Γιάννος Παπαντωνίου: Η ελληνική ωρολογιακή βόμβα

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου θα μπορούσε να καθορίσει αν η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη, κάτι που θα έχει επιπτώσεις και στην υπόλοιπη νομισματική ένωση, γράφει σε άρθρο του ο Γιάννος Παπαντωνίου.

Όπως επισημαίνει, ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρείται φαβορί για τη νίκη, όμως είναι απίθανο να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία και πιθανότατα θα ηγηθεί ενός συνασπισμού, αν και δεν είναι σαφές με ποια κόμματα θα συνεργαστεί.

Το θεμελιώδες στοιχείο της πλατφόρμας του ΣΥΡΙΖΑ είναι το οικονομικό του πρόγραμμα, που έχει σχεδιαστεί ώστε να αντικρούσει τις επιπτώσεις της υπερβολικά αυστηρής λιτότητας που έχουν υποστεί οι έλληνες, ως αντάλλαγμα για την διάσωση, η οποία έχει οδηγήσει σε μείωση των συντάξεων κατά 40% -κατά μέσο όρο- έχει επιφέρει σοβαρό πλήγμα στη μεσαία τάξη λόγω της φορολόγησης των ακινήτων, έχει μειώσει το ΑΕΠ κατά 25%, έχει αυξήσει την ανεργία στο 26%, έχει οδηγήσει σε απώλεια πρόσβασης στο σύστημα υγείας και σε αύξηση των τιμών των φαρμάκων.

Οι θυσίες αυτές μπορεί να άξιζαν αν μείωναν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας σε βιώσιμο επίπεδο, σχολιάζει ο κ. Παπαντωνίου, κάτι που όμως δεν συνέβη καθώς το χρέος, από το 127% του ΑΕΠ το 2009, έχει εκτιναχθεί στο 175% του ΑΕΠ.

Όμως, σύμφωνα με τον κ. Παπαντωνίου, το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αμελεί το σημαντικό γεγονός πως η δημοσιονομική προσαρμογή και τα διαρθρωτικά μέτρα δεν είναι μόνο μέρος των δεσμεύσεων της χώρας, αλλά εξυπηρετούν και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά της. Και για τον λόγο αυτό δεν μπορούν και δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν. Αντιθέτως, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα στον σχεδιασμό και την εφαρμογή τους, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά τους υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες.

Κατά τον κ. Παπαντωνίου, μια τέτοια προσέγγιση θα ενίσχυε την θέση του ΣΥΡΙΖΑ στις διαπραγματεύσεις για ελάφρυνση του χρέους, αν και οι επίσημες ανακοινώσεις αφήνουν να εννοηθεί πως η τρόικα δεν θα δεχθεί το διαπραγματευτικό πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ, επιμένοντας πως η Ελλάδα θα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της.

Αν οι διαπραγματεύσεις καθυστερήσουν, οι δημοσιονομικές πιέσεις και οι πιέσεις στη ρευστότητα λόγω της αδυναμίας της Ελλάδας να δανειστεί στα τρέχοντα επίπεδα επιτοκίων θα αποδυναμώσει ακόμα περισσότερο τη δημοσιονομική θέση της χώρας, αλλά και το τραπεζικό σύστημα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση της εμπιστοσύνης, πυροδοτώντας οικονομική αναταραχή που, με τη σειρά της, θα ανάγκαζε τη χώρα να ζητήσει τρίτο δάνειο –ένα που θα απαιτούσε την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και την εισαγωγή ενός νέου, υποτιμημένου νομίσματος.

Στη περίπτωση αυτή, θα αποδυναμώνονταν η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, η οικονομία της θα διολίσθαινε σε βαθύτερη ύφεση, και θα υπήρχαν κοινωνικές αναταραχές. Επιπλέον, η αστάθεια θα γίνονταν χρόνια, διότι η ευρωζώνη δεν θα προσέφερε πλέον «μαξιλάρι».

Σύμφωνα με τον κ. Παπαντωνίου, οι αρμόδιες αρχές της ευρωζώνης μπορεί να ισχυρίζονται ότι μια έξοδος της Ελλάδας δεν αποτελεί πλέον συστημικό κίνδυνο, ωστόσο η έξοδος μιας χώρας από τη νομισματική ένωση θα μπορούσε να σημαίνει πως η ακεραιότητα της ευρωζώνης δεν είναι εγγυημένη.

Μια έξοδος της Ελλάδας μπορεί να λειτουργήσει ως προειδοποίηση προς χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία, όμως δεν θα έκανε κάτι για να αντιμετωπίσει το πραγματικό πρόβλημα, δηλαδή την αυξανόμενη οικονομική διαφοροποίηση μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Όσο το χάσμα των επιδόσεων μεταξύ των χωρών συνεχίζει να διευρύνεται, τόσο οι ψηφοφόροι θα συνεχίσουν να αμφισβητούν την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Μόνο η περαιτέρω ενοποίηση, που θα τονίζεται από πολιτικές προσανατολισμένες προς την ανάπτυξη στις προβληματικές χώρες, μπορεί να αντιστρέψει αυτήν την τάση.

Ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι δυνατό, μόνο όμως αν οι εμπλεκόμενοι παράγοντες αναγνωρίσουν τους κινδύνους που σχετίζονται με μια έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μετριάσει την προσέγγισή της και να υποσχεθεί ότι θα συνεχίσει να προωθεί τις μεταρρυθμίσεις και να περιορίζει τις δαπάνες, ως αντάλλαγμα για μια σημαντική μείωση του χρέους της χώρας, μιας μείωσης που η τρόικα θα πρέπει να είναι πρόθυμη να χορηγήσει.