήνα του υφυπουργού του State Department, Amos Hochstein, και τη συνάντησή του με τον αρμόδιο Έλληνα υπουργό Πάνο Σκουρλέτη, μας έκανε κάποιες επισημάνσεις και έβαλε κάποια ερωτήματα αναφορικά με τον πολυσυζητημένο ελληνοβουλγαρικό αγωγό.

Ας σημειωθεί ότι ο αγωγός αυτός, σχετικά μικρός σε μήκος και «φθηνός» σε κόστος, θα επιτρέψει στη Βουλγαρία αλλά και στις χώρες βόρεια και δυτικά αυτής, όπως Ρουμανία, Ουγγαρία και Σερβία, να τροφοδοτούνται με αέριο του Αζερμπαϊτζάν μέσω του αγωγού ΤΑΡ, αλλά και με υγροποιημένο αέριο μέσω του ελληνικού δικτύου.

Απώτερος στόχος, η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, κάτι που επιδιώκει με κάθε μέσο η πολιτική των ΗΠΑ. Μέχρις εδώ καλά.

Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός όμως συζητείται εδώ και χρόνια. Το επιχειρηματικό σχήμα που έχει συσταθεί (ΔΕΠΑ, Edison, βουλγαρική ΒΕΗ) διστάζει να λάβει την επιχειρηματική απόφαση. Βασικό επιχείρημα ότι το ενδιαφέρον της αγοράς για δέσμευση χωρητικότητας δεν είναι τέτοιο που να εγγυάται τη βιωσιμότητα του έργου.

Και είναι φυσικό, αφού στην περιοχή δεν υπάρχει κανονική αγορά, ενώ κυριαρχούν δύο κρατικά μονοπώλια που εμπορεύονται σχεδόν αποκλειστικά ρωσικό αέριο.

Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι κατά πόσο μπορεί να επιτευχθεί ο ίδιος στόχος, δηλαδή η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο των αγορών Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας κ.λπ., και η τροφοδοσία τους από άλλες πηγές, μέσω των υφιστάμενων υποδομών. Αυτές είναι ο σε λειτουργία διασυνοριακός αγωγός με τη Βουλγαρία, στο ύψος του Σιδηρόκαστρου, ο τερματικός LNG της Ρεβυθούσας και βοηθητικά ο σταθμός συμπίεσης της Νέας Μεσημβρίας.

Η απάντηση που δίνεται είναι ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο να γίνει και κοστίζει ελάχιστα σε σχέση με τα περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ που θα απαιτήσει ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός. Ήδη η Βουλγαρία συνδέεται και με δεύτερο αγωγό με τη Ρουμανία, ο οποίος αφού πέρασε από... τα «40 κύματα» (του Δουνάβεως), θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ο ΔΕΣΦΑ, από την πλευρά του, ξόδεψε γύρω στα τρία εκατομμύρια για την αναβάθμιση του υφιστάμενου ελληνοβουλγαρικού αγωγού από τον οποίο η Ελλάδα προμηθεύεται το ρωσικό αέριο. Έτσι αυτός μπορεί να λειτουργεί και αντίστροφα. Δηλαδή να τροφοδοτεί με αέριο τη γειτονική χώρα από το ελληνικό δίκτυο, με ποσότητες που μπορούν να αυξηθούν εφόσον γίνεται χρήση του σταθμού συμπίεσης. Επιπλέον οι κοινοτικές οδηγίες επιβάλλουν την παροχή πρόσβασης στα εθνικά συστήματα αγωγών, όπως είναι το βουλγαρικό, σε όποιον θέλει να μεταφέρει αέριο.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα, ούτε Βούλγαρος επιδίωξε να κάνει χρήση της δυναμικότητας στην υφιστάμενη και λειτουργούσα διασύνδεση μεταφέροντας αέριο από τη Ρεβυθούσα, ούτε και Έλληνας μπόρεσε να μεταφέρει αέριο από τον Βορρά στον Νότο, μέσω του βουλγαρικού δικτύου.

Για τη Βουλγαρία δεν γνωρίζουμε, αλλά για την Ελλάδα είμαστε βέβαιοι ότι όσες απόπειρες έγιναν για μεταφορά αερίου μέσω της Βουλγαρίας προσέκρουσαν στην «αδυναμία» του Διαχειριστή του δικτύου να ικανοποιήσει το αίτημα, με επίκληση ρυθμιστικών και τεχνικών θεμάτων.

Ο λόγος που επικαλούνται είναι ότι η χωρητικότητα του αγωγού είναι δεσμευμένη από τη ρωσική Γκαζπρόμ και εν τέλει μπορεί να μεταφερθεί προς το Νότο ποσότητα 300 εκατομμυρίων κυβικών τον χρόνο, χωρίς όμως εγγύηση για σταθερή παροχή.

Έχουν γραφτεί αρκετά την τελευταία διετία για τον ρόλο που παίζει η ρωσική Γκαζπρόμ στο τεχνητό μπλοκάρισμα των αγορών της ΝΑ Ευρώπης, που για την Ελλάδα οδηγεί στη «νησιδοποίησή» της σε ό,τι αφορά στη διακίνηση αερίου μέσω αγωγών. Σχετική έρευνα σε βάθος έχει ξεκινήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που όμως δείχνει να καρκινοβατεί. Επιπλέον η Επιτροπή ξεκίνησε και έρευνα σε βάρος της Βουλγαρίας για τη διαχείριση του δικτύου της από την κρατική εταιρεία, αν και με μεγάλη χρονική καθυστέρηση, αφού το θέμα είναι γνωστό εδώ και χρόνια, ενώ πολλά ακούγονται και για τον ρόλο που έπαιξαν κάποια γερμανικά συμφέροντα συνδεδεμένα με ρωσικές εταιρείες.

Καταληκτικά, οι πολιτικές απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο μπορούν να αρχίσουν να υλοποιούνται από τώρα, χωρίς ελληνοβουλγαρικό αγωγό. Αρκεί οι άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενοι, δηλαδή Ελλάδα, Βουλγαρία, ΕΕ, ΗΠΑ να το αποφασίσουν.

Διαφορετικά, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός θα είναι ένα πολύ καλό εργαλείο για να «βαθμολογεί» τη θερμότητα των σχέσεων της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, χωρίς κανένα άλλο πρακτικό αποτέλεσμα, ενώ τα μονοπώλια στις δύο χώρες θα κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους.

Και μέχρι τώρα τον ρόλο αυτό τον εξυπηρέτησε. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς τις ανεπίσημες ακόμη αντιδράσεις της Ρωσίας, μετά το θερμό κλίμα που επικράτησε στη συνάντηση Σκουρλέτη - Hochstein.