Βαμβακίδης: Η Ελλάδα κινδυνεύει να μην μπει στο QE ούτε το 2017

Όχι μόνο δεν είναι πιθανή η γρήγορη ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, αλλά ο οικονομολόγος και FX Strategist της Bank of America-Merrill Lynch κ. Αθ. Βαμβακίδης «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου» ότι αν οι διαπραγματεύσεις και οι συζητήσεις για το χρέος τραβήξουν όπως στο παρελθόν και πλησιάσουν χρονικά τις γερμανικές εκλογές, τότε ούτε το 2017 θα περιληφθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα της ΕΚΤ.

Ο κ. Βαμβακίδης εξηγεί στο Euro2day.gr γιατί οι προβλέψεις της τράπεζας για τους ρυθμούς ανάπτυξης της εγχώριας οικονομίας είναι αρκετά χαμηλότερες από τις επίσημες, τις δυσκολίες της δεύτερης αξιολόγησης, ποια είναι η καλύτερη στρατηγική της Ελλάδας και τι θα κάνει το ΔΝΤ αναφορικά με τη συμμετοχή του ή όχι στο τρίτο ελληνικό πρόγραμμα.

Η ταχεία και με ακρίβεια ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης είναι κρίσιμη για την Ελλάδα για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Πιστεύετε ότι είναι εφικτό κάτι τέτοιο;

Βέβαια και είναι εφικτό, αλλά δυστυχώς είναι μάλλον απίθανο. Αυτές οι αξιολογήσεις υποτίθεται ότι είναι τριμηνιαίες, αλλά στην Ελλάδα παίρνουν περίπου ένα χρόνο για να ολοκληρωθούν. Αυτό δεν συνέβαινε ποτέ στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες βρέθηκαν επίσης σε προγράμματα οικονομικής στήριξης και δημοσιονομικής προσαρμογής. Η αβεβαιότητα που προκύπτει επηρεάζει αρνητικά την οικονομία και στο τέλος η συμφωνία που επιτυγχάνεται είναι χειρότερη από αυτή που ήταν διαθέσιμη στην αρχή της διαδικασίας, με τελικό αποτέλεσμα η Ελλάδα να βρίσκεται σε δυσκολότερη θέση.

Υπάρχει μία λανθασμένη εντύπωση ότι αυτή η αξιολόγηση θα είναι ευκολότερη από την πρώτη. Παρά το γεγονός ότι η πρώτη αναθεώρηση επικεντρώθηκε σε φορολογικά θέματα, τα οποία πράγματι ήταν πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν, αυτή η αναθεώρηση θα επικεντρωθεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες μπορεί να είναι εξίσου δύσκολες. Ας μην ξεχνάμε ότι η κύρια αδυναμία υλοποίησης του προγράμματος στην Ελλάδα δεν ήταν η δημοσιονομική λιτότητα, αλλά οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό εξηγεί επίσης, σε κάποιο βαθμό, γιατί η οικονομία δεν ανακάμπτει. Εάν αυτές οι μεταρρυθμίσεις ήταν εύκολες, η Ελλάδα θα τις είχε εφαρμόσει πολύ νωρίτερα κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Δυστυχώς, οι Έλληνες ηγέτες απέτυχαν να κάνουν την ανάγκη για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αποδεκτή στο ελληνικό κοινό και οι μεταρρυθμίσεις αυτές παραμένουν μη αρεστές.

Το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα σε σχέση με την Ελλάδα είναι το θέμα του χρέους. Τι νομίζετε ότι θα κάνει τελικά το ΔΝΤ και είναι δυνατόν η ΕΚΤ να γεφυρώσει τις διαφορές; Είναι οι επικείμενες γερμανικές εκλογές ένα σημαντικό αρνητικό δεδομένο για τη διαδικασία;

Σε αυτό το χρονικό σημείο, μια συμφωνία για το ελληνικό χρέος δεν φαίνεται πολύ πιθανή κάποια στιγμή σύντομα. Το ΔΝΤ έχει λάβει μια πολύ σκληρή στάση, ζητώντας αρκετά μεγάλη ελάφρυνση του χρέους και πιο ρεαλιστικούς στόχους, με την ταυτόχρονη και άμεση λήψη αποφάσεων και στα δύο ζητήματα. Οι Ευρωπαίοι πιστωτές, από την άλλη πλευρά, προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τις απώλειες για τους φορολογούμενούς τους, να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες για τον ηθικό κίνδυνο (moral hazard) και να αναβάλουν τις αποφάσεις όσο το δυνατόν περισσότερο. Στην Ελλάδα αρέσει η πρόταση του ΔΝΤ αλλά χωρίς την αυστηρή παρακολούθηση του ΔΝΤ, στοιχείο που η Γερμανία δεν επιθυμεί γιατί αυξάνει τις ανησυχίες για τον ηθικό κίνδυνο. Οι εκλογές στην Ευρώπη το επόμενο έτος επίσης περιπλέκουν τα πράγματα.

Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει η Ελλάδα είναι να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις και να αφήσει το ΔΝΤ και την Ευρώπη να διευθετήσουν το χρέος. Το ΔΝΤ έχει πολύ περισσότερη δύναμη από την Ελλάδα, προκειμένου να πετύχει μια αρκετά μεγάλη ελάφρυνση του χρέους από την Ευρώπη. Με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει τις ανησυχίες για τον ηθικό κίνδυνο, γεγονός που θα κάνει τελικά τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα περιττή. Η οικονομία θα ανακάμψει γρηγορότερα σε αυτό το σενάριο, καθιστώντας την ενδεχόμενη ελάφρυνση του χρέους μικρότερη και πιο εύκολα αποδεκτή στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όσο η Ελλάδα προσπαθεί να αποφύγει τις μεταρρυθμίσεις και να επιστρέψει στις παλιές συνήθειες, μια αρκετά μεγάλη ελάφρυνση του χρέους είναι απίθανη.

Μετά την τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ, η ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) δεν φαίνεται πιθανή φέτος. Ποια είναι η άποψή σας;

Η πιθανότητα να συμμετέχει η Ελλάδα στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ φέτος είναι μηδενική. Το πρόβλημα είναι ότι και η πιθανότητα συμμετοχής στο QE και στο επόμενο έτος γίνεται όλο και μικρότερη. Με βάση αυτά που μας έχει πει η ΕΚΤ, η συμμετοχή στο QE απαιτεί την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους. Αν υποθέσουμε ότι η ΕΚΤ επεκτείνει το QE για έξι μήνες τον Δεκέμβριο και ότι η σταδιακή μείωση του QE (tapering) είναι πιθανόν να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2017, οι συζητήσεις για την αξιολόγηση και την ελάφρυνση του χρέους πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι, προκειμένου να δούμε κάποια επίδραση από το QE. Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο τώρα και ό,τι έχουμε δει μέχρι στιγμής δεν είναι ενθαρρυντικό. Αν η αξιολόγηση διαρκέσει όσο οι προηγούμενες, ή αν οι συζητήσεις για την ελάφρυνση του χρέους καθυστερήσουν και ξεκινήσουν κοντά με τις γερμανικές εκλογές, τότε η ευκαιρία συμμετοχής στο QE θα χαθεί και πάλι το επόμενο έτος.

Τέλος, κ. Βαμβακίδη, οι προβλέψεις σας για την ανάπτυξη της χώρας είναι πολύ χαμηλότερες από τους επίσημους αριθμούς, για την ακρίβεια προβλέπετε ύφεση 1% φέτος και ανάπτυξη 1,2% για το 2017. Γιατί βλέπετε τόσο αδύναμες προοπτικές για τη χώρα και μήπως αυτές οι εκτιμήσεις εμπεριέχουν μια ενδεχόμενη πολιτική αναταραχή το επόμενο έτος;

Θεωρητικά, η Ελλάδα θα μπορούσε να ανακάμψει γρήγορα, δεδομένου του πολύ χαμηλού σημείου εκκίνησης που βρίσκεται η οικονομία. Ωστόσο, η υψηλή αβεβαιότητα, οι διαρθρωτικές δυσκαμψίες, οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος και οι πολιτικοί κίνδυνοι κρατάνε την οικονομία σε σχεδόν μηδενική ανάπτυξη. Οι προβλέψεις μας δεν περιλαμβάνουν ρητά εκλογές για το επόμενο έτος, αλλά σίγουρα λαμβάνουμε υπόψη την πολιτική αβεβαιότητα. Μια πιο θετική προοπτική για την οικονομία απαιτεί καλύτερη εφαρμογή του προγράμματος, πολιτική σταθερότητα και επαναπροσανατολισμό της χώρας σε μια νοοτροπία πιο φιλική προς τις επιχειρήσεις.