Το  «κόλπο» που αποσόβησε την εκποίηση της περιουσίας του ΟΣΕ

Την ίδια περίοδο που γινόταν πάρτι από διαφόρους με τα περιουσιακά στοιχεία του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ). π.χ. τροχαίο υλικό, βαγόνια, ντιζελομηχανές κ.τλ., οι φορολογούμενοι τον χρηματοδοτούσαν γενναιόδωρα με διαδοχικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που έφθασαν συνολικά τα 4,5 δισ. ευρώ περίπου μόνο την περίοδο 2000-2011 (Καθημερινή).

Όμως, δεν ήταν η μοναδική βοήθεια του κράτους προς τον ΟΣΕ. Σε κάποιο βαθμό αυτό ήταν φυσιολογικό από την στιγμή που ήταν κρατικός οργανισμός και οι διοικήσεις του διορίζονταν από τους εκάστοτε κυβερνώντες αδυνατώντας να βάλουν κάποια τάξη στα οικονομικά του. Εκτός από τα κοινοτικά κονδύλια για τον εκσυγχρονισμό και τις επενδύσεις σε υποδομές, η πολιτεία φρόντιζε επίσης να δίνει κρατικές εγγυήσεις στον ΟΣΕ για να δανείζεται από ιδιώτες. Μ’ αυτό τον τρόπο κάλυπτε τα ελλείμματά του και αναχρηματοδοτούσε τους ολοένα και μεγαλύτερους τόκους από τα δάνεια που είχε πάρει στο παρελθόν.

Στα τέλη του 2011 με αρχές του 2012, τα συσσωρευμένα δάνεια κάθε είδους του ΟΣΕ που έφεραν κρατική εγγύηση είχαν φθάσει τα 10,5 δισ. ευρώ περίπου θυμούνται οι γνωρίζοντες. Κρατικές εγγυήσεις είχαν δοθεί επίσης σ’ άλλους οργανισμούς όπως ο ΟΑΣΑ, ο ΟΔΥΕ μέχρι και στην Olympic Catering κ.τλ. Όταν αποφασίσθηκε η αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους, γνωστή ως PSI,-η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ιστορία των ανεπτυγμένων οικονομιών-, ήταν λογικό και επόμενο να «κουρευτούν» στο μισό και πάνω αυτά τα χρέη. Έτσι, τα χρέη του ΟΣΕ μειώθηκαν στα 5 δισ. ευρώ περίπου λόγω PSI.

Όμως, αρκετά ομόλογα είχαν εκδοθεί υπό αγγλικό δίκαιο και επομένως δεν μπορούσαν να «κουρευτούν» αν μια συγκεκριμένη, μεγάλη πλειοψηφία ομολογιούχων δεν το δεχόταν. Πράγματι, κάποιες σειρές ομολόγων  δεν κουρεύτηκαν και οι κάτοχοί τους -γνωστοί ως holdouts- περίμεναν να πληρωθούν το 100% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων στη λήξη τους. Με άλλα λόγια, οι ομολογιούχοι θα πήγαιναν στον ΟΣΕ στη λήξη τους και θα απαιτούσαν να πληρωθούν. Αν ο ΟΣΕ δεν πλήρωνε, όπερ το πιθανότερο, θα πήγαιναν σε (αγγλικά) δικαστήρια και θα ζητούσαν να γίνει εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οργανισμού για να αποζημιωθούν. Η δικαίωσή τους θεωρείτο δεδομένη.

Κάποιοι τότε (στον ΟΔΔΗΧ) σκέφθηκαν να κάνουν ένα τρικ για να καλύψουν τον ΟΣΕ σε περίπτωση που οι ξένοι holdouts προχωρούσαν σε μια τέτοια κίνηση. Ζήτησαν λοιπόν να στέλνεται βεβαίωση για τις οφειλές του ΟΣΕ κάθε χρόνο που επιβαρύνονταν με τόκους κ.τλ. Η συλλογιστική ήταν απλή. Όσο μεγαλύτερες οφειλές είχε ο ΟΣΕ προς το δημόσιο, τόσο το καλύτερο, γιατί αν οι ξένοι holdouts πήγαιναν τον Οργανισμό στα δικαστήρια για τα απλήρωτα ομόλογα θα εμφανιζόταν το δημόσιο και θα ζητούσε επίσης αποζημίωση σε ίση βάση. Επειδή όμως οι οφειλές προς το δημόσιο θα ήταν συγκριτικά πολύ μεγαλύτερες λόγω του τρικ με τις βεβαιώσεις οφειλών για τις επιβαρύνσεις, οι ξένοι holdouts θα λάμβαναν ψίχουλα από τις επιδιωκόμενες εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, γνωρίζοντας για τις μεγάλες νέες οφειλές του ΟΣΕ προς το δημόσιο, οι ξένοι holdouts θα αποθαρρύνονταν και δεν θα ακολουθούσαν τη δικαστική οδό και τις εκποιήσεις.

Έτσι κι έγινε. Η διαγραφή του χρέους του ΟΣΕ ύψους 14 δισ. ευρώ περίπου την οποία ενέκριναν οι κοινοτικές αρχές ενόψει της πώλησης της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στους Ιταλούς (νυν Hellenic Train) το 2017 είχε αυτή την παράμετρο. Ήταν το χρέος με το τρικ των βεβαιώσεων οφειλών που επιβάρυνε το δημόσιο χρέος αλλά στη πραγματικότητα ήταν αρκετά μικρότερο από 14 δισ. ευρώ. 

Μια άγνωστη πτυχή των χρηματοοικονομικών του ΟΣΕ που μας ήλθε στο νου λόγω επικαιρότητας.