Αναγκαία η επιστροφή στις παραγωγικές αξίες

Η δίμηνη παράταση του μνημονίου που πήρε η Ελλάδα προκειμένου να δοθεί επαρκής χρόνος για να κλείσει η διαπραγμάτευση με την τρόικα είναι η φανερή πλευρά του παγόβουνου. Υπάρχει όμως και η αφανής η οποία μας λέει ότι, παρά τις σαφέστατες αλλαγές που έχουν γίνει στην ελληνική οικονομία στο επίπεδο της καταπολέμησης των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, κάτω από το παγωμένο νερό η κατάσταση απέχει αρκετά από το να είναι ειδυλλιακή.

Για να μπορέσει η χώρα να ξεφύγει από την τανάλια του χρέους έχει ανάγκη από ανάπτυξη και προϋπόθεση για να υπάρξει η τελευταία είναι η πραγματοποίηση πολλών και σημαντικών μεταρρυθμίσεων, σε πολλά επίπεδα. Κατά κύριο δε λόγο, προέχει η γρήγορη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, που δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ο μετασχηματισμός της καταναλωτικής οικονομίας μας σε παραγωγική απαιτεί, πρώτον, ισχυρές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και, δεύτερον, μεγάλη έμφαση στην παιδεία και στον προσανατολισμό της στην κατεύθυνση της τόνωσης της έρευνας και της καινοτομίας.

Η χώρα διαθέτει σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό, που μπορεί να συμβάλει σε αυτό - το οποίο, ωστόσο, για την ώρα, το απωθεί και το στέλνει εκτός Ελλάδος. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχίζεται χωρίς σοβαρότατο κίνδυνο κατασπατάλησης πολύτιμου ανθρώπινου κεφαλαίου.

Πέρα, όμως, από την προστασία και την αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, κύριος άξονας των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων πρέπει να είναι η ενθάρρυνση της επιστροφής στις παραδοσιακές αξίες της παραγωγής ανταγωνιστικών αγαθών και υπηρεσιών. Η ενθάρρυνση της επιστροφής στην πραγματική οικονομία - στη μόνη που δημιουργεί μόνιμο πλούτο και εγγυάται την κοινωνική πρόοδο.

Ο κύριος παράγων για τη μετουσίωση της πολιτικής αυτής σε πράξη είναι η επιχειρηματική τάξη. Από τη φύση τους, οι σύγχρονες επιχειρήσεις έχουν δυνητικά τη μεγαλύτερη ικανότητα να αντιμετωπίσουν την κρίση.

Αποτελούν τον κύριο μοχλό ανάπτυξης. Λειτουργούν αξιοκρατικά. Εφαρμόζουν αποτελεσματικά πρότυπα διοίκησης. Καινοτομούν. Προσαρμόζονται γρήγορα. Επιδεικνύουν αυξημένο αίσθημα κοινωνικής ευθύνης.

Σε μία κρίση, ο καταναλωτής υιοθετεί -δικαίως- μία αμυντική, συντηρητική ίσως, στάση. Οι επιχειρηματίες, όμως, από τη φύση τους, αποτελούν το πιο αισιόδοξο και τολμηρό τμήμα της κοινωνίας. Η αβεβαιότητα και η αντιξοότητα είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Η έξοδος από τις κρίσεις του παρελθόντος ήταν σχεδόν πάντα το αποτέλεσμα δράσης επιχειρήσεων και επιχειρηματιών που προπορεύθηκαν, όταν οι περισσότεροι άλλοι περίμεναν να περάσει η μπόρα. Αυτό μπορεί να γίνει και σήμερα στην Ελλάδα. Στον τόπο μας υπάρχουν καταξιωμένες επιχειρήσεις που επενδύουν, δίνουν δουλειά και δημιουργούν πλούτο. Εκκολάπτονται, επίσης, νέοι και δημιουργικοί άνθρωποι με ιδέες, όνειρα και θέληση, που μπορούν να δημιουργήσουν την ανάπτυξη και τις δουλειές του μέλλοντος.

Αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν, επίσης, να δημιουργήσουν επώνυμη ζήτηση για νέα ελληνικά προϊόντα που, πέρα από την πρώτη ύλη, θα εμπεριέχουν ευφυΐα, μεράκι, καλαισθησία και μιαν άλλη αντίληψη για το επιχειρείν και τη σημασία του.

Η αντίληψη ότι η οικονομία μπορεί να λειτουργεί με βάση τη λογική ότι τα λεφτά παράγουν λεφτά, χωρίς αντίκρισμα και αξία στην πραγματική οικονομία, αποδείχθηκε ότι δεν μπορεί να αποτελεί την ιδεολογία μιας κοινωνίας που ενδιαφέρεται για τη μακρόχρονη πορεία της, για το μέλλον των παιδιών της. Η -αναπόφευκτη, πλέον, και ευπρόσδεκτη- απομάκρυνση από την αντίληψη αυτή μας προσφέρει την προοπτική για μία πιο στέρεα οικονομία, ικανή να ικανοποιήσει τη βασική επιδίωξη όλων - τη βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου.

Τα φοβικά σύνδρομα που έχει φέρει στην επιφάνεια η παγκόσμια κρίση μπορούν εύκολα να μας παρασύρουν στην απέλπιδα και ανώφελη προσφυγή σε περισσότερο κράτος. Το ζητούμενο από την κοινωνία, και ιδιαίτερα από την επιχειρηματικότητα, είναι ένα κράτος προσανατολισμένο και αποτελεσματικό, που ευνοεί την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και την προοπτική. Ένα κράτος που προωθεί αντί να αποθαρρύνει, που κινητοποιεί αντί να περιορίζει, που ανταμείβει αντί να αποτρέπει. Ένα κράτος που στηρίζει την πρωτοβουλία αντί την ολιγωρία, την απόφαση αντί την αδιέξοδη συζήτηση, την πράξη αντί τη συναίνεση της απραξίας.

Τα πράγματα, βέβαια, δεν είναι τόσο απλά. Το δέον και το γενέσθαι σπάνια ταυτίζονται στην κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Η αντίσταση στην αλλαγή είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κοινωνία. Για να πιστέψουν οι πολίτες και να στηρίξουν τις αναγκαίες τομές, απαιτείται η άρθρωση ουσιαστικότερου λόγου και η πρόταξη άλλων, υγιέστερων προτύπων. Η πρωτοβουλία ανήκει στις δυνάμεις εκείνες που δεν έχουν διαβρωθεί από τα εκφυλιστικά φαινόμενα των καιρών μας  -σε όποιον χώρο και αν βρίσκονται.

* Ο κ. Καραγεωργίου είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανιών Επωνύμων Προϊόντων (ΕΣΒΕΠ).