Γκάλμπρεϊθ: Δεν συνθηκολόγησε ο ΣΥΡΙΖΑ στο Eurogroup

Σε αντίθεση με αυτό που παρουσιάστηκε σε πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης, η συμφωνία του Eurogroup που επιτεύχθηκε την Παρασκευή δεν ήταν μια συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ και νίκη της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας, υποστηρίζει ο σύμβουλος του Γιάνη Βαρουφάκη, Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, κι εξηγεί το γιατί σε άρθρο του στο Social Europe.

Όπως αναφέρει, ποτέ δεν υπήρχε πιθανότητα να υπάρξει δανειακή συμφωνία που θα απελευθέρωνε πλήρως τα χέρια της Ελλάδας. «Οι δανειακές συμφωνίες συνοδεύονται από όρους. Ο μόνες επιλογές ήταν μια συμφωνία με όρους, ή καμία συμφωνία με κανέναν όρο. Η επιλογή έπρεπε να γίνει μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου, καθώς μετά από αυτήν την ημερομηνία θα σταματούσε η στήριξη της ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες. Καμία συμφωνία θα σήμαινε επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, ή αλλιώς χρεοκοπίες τραπεζών, κήρυξη χρεοστασίου και πρόωρη έξοδο από το ευρώ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εξελέγη για να βγάλει την Ελλάδα από την Ευρώπη. Ως εκ τούτου, προκειμένου να ανταποκριθεί στις προεκλογικές δεσμεύσεις, η σχέση μεταξύ της Αθήνας και της Ευρώπης έπρεπε να 'παραταθεί' με κάποιον τρόπο που θα ήταν αποδεκτός και από τις δυο πλευρές».

«Να παραταθεί τι όμως ακριβώς;» διερωτάται ο Γκάλμπρεϊθ. «Υπήρξαν δυο φράσεις στο 'παιχνίδι' και καμία από αυτές δεν ήταν το αόριστο 'παράταση της διάσωσης'. Η φράση 'παράταση του τρέχοντος προγράμματος' εμφανίστηκε στα έγγραφα της τρόικας, υποδηλώνοντας αποδοχή των υφιστάμενων όρων και προϋποθέσεων. Για τους Έλληνες αυτό δεν ήταν αποδεκτό, όμως το τεχνικά ορθότερο 'παράταση της δανειακής συμφωνίας' ήταν λιγότερο προβληματικό.

Το τελικό κείμενο παρατείνει το Master Financial Assistance Facility Agreement, που ήταν ακόμα καλύτερο. Το MFFA 'στηρίζεται από σειρά δεσμεύσεων', οι οποίες όμως είναι –τεχνικά- ξεχωριστές. Εν ολίγοις, το MFFA παρατείνεται, όμως οι δεσμεύσεις θα επανεξεταστούν».

«Επίσης, υπάρχει η θαυμάσια λέξη 'διακανονισμός' –τον οποίον η ελληνική ομάδα εντόπισε στο προσχέδιο της ανακοίνωσης που έδωσε ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ το απόγευμα της Δευτέρας και χρησιμοποίησε ελεύθερα. Το έγγραφο της Παρασκευής αποτελεί αριστούργημα από αυτήν την άποψη», σχολιάζει, παραθέτοντας το συγκεκριμένο απόσπασμα της συμφωνίας.

«Ο σκοπός της παράτασης είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης στη βάση των όρων του τρέχοντος προγράμματος, με την καλύτερη χρήση της υπάρχουσας ευελιξίας που θα εξεταστεί από κοινού από τις ελληνικές αρχές και τους θεσμούς. Η παράταση αυτή θα γεφυρώσει επίσης (bridge) τον χρόνο για την πραγματοποίηση συζητήσεων σε πιθανή νέα συμφωνία μεταξύ του Eurogroup, των θεσμών και της Ελλάδας. Οι ελληνικές αρχές θα παρουσιάσουν μια λίστα από μεταρρυθμιστικά μέτρα, με βάση την τρέχουσα συμφωνία, ως το τέλος της Δευτέρας 23 Φεβρουαρίου. Οι θεσμοί θα προσφέρουν μια πρώτη εκτίμηση για το αν αυτή θα είναι επαρκώς συνεκτική ώστε να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης για μια επιτυχημένη ολοκλήρωση της αξιολόγησης».

«Αν νομίζετε πως μπορείτε να βρείτε κάποια ακλόνητη δέσμευση στους ακριβείς όρους και προϋποθέσεις του 'τρέχοντος προγράμματος' στη φρασεολογία αυτή, τότε καλή σας τύχη. Δεν υπάρχει. Έτσι, όχι, η τρόικα δεν μπορεί να έρθει στην Αθήνα και να παραπονεθεί για την επαναπρόσληψη των καθαριστριών».

Όπως επισημαίνει ο Γκάλμπρεϊθ, «για να γίνουν κατανοητά τα πραγματικά ζητήματα που διακυβεύονται μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, πρέπει να ψάξετε λίγο βαθύτερα στο διαβόητο Μνημόνιο Κατανόησης που υπέγραψαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Μια πρώτη παρατήρηση: δεν είναι όλα όσα βρίσκονται σε αυτό το χαρτί παράλογα. Πολλά απλώς αντανακλούν τους νόμους και τους κανόνες της Ε.Ε. Οι όροι που σχετίζονται με τη φορολογική διοίκηση, τη φοροδιαφυγή, τη διαφθορά και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης είναι, σε γενικές γραμμές, καλή πολιτική και στηρίζονται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι δεν ήταν δύσκολο η νέα ελληνική κυβέρνηση να δηλώσει συμμόρφωση στο 70% του μνημονίου.

Το υπόλοιπο 30% αφορά κυρίως τρία σημεία: τους δημοσιονομικούς στόχους, τις ιδιωτικοποιήσεις σε εξευτελιστικές τιμές και τις αλλαγές στην εργατική νομοθεσία. Ο δημοσιονομικός στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% ήταν κακός, όπως παραδέχονταν όλοι σε κατ' ιδίαν συζητήσεις.

Η νέα κυβέρνηση δεν αντιτίθεται σε αυτές καθεαυτές τις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά αντιτίθεται σε αυτές που δημιουργούν κερδοσκοπικά ιδιωτικά μονοπώλια και σε ιδιωτικοποιήσεις σε εξευτελιστικές τιμές που δεν αποφέρουν και πολλά χρήματα. Η μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας είναι μια πολύ πιο βασική διαφωνία –όμως η θέση της ελληνικής κυβέρνησης ευθυγραμμίζεται με τα πρότυπα του ILO, ενώ αυτή του 'προγράμματος' όχι. Αυτά τα ζητήματα θα συζητηθούν τώρα. Ο δημοσιονομικός στόχος αποτελεί τώρα παρελθόν, και οι Έλληνες συμφώνησαν να απέχουν από 'μονομερή' μέτρα μόνο για την περίοδο των τεσσάρων μηνών κατά την οποία θα διαπραγματεύονται για συμφωνία».

Ο Γκάλμπρεϊθ, σχολιάζοντας σχετικό άρθρο του New Yorker, που ανέφερε πως η νέα συμφωνία «φαίνεται να αποκλείει οποιεσδήποτε κεϊνσιανές πολιτικές», σημειώνει πως σε κανένα έγγραφο δεν υπήρχε τέτοια υπόσχεση. «Δεν υπάρχουν λεφτά στην Ελλάδα, η κυβέρνηση είναι χρεοκοπημένη. Οι ευρείας κλίμακας κεϊνσιανές πολιτικές ποτέ δεν βρέθηκαν στο τραπέζι καθώς απαραιτήτως θα υποδήλωναν έξοδο (από το ευρώ) – μια επεκτατική πολιτική σε νέο νόμισμα, με όλους τους συνήθεις κινδύνους. Εντός του ευρώ, οι πόροι για τις επενδύσεις πρέπει να προέλθουν από την καλύτερη είσπραξη φόρων, ή από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτών επενδυτών και την ΕΤΕπ».

«Άλλη μια φαντασίωση είναι η ιδέα πως η ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ 'ζαλίστηκε' από την πολιτική επιτυχία, που ήρθε 'ουσιαστικά από το πουθενά'. Στην πραγματικότητα, ο ΣΥΡΙΖΑ γνώριζε από μήνες ότι αν μπορούσε να εξαναγκάσει τη διεξαγωγή εκλογών τον περασμένο Δεκέμβριο θα κέρδιζε. Και ήμουν εκεί το βράδυ της 8ης Φεβρουαρίου όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας άνοιξε τις εργασίες της Βουλής με το όραμά του για τη χώρα. Ο Τσίπρας δεν 'ζαλίζεται'. Και τα πρώτα λόγια που μου είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης όταν έφτασε στο υπουργείο Οικονομικών λίγο πριν πάμε να τον ακούσουμε ήταν τα εξής: 'Καλώς ήρθατε στο δηλητηριασμένο δισκοπότηρο'».

Προσθέτει πως, «η ελληνική κυβέρνηση παρέμεινε ενωμένη. Αρχικά έγιναν προσπάθειες να περιθωριοποιηθεί ο Βαρουφάκης, και απορρίφθηκαν. Τότε, καθώς προχωρούσαν οι διαπραγματεύσεις, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και Πιερ Μοσκοβισί άρχισαν να βοηθούν, προσφέροντας ένα εποικοδομητικό προσχέδιο τη Δευτέρα. Και άλλες κυβερνήσεις μαλάκωσαν τη στάση τους. Στο τέλος, η γερμανική κυβέρνηση ήταν αυτή που διασπάστηκε -δημοσίως- όταν ο αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ χαρακτήρισε την ελληνική επιστολή βάση για διαπραγμάτευση αφού ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είπε πως δεν είναι. Και αυτό οδήγησε την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ να κάνει ένα τηλεφώνημα στον Αλέξη Τσίπρα για να αλλάξει το κλίμα. Πιθανότατα αυτός ο ελιγμός να ήταν προσχεδιασμένος. Ακόμα και έτσι όμως, ο Σόιμπλε ήταν αυτός που έκανε πίσω από αυτήν την άποψη».

Αναφερόμενος στο διάστημα που προηγήθηκε των διαπραγματεύσεων, λέει πως η ελληνική πλευρά δεν είχε ποτέ πρόθεση να παίξει κανένα χαρτί ή να μπλοφάρει, ενώ στο τέλος η καγκελάριος Μέρκελ προτίμησε να μην είναι ο ηγέτης που θα ευθυνόταν για τον κατακερματισμό της Ευρώπης.

Και ο Γκάλμπρεϊθ καταλήγει: «Ο Αλέξης Τσίπρας το έθεσε σωστά. Η Ελλάδα κέρδισε μια μάχη -ίσως μια λογομαχία- και ο πόλεμος συνεχίζεται. Όμως η πολιτική αλλαγή που έχει πυροδοτήσει η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζεται. Από ψυχολογική άποψη, η Ελλάδα έχει ήδη αλλάξει: υπάρχει διάθεση και αξιοπρέπεια στην Αθήνα που δεν υπήρχε πριν από έξι μήνες. Σύντομα θα ανοίξουν νέα μέτωπα στην Ισπανία, τότε ίσως στην Ιρλανδία και αργότερα στην Πορτογαλία, όπου και στις τρεις χώρες θα πραγματοποιηθούν εκλογές. Δεν φαίνεται πιθανό πως η κυβέρνηση της Ελλάδας θα καταρρεύσει, ή θα υποκύψει, στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις, και με την πάροδο του χρόνου το περιθώριο ελιγμών που κερδίθηκε σε αυτήν την πρώτη λογομαχία θα γίνει πιο ξεκάθαρο. Σε έναν χρόνο το πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που φαίνεται να είναι σήμερα».