Ευρωπαϊκή πρόκληση για τις εταιρείες ύδατος

H συνολική εικόνα με τη διαχείριση του νερού στην Ευρώπη είναι σήμερα μικτή υποστήριζε πριν από λίγες εβδομάδες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με αφορμή, την «Πέμπτη Διάσκεψη της Ε.Ε. για το Νερό» που πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη. Από τη μία «πολύ περισσότερα πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της Οδηγίας – Πλαίσιο για το Νερό και της Οδηγίας για τις Πλημμύρες».

Από την άλλη καταγράφεται αξιόλογη πρόοδος για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων στην Ευρώπη. Η διαχείριση του νερού είναι πλέον περισσότερο ολοκληρωμένη και υπάρχει πολύ μεγαλύτερη γνώση. Τέλος, «η διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με την αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων έχει επίσης εξελιχθεί». Τα κράτη-μέλη καλούνται, πάντως, να επιταχύνουν τις προσπάθειες και να αυξήσουν τις επενδύσεις για τη διαχείριση των υδάτων.

Το πόσιμο νερό, η προσπάθεια αναχαίτισης των σχεδίων ιδιωτικοποίησης των εταιρειών ύδρευσης, αλλά και οι απαιτήσεις για περισσότερη διαφάνεια όσον αφορά το κόστος και την τιμολόγηση ήταν η αφορμή για την πρώτη επιτυχημένη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, που συγκέντρωσε τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο υπογραφές από τουλάχιστον επτά κράτη-μέλη (όπως όριζε η Συνθήκη της Λισαβόνας).

Εξαιτίας της πρωτοβουλίας Right2Water, που στη συνέχεια προσέλκυσε περί τα 5 εκατομμύρια υπογραφές, βρίσκεται αυτή την περίοδο σε τελικό στάδιο η αναμόρφωση της κοινοτικής οδηγίας για τη διαχείριση υδάτων.

Με τη νέα οδηγία η Κομισιόν υποστηρίζει πως επιδιώκει «να ενισχύσει τη θέση των καταναλωτών, εξασφαλίζοντας ότι οι φορείς ύδρευσης παρέχουν στους καταναλωτές σαφέστερη ενημέρωση σχετικά με την κατανάλωση του νερού, τη διάρθρωση του κόστους, καθώς την τιμή ανά λίτρο επιτρέποντας έτσι τη σύγκριση με την τιμή του εμφιαλωμένου νερού». Οι νέοι κανόνες «θα απαιτούν από τα κράτη-μέλη να βελτιώσουν την πρόσβαση για όλους τους πολίτες, ιδίως για τις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες που επί του παρόντος έχουν δύσκολη πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει εγκαταστάσεις για πρόσβαση σε πόσιμο νερό σε δημόσιους χώρους, εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με την ποιότητα του τοπικού νερού και ενθάρρυνση των διοικήσεων και των δημόσιων κτιρίων να παρέχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την αναμορφωμένη οδηγία την 1η Φεβρουαρίου 2018. Η αναθεωρημένη οδηγία «θα επικαιροποιήσει τα υφιστάμενα πρότυπα ασφαλείας και θα βελτιώσει την πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό σύμφωνα με τις τελευταίες συστάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.

Επιπλέον, θα αυξήσει τη διαφάνεια για τους καταναλωτές όσον αφορά την ποιότητα και την παροχή πόσιμου νερού, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη μείωση του αριθμού των πλαστικών φιαλών μέσω της αύξησης της εμπιστοσύνης στο νερό της βρύσης. Μια εκτίμηση της ασφάλειας των υδάτων βάσει ανάλυσης κινδύνου σε επίπεδο Ε.Ε. θα μπορούσε να συμβάλει στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση πιθανών κινδύνων για τους υδάτινους πόρους ήδη σε επίπεδο διανομής».

Η ενσωμάτωση της υφιστάμενης κοινοτικής νομοθεσίας οδηγεί ήδη σε αλλαγές στην τιμολόγηση του νερού στην Ελλάδα που έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις.

Την ίδια στιγμή, η κλιματική αλλαγή και η αστικοποίηση αφήνουν ήδη βαρύ αποτύπωμα στις πολιτικές διαχείρισης του νερού ανά τον κόσμο. Τις μεγαλύτερες προκλήσεις αντιμετωπίζουν οι εταιρείες υδάτων στις μεγάλες πόλεις όπως η ΕΥΔΑΠ. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι αστικές περιοχές σήμερα φιλοξενούν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, ποσοστό που θα αυξηθεί στο 60% μέχρι το 2050. Την ίδια περίοδο η ζήτηση για νερό θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 55% παγκοσμίως και περίπου 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε περιοχή με προβλήματα ύδρευσης. Έτσι, «ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ διαφόρων κατηγοριών χρηστών νερού -ειδικά μεταξύ της αγροτικής χρήσης, της ενέργειας και των αστικών περιοχών -είναι αναπόφευκτος».

Η εικόνα τώρα

Με βάση μια έρευνα που πραγματοποίησε προ τριετίας το ΟΟΣΑ σε 48 πόλεις ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα, επισημαίνεται πως έχει καταγραφεί σημαντική πρόοδος στη διαχείριση του νερού, αλλά και πως απαιτούνται πρόσθετα βήματα. Για παράδειγμα, ο μέσος όρος του ποσοστού των υγρών αποβλήτων που υφίστανται επεξεργασία έχει αυξηθεί διεθνώς σε 90% από 82% το 1990, η κατά κεφαλήν κατανάλωση νερού έχει μειωθεί κατά 20% την περίοδο 2000-2012, ενώ το 98% του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό σε σχέση με το 94% το 1990.

Ταυτόχρονα, όμως, η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών διαχείρισης υδάτων στις αστικές περιοχές των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, «απειλείται από τις σημαντικές καθυστερήσεις στις τεράστιες επενδύσεις που απαιτούνται για την αναβάθμιση και τη διαχείρισης των υποδομών που συνδέονται με το νερό». Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος προτείνεται μια συνολική προσέγγιση η οποία συνδυάζει τα μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης, την προστασία του περιβάλλοντος, πρωτοβουλίες για πιο έξυπνα εργαλεία χρηματοδότησης των μεγάλων επενδύσεων και αντίστοιχα «έξυπνες λύσεις» στην τιμολόγηση του νερού.

*Δείτε στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό":

 -Γ. Μπενίσης: Το νερό είναι δημόσια υπόθεση

- Το νέο μοντέλο στην κοστολόγηση του νερού

-Ο στρατηγικός σχεδιασμός της ΕΥΔAΠ και οι ανάγκες της Αττικής

-Υδάτινοι πόροι: Ο κομβικός ρόλος των υποδομών.