Νίκος Ξυδάκης: Προοδευτική πλειοψηφία αλλά όχι με υλικά από κατεδάφιση

Ασφαλώς δεν υπάρχει παρθενογένεση αλλά και δεν μπορείς να χτίσεις καινούργιο κτίριο με υλικά από κατεδάφιση. Μ' αυτές τις επισημάνσεις ο βουλευτής Β' Αθηνών, πρώην υπουργός και νυν κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ξυδάκης, απαντά στο μεγάλο ερώτημα που τέθηκε επ' αφορμής της Συμφωνίας των Πρεσπών: μπορεί να υπάρξει προοδευτική πλειοψηφία; Και πώς αναδιατάσσεται ο πολιτικός χώρος; «Κι εμείς καύσιμο της ιστορίας είμαστε», σημειώνει άλλωστε.

Η Συμφωνία των Πρεσπών λειτουργεί καταλυτικά στην αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού. Τι είναι αυτό που φέρνει κοντά, εν προκειμένω, προοδευτικές δυνάμεις οι οποίες δεν έδειχναν να έχουν κάτι κοινό μέχρι πριν από λίγες ημέρες;

Η αντίθεση στη Συμφωνία εκδηλώθηκε σαν αντίθεση στην κυβέρνηση. Ενα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής έγινε πεδίο εσωτερικής έριδος. Η αντίθεση πολύ λίγο στηρίχτηκε σε επιχειρήματα για τη δομή και τις συνέπειες της συμφωνίας καθ’ εαυτήν. Η αντιπολίτευση απομάκρυνε την επιχειρηματολογία της σταδιακά από τα δεδομένα της λεγόμενης «εθνικής θέσης», από τη σύνθετη ονομασία, τις συνταγματικές δεσμεύσεις της γείτονος, την απαλοιφή των αλυτρωτισμών και των πολιτιστικών σφετερισμών κ.λπ. Εντέλει κατέληξε να πυροδοτήσει μια συναισθηματική υπεραντίδραση, που την εκμεταλλεύτηκαν και την ανατροφοδότησαν ακραίοι εθνικιστές. Οι εικόνες και ο λόγος των συλλαλητηρίων, με τη σειρά τους, αφύπνισαν πολλούς μετριοπαθείς δημοκράτες και προοδευτικούς, οδηγώντας τους να παραμερίσουν τις επιφυλάξεις και την κριτική τους για την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχουν θεμέλια για να κτισθεί αυτή η προοδευτική πλειοψηφία για την οποία μιλάτε ήοι κοινές θέσεις εξαντλούνται στις Πρέσπες;

Η ψύχραιμη συμπαράταξη υπέρ των Πρεσπών αφορά πρωτίστως την υγιή λειτουργία της δημοκρατίας και την αποτροπή του τοξικού διχασμού, όχι αναγκαστικά τη συμπαράταξη με τον ΣΥΡΙΖΑ. Πολλές προσωπικότητες του Κέντρου, που μίλησαν υπέρ της συμφωνίας, είναι σκληροί, κάποτε, φανατικοί, επικριτές του ΣΥΡΙΖΑ. Δευτερογενώς, εντούτοις, αυτή η κατορθωμένη διαπαραταξιακή νηφαλιότητα και ανθεκτικότητα υπέρ των Πρεσπών μπορεί να είναι το κατώφλι εισόδου για άρση της καχυποψίας και της δυσπιστίας, για μια ειλικρινή συνομιλία, και κατ’ εμέ για μια ανανέωση της αδρής μα ουσιώδους διάκρισης σε Αριστερά και Δεξιά. Οι προοδευτικοί πολίτες είδαν και πάλι την απεχθέστερη όψη της Δεξιάς.

Η προοδευτική πλειοψηφία αναδιατάχθηκε το πρώτον το 2012, μετά το κοινωνικό σοκ της χρεοκοπίας, αναδιατάσσεται πάλι με τη διεθνοπολιτική συμφωνία που προσέλαβε εθνοταυτοτικά χαρακτηριστικά, και θα συνεχιστεί πολύ πέραν των εκλογών του 2019. Σε όλη την τελευταία δεκαετία, διακρίνω έναν διαρκή και βαθύ κοινωνικό μετασχηματισμό, με παράλληλες αναταράξεις του συλλογικού φαντασιακού. Τα πολιτικά υποκείμενα δεν έχουν καταφέρει ακόμη να εκφράσουν ικανοποιητικά αυτή τη συνεχιζόμενη αναταραχή στο κοινωνικό-υλικό πεδίο και στο συνειδησιακό-φαντασιακό πεδίο. 

Αυτή τη φορά η ευρω-αναμέτρηση θα αφορά «την επόμενη ημέρα» στις Βρυξέλλες που καθορίζουν τις πολιτικές στις χώρες-μέλη, με ορατό τον κίνδυνο εκρηκτικής ανόδου της ακροδεξιάς. Θα προσπαθήσετε να χτίσετε «προοδευτικό μέτωπο» τόσο για τις ευρωεκλογές όσο και για τις εθνικές εκλογές;

Η ροπή της Ευρώπης προς την Ακροδεξιά αναπόφευκτα επηρεάζει την Ελλάδα. Ο Ευρωπαϊκός Νότος ανθίσταται ακόμη ποικιλοτρόπως και αυτό μας δίνει ελπίδες. Βεβαίως την ακροδεξιά πλημμυρίδα δεν μπορεί κανείς πολιτικός σχηματισμός να την ανασχέσει μόνος του: αυτή είναι η ιστορική εμπειρία του Μεσοπολέμου κι αυτό δείχνουν και πιο πρόσφατα γεγονότα.

Στην εκδήλωση για τη Συμφωνία, στο Μέγαρο Μουσικής, πήραν μέρος παράγοντες από όλο το (πλην ΚΚΕ) προοδευτικό φάσμα, μεταξύ αυτών και στελέχη του πάλαι ποτέ εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ. Έχουν κοινωνικό αντίκρισμα; Θέλω να πω, τι πρόσφερε αυτή η εκδήλωση πέραν της καταγραφής κοινών θέσεων με τους εν λόγω παράγοντες;

Ασφαλώς δεν υπάρχει παρθενογένεση· χρειάζονται η πείρα, η ικανότητα, τα δίκτυα. Αλλά δεν βλέπω πώς μπορεί να εκφραστεί λυσιτελώς η κοινωνία της κρίσης και μετά την κρίση, με παλαιά κουρασμένα πρόσωπα και παλαιές νοοτροπίες· είναι πολύ μικρή η προστιθέμενη πολιτική αξία τους. Οχι ανύπαρκτη αλλά πολύ μικρή. Είναι σαν να χτίζεις ένα καινούργιο κτίριο με υλικά από κατεδάφιση. Ακόμη κι εμείς, τα νέα πρόσωπα του ΣΥΡΙΖΑ, λαχανιάζουμε να προλάβουμε τις εξελίξεις. Το 2015 είχα πει στη Βουλή ότι κι εμείς είμαστε καύσιμο της ιστορίας.