Πώς θα προσελκύσει η Ελλάδα επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία

Ψηφιοποίηση διαδικασιών για τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, κίνητρα για την τεχνολογική καινοτομία και ενεργή υποστήριξη της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων του κλάδου τεχνολογίας είναι το τρίπτυχο που θα οδηγήσει σε επιτυχία την υλοποίηση εντός των χρονοδιαγραμμάτων των μεγάλων έργων που σχεδιάζονται για το ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας.

Η Πρόεδρος του  ΔΣ του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδα (ΣΕΠΕ) Γιώτα Παπαρίδου μιλώντας στο Euro2day.gr αναφέρει ότι ο κλάδος της ψηφιακής οικονομίας διατηρεί ένα ισχυρό αποτύπωμα με περισσότερες από 4.600 επιχειρήσεις, 260.000 εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης και κύκλο εργασιών €13,3 δισ. το 2020, ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου στο 8% του ΑΕΠ. Μάλιστα επισημαίνει ότι πως μέσα από τη σύγκλιση τηλεπικοινωνιών – πληροφορικής ο κόσμος μας θα αλλάξει τα επόμενα 20 χρόνια ραγδαία, περισσότερο από ότι άλλαξε τους τελευταίους τρεις αιώνες.

Τέλος θέτει τις προϋποθέσεις ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη στελεχών που παρατηρείται στον κλάδο την πληροφορικής με δυναμικές παρεμβάσεις ώστε η χώρα να γίνει ανταγωνιστική και να προσελκύσει και πάλι τα «δυνατά μυαλά» που έχουν μεταναστεύσει.

Ποιος είναι ο δρόμος θεωρείτε που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα για να αξιοποιήσει, εντός των χρονοδιαγραμμάτων, το Ταμείο Ανάκαμψης κεφαλαιοποιώντας τα οφέλη του και προωθώντας αποτελεσματικά το ψηφιακό μετασχηματισμό της;

Το σίγουρο είναι πως η πανδημία λειτούργησε καταλυτικά, ώστε να επιταχυνθούν οι εξελίξεις στην κατεύθυνση μίας σύγχρονης ψηφιακής Ελλάδας και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η μεγάλη ευκαιρία, ώστε να προχωρήσουμε στην τάχιστη υλοποίηση αυτού του οράματος. Στο πλαίσιο αυτό, είναι στρατηγικής σημασίας να κινηθούμε σε τρεις βασικές κατευθύνσεις:

Ξεκινώντας από την τάχιστη αξιοποίηση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων, τόσο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όσο και του ΕΣΠΑ για την περίοδο 2021 - 2027. Ένα στοίχημα, το οποίο απαιτεί την άμεση ψηφιοποίηση των διαδικασιών τους, προσδίδοντας ευελιξία, αποτελεσματικότητα και γρήγορη ωρίμανση και υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής για τη χώρα.  Ήδη, σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, €2,136 δισ. θα κατευθυνθούν στον άξονα 2, ο οποίος αφορά σε έργα και επενδύσεις για τη συνδεσιμότητα για πολίτες, επιχειρήσεις και πολιτεία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Ενώ και στους άξονες 3 και 4, για τον ψηφιακό μετασχηματισμό άλλων τομέων (Υγεία, Παιδεία, φορολογία, κ.α.), υπάρχουν δράσεις ύψους περίπου €1,180 δισ.

Παράλληλα, η Ελλάδα οφείλει να υλοποιήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις, με κίνητρα για την τεχνολογική καινοτομία για τις νέες επιχειρήσεις που παράγουν πρωτοποριακές λύσεις, αλλά και για τις υφιστάμενες επιχειρήσεις που επενδύουν σε έρευνα και καινοτομία, ώστε να δημιουργηθούν στη χώρα κέντρα καινοτομίας (R&D Hubs). Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσει να προσελκύσει επενδύσεις στην καινοτομία και την τεχνολογία, δημιουργώντας τις βάσεις για τον εκσυγχρονισμό όλων των κλάδων της οικονομίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το ταμείο “ΦΑΙΣΤΟΣ”. Ένα επενδυτικό Ταμείο, το οποίο χρηματοδοτείται, σε μεγάλο ποσοστό, από τα έσοδα της δημοπρασίας για το 5G και το οποίο θα δώσει πολλαπλάσια οφέλη στην ελληνική οικονομία, τα οποία θα ξεπεράσουν τα €12,4 δισ., σύμφωνα με μελέτη της Ernst & Young.

Τρίτον, η ανάγκη της ενεργής υποστήριξης της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων του κλάδου τεχνολογίας είναι σήμερα πιο επιτακτική από ποτέ. Η προβολή και ανάδειξη συνολικά του “Brand Ελλάδα” από την οικονομική διπλωματία και τον ΣΕΠΕ, με το σχεδιασμό και την υλοποίηση μακροχρόνιας διεθνούς εκστρατείας προβολής της βιομηχανίας ψηφιακής τεχνολογίας είναι κρίσιμη συνιστώσα για την ανάπτυξη ενός καταξιωμένου κλάδου παγκόσμια. Διαθέτουμε και το ταλέντο και τις επιχειρήσεις και τη διεθνή αναγνώριση!

Την ίδια στιγμή, βλέπουμε πως η απάντηση του κλάδου και των επιχειρήσεων ψηφιακής τεχνολογίας σε αυτήν την πρόκληση είναι, εμφατικά, ΝΑΙ! Ήδη διεθνείς επιχειρήσεις κολοσσοί προχωρούν στη δημιουργία κέντρων έρευνας και ανάπτυξης, αλλά και κόμβων καινοτομίας, όπου θα αξιοποιούν το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό που διαθέτει η χώρα, ενώ και ελληνικές επιχειρήσεις που καινοτομούν και βραβεύονται διεθνώς, προσελκύουν το ενδιαφέρον πολυεθνικών επιχειρήσεων και επενδυτικών funds παγκόσμιου βεληνεκούς. Ήδη, στα παγκόσμια βραβεία “WITSA Global ICT Excellence Awards”, στα οποία ο ΣΕΠΕ συμμετέχει ανελλιπώς τα τελευταία 15 χρόνια, οι Ελληνικές εταιρίες πρωταγωνιστούν με 24 βραβεία, πολύ περισσότερα από πολλές αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες θεωρούνται ψηφιακές υπερδυνάμεις.

Η σύγκλιση του κλάδου της πληροφορικής με τις τηλεπικοινωνίες πόσο απαραίτητη είναι μεταξύ των επιχειρήσεων των δύο κλάδων τόσο ενόψει του Ταμείου Ανάκαμψης όσο και γενικότερα;

Στο νέο ψηφιακό περιβάλλον οι τεχνολογίες, όπως το Cloud Computing, το Blockchain, τα Big Data Analytics, το Internet of Things, η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργούν νέα δεδομένα και προκλήσεις για όλους. Μέχρι το τέλος του 2022 κάθε άνθρωπος στον πλανήτη θα χρησιμοποιεί καθημερινά 25 έξυπνα αντικείμενα, ενώ έως το 2030 η παγκόσμια διασύνδεση δεδομένων και πληροφοριών αναμένεται να αυξηθεί κατά 75%, ο αριθμός διασυνδεδεμένων αισθητήρων στο Internet of Things προβλέπεται ότι θα φτάσει τα ~$ 46 δισ. παγκοσμίως και η αγορά εικονικής πραγματικότητας εκτιμάται να φτάσει τα ~$210 δισ. το 2022.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα και με τον DIGITALEUROPE, έως το 2025 θα πρέπει το 75% των Ευρωπαίων πολιτών να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και το 30% να χρησιμοποιεί on line υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης. Ταυτόχρονα, η έλευση του 5G, η αυξημένη συνδεσιμότητα που θα φέρουν τα δίκτυα επόμενης γενιάς καθώς και η ευρεία γκάμα νέων υπηρεσιών, βασισμένες σε υποδομές 5G, αλλάζουν ολοκληρωτικά πλέον την εμπειρία αλλά και τις δυνατότητες των χρηστών. Τα δίκτυα επόμενης γενιάς τηλεπικοινωνιών φέρνουν όλες τις πρωτοποριακές εφαρμογές στην καθημερινότητα μας.

Αυτή η νέα πραγματικότητα δείχνει το δρόμο όχι ξαφνικά σήμερα αλλά τα τελευταία χρόνια. Ένα δρόμο στον οποίο τηλεπικοινωνίες και πληροφορική αποτελούν τη νέα βιομηχανία παγκοσμίως, αυτήν της ψηφιακής τεχνολογίας. Συνεπώς, η σύγκληση αυτή είναι μια πραγματικότητα, δημιουργώντας νέα δεδομένα και παράγοντας εντυπωσιακά τεχνολογικά επιτεύγματα σε όλα τα επίπεδα. Είναι ξεκάθαρο πως μέσα από αυτήν τη σύγκλιση ο κόσμος μας θα αλλάξει τα επόμενα 20 χρόνια ραγδαία, περισσότερο από ότι άλλαξε τους τελευταίους τρεις αιώνες.

Σε αυτές τις ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές οφείλουν να επενδύσουν οι επιχειρήσεις, σε όλους τους κλάδους και τομείς της οικονομίας αλλά και η Πολιτεία, ώστε να προλάβουν το τρένο του ψηφιακού συντονισμού στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Αυτός είναι ο δρόμος για σύγχρονα κράτη και κοινωνίες αλλά και πιο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, με σύγχρονα προϊόντα και υπηρεσίες, που απαντούν στις σύγχρονες ανάγκες.

Ποια είναι η συμβολή του κλάδου της ψηφιακής οικονομίας στην ελληνική οικονομία σήμερα και πόσο μπορεί να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια;

Παρά τις δύσκολες στιγμές και τα συνεχή χτυπήματα που δέχτηκε την τελευταία δεκαετία, τα οποία δεν ήταν και λίγα, από την οικονομική κρίση μέχρι και την πανδημία, η βιομηχανία ψηφιακής τεχνολογίας πάλεψε, στάθηκε όρθια και παρείχε ζωτικής σημασίας στήριξη και στην κοινωνία και στην οικονομία.

Ο κλάδος διατηρεί ένα ισχυρό αποτύπωμα με περισσότερες από 4.600 επιχειρήσεις, 260.000 εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης και κύκλο εργασιών €13,3 δισ. το 2020, ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου στο 8% του ΑΕΠ.

Επιτρέψτε μου να αναφερθώ και στην αναπτυξιακή δυναμική της ψηφιακής βιομηχανίας για τη χώρα. Μια δυναμική, η οποία αποτυπώθηκε στη μελέτη της Deloitte για τον ΣΕΠΕ και της οποίας, σε ένα σενάριο ανάπτυξης του κλάδου ψηφιακής τεχνολογίας της τάξης του 5%, ο αντίκτυπος αγγίζει για την επόμενη πενταετία συσωρευτικά τα €80 δισ. προστιθέμενης αξίας στην οικονομία, δημιουργώντας ταυτόχρονα 415.000 νέες θέσεις εργασίας. Μια δυναμική, η οποία, λόγω του καταλυτικού ρόλου και των αλλαγών που έφερε η δυσάρεστη εμπειρία της πανδημίας, είναι σαφώς ενισχυμένη και έχει επισπευσθεί, σύμφωνα και με τα επικαιροποιημένα στοιχεία, κατά σχεδόν ένα έτος.

Την ίδια στιγμή, στην ίδια μελέτη σημειώνεται πως, με την αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ που θα διατεθούν για την ψηφιοποίηση της οικονομίας και δη του Ταμείου Ανάκαμψης, ο κλάδος ΤΠΕ μπορεί να ξεπεράσει σε αξία αγοράς τα €7,8 δισ. το 2022.

Η έντονη ζήτηση για στελέχη πληροφορικής που εκδηλώνεται στην ελληνική αγορά θεωρείτε ότι μπορεί να δυναμιτίσει την προσπάθεια της χώρας να σταθεί στο ύψος των ψηφιακών της υποχρεώσεων;

Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στον κλάδο μας είναι μια πραγματικότητα, π.χ. προγραμματιστές, τεχνικοί ασφάλειας, σχεδιασμού, κ.λπ. Είμασταν, όπως γνωρίζετε, ο νούμερο ένα κλάδος στο braindrain και όλο αυτό το προσωπικό μας λείπει.

Ταυτόχρονα όμως, σύμφωνα με το Competitiveness Report του World Economic Forum, η διαθεσιμότητα εξειδικευμένων επιστημόνων του κλάδου κατατάσσει τη χώρα 10η στον κόσμο, με τη Γερμανία 11η και την Αγγλία 17η. Αυτούς τους επιστήμονες είναι στόχος μας να κρατήσουμε στον τόπο μας, επαναπατρίζοντας και όλους, όσοι έφυγαν την περίοδο της κρίσης.

Αλλά για να αντιστρέψουμε, τη «διαρροή μυαλών» σε «εισροή επιστημόνων». Θα πρέπει να εξασφαλίσουμε για το προσωπικό αυτό παρόμοιες συνθήκες αμοιβών - αναφερόμαστε πάντα στα καθαρά έσοδα - με αυτές που έχουν τώρα εκεί που βρίσκονται και ένα πιο ελκυστικό περιβάλλον, λαμβάνοντας, βέβαια, υπόψη και το κόστος ζωής, φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα, ανταγωνιστικές καθαρές παροχές, κ.λπ.

Η ιδιαίτερα υψηλή φορολογία και οι υψηλές κρατήσεις των ασφαλιστικών ταμείων δημιουργούσαν μεγάλο πρόβλημα. Αρκεί να αναλογιστούμε πως σε ορισμένες περιπτώσεις, όχι χαμηλόμισθου προσωπικού, φτάναμε να έχουμε και 30% διαφορά στο κόστος, συγκρινόμενοι με χώρες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία.  

Ενώ την ίδια στιγμή, θα πρέπει να δημιουργηθούν και οι κατάλληλες προϋποθέσεις, με κίνητρα για νέες επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν καινοτομία, αλλά και για υφιστάμενες επιχειρήσεις, οι οποίες επενδύουν σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε να αναπτυχθούν και να καινοτομήσουν με βάση τη χώρα μας.

Παράλληλα δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, πως σε μια σύγχρονη Ελλάδα η καλλιέργεια των ανθρώπινων ικανοτήτων, ώστε τα άτομα να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους σε ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο επαγγελματικό περιβάλλον και ο επαναπροσδιορισμός του εκπαιδευτικού συστήματος και του σχεδιασμού προγραμμάτων Δια Βίου Μάθησης με έμφαση σε προγράμματα ανάπτυξης και ανέλιξης αλλά και ανάπτυξης ικανοτήτων για τη χρήση και αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων είναι κρίσιμες παράμετροι.

Η πολιτεία δείχνει να θέτει τα παραπάνω ως αναπτυξιακές προτεραιότητες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πιστεύω πως θα αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που μας δίνεται για τον τάχιστο ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και την ανάπτυξη της χώρας. Από την πλευρά του ο κλάδος ήταν και θα είναι αρωγός σε οποιαδήποτε προσπάθεια σε αυτήν την κατεύθυνση, προτάσσοντας – σήμερα περισσότερο από ποτέ – τη διαρκή εκπαίδευση και το συνεχή εμπλουτισμό σε ψηφιακές δεξιότητες. Ήδη, πολλές επιχειρήσεις του κλάδου προχωρούν στην επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό του κλάδου στη χώρα μας δημιουργώντας κέντρα καινοτομίας, data centers, κ.λπ.