Τα συμβούλια Ιδρυμάτων των ΑΕΙ και η ελληνική Διασπορά

Η συμμετοχή επιφανών μελών της ελληνικής επιστημονικής διασποράς στα Συμβούλια Ιδρυμάτων των ΑΕΙ αποτελεί, παγκοσμίως, πρότυπο εθελοντικής προσφοράς μιας Διασποράς προς τη μητέρα-πατρίδα.

Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων συνιστούν κορυφαία εκσυγχρονιστική συμμαχία μεταξύ πανεπιστημιακών των ελληνικών ΑΕΙ και μελών της ελληνικής επιστημονικής Διασποράς. Στη διεθνή συζήτηση και βιβλιογραφία για τις διασπορικές κοινότητες και τη συμβολή τους στην αναπτυξιακή διαδικασία των χωρών προέλευσης, η εθελοντική προσφορά κατέχει εξέχουσα θέση.

Η εθελοντική προσφορά της Διασποράς θεωρείται ότι παρέχει στη χώρα προέλευσης, στις μητέρες-πατρίδες, τεχνογνωσία άνευ κόστους (το λεγόμενο 'patriotic discount'), ότι αυτή η τεχνογνωσία είναι υψηλότερης αποτελεσματικότητας λόγω της πολιτισμικής εγγύτητας αυτών που την παρέχουν και ότι η παροχή της λειτουργεί ανασχετικά στις επιπτώσεις της "διαρροής εγκεφάλων", μια που συνιστά "επιστροφή εγκεφάλων".

Σε τι συνίσταται η παροχή τεχνογνωσίας της επιστημονικής μας Διασποράς στα ΑΕΙ της χώρας; Στην ανώτερη και χρηστή διαχειριστική ικανότητα, μια που οι Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού έχουν ασκήσει διαχειριστικές ευθύνες σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της αλλοδαπής που χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο διοικητικής αποτελεσματικότητας και αυστηρές μορφές λογοδοσίας.

Στην προαγωγή διεθνών επιστημονικών συνεργασιών των ελληνικών ΑΕΙ, σε μια εποχή που η άσκηση της έρευνας έχει διεθνοποιηθεί απόλυτα. Στην προσέλκυση χορηγιών, μια που τα πανεπιστήμια της αλλοδαπής δεν βασίζονται μόνο στη δημόσια χρηματοδότηση αλλά και σε ιδιωτικές χορηγίες.

Στη γόνιμη συνεργασία με την επιχειρηματική κοινότητα και την παραγωγική διαδικασία, μια που στις χώρες όπου ευδοκιμεί η επιστημονική Διασπορά μας, η συμβολή των πανεπιστημίων στην παραγωγή πλούτου συνιστά θεμέλιο της αναπτυξιακής διαδικασίας. Στην προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών, διότι στα πανεπιστήμια του εξωτερικού οι αλλοδαποί φοιτητές αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων και συστατικό στοιχείο του φοιτητικού βιώματος των γηγενών φοιτητών.

Έχουν, στον σύντομο βίο τους, τα Συμβούλια Ιδρυμάτων προωθήσει, πόσο μάλλον εδραιώσει, την επίτευξη όλων αυτών των στόχων; Βεβαίως όχι. Αποτελεί η παρουσία των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού στα Συμβούλια Ιδρυμάτων καθοριστική προϋπόθεση για την επίτευξη αυτών των στόχων σε βάθος χρόνου; Βεβαίως ναι.

Αντίστροφα αρνητικές θα είναι οι επιπτώσεις της κατάργησης των Συμβουλίων Ιδρυμάτων των ΑΕΙ, όπως προτίθεται να πράξει η σημερινή κυβέρνηση. Αναστολή της διαχειριστικής αναβάθμισης και της χρηστής διοίκησης. Περιορισμός στην ικανότητα και έφεση σύναψης διεθνών επιστημονικών συνεργασιών. Διατήρηση της εξάρτησης των ΑΕΙ στην άκρως επισφαλή και δραματικά μειωμένη δημόσια χρηματοδότηση. Διατήρηση της ασύνδετης σχέσης μεταξύ ΑΕΙ και παραγωγικής διαδικασίας. Αδυναμία διεθνοποίησης του φοιτητικού σώματος.

Δεν θα είναι διόλου αμελητέες όμως και οι ευρύτερες αρνητικές συνέπειες, όσον αφορά τη σχέση της Ελλάδας με τη Διασπορά της, της κατάργησης των Συμβουλίων Ιδρυμάτων των ΑΕΙ. Οι διακεκριμένοι επιστήμονές μας του εξωτερικού δεν ζουν σε ένα απομονωμένο γκέτο. Είναι επιφανή μέλη των ελληνικών κοινοτήτων του εξωτερικού και συνδέονται με εξίσου διακεκριμένους Έλληνες της Διασποράς που έχουν διαπρέψει στον επιχειρηματικό, επαγγελματικό και δημόσιο βίο των χωρών στις οποίες ζουν.

Η τόσο βίαιη και αβάσιμη απόρριψη της εθελοντικής προσφοράς τους στην αναβάθμιση των ΑΕΙ της χώρας θα αποστείλει το χειρότερο δυνατό μήνυμα στις ηγέτιδες τάξεις της απανταχού Ελληνικής Διασποράς.

Αναμφίβολα ο νόμος Διαμαντοπούλου για τα ΑΕΙ δεν είχε ως κύριο μέλημα να ασκήσει μια πολιτική-πρότυπο για τις σχέσεις της Ελλάδας με τη Διασπορά της. Αυτό κατάφερε όμως και πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αποτελεί το σημαντικότερο παράπλευρο επίτευγμά του.

Η κατάργηση του νόμου Διαμαντοπούλου λοιπόν θα έχει ως κύρια παράπλευρη απώλεια, μαζί με τις προαναφερθείσες αρνητικές συνέπειες για τα ΑΕΙ της χώρας, την απομάκρυνση της Διασποράς από την Ελλάδα.

Αποτελεί κοινό τόπο πλέον ότι αυτή η κυβέρνηση προκαλεί στη χειρότερη των περιπτώσεων έχθρα και στην καλύτερη, αδιαφορία στους παραδοσιακούς φίλους και συμμάχους της Ελλάδας.

Με την κατάργηση των Συμβουλίων Ιδρυμάτων των ΑΕΙ, σε αυτούς τους αποξενωμένους φίλους και συμμάχους θα μπορεί να προστεθεί πλέον και το δικό μας αίμα, η απανταχού Ελληνική Διασπορά.

* Ο Αντώνης Καμάρας διετέλεσε συνεργάτης του Δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη και μετέπειτα του υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη. Οι απόψεις που εκφράζει είναι προσωπικές.