To πολιτικό κόστος εμποδίζει τον εξορθολογισμό

Στις αρχές της κρίσης, Έλληνες επίσημοι υποστήριζαν ότι το κράτος είχε μεγάλα περιουσιακά στοιχεία, κυρίως ακίνητα, αξίας άνω των 300 δισ. ευρώ, που θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους. Αν όμως ρωτούσες εκτιμητές ακινήτων του Δημοσίου, σου έλεγαν κάτι άλλο. Τα καλά ακίνητα που ήταν «καθαρά» από πολεοδομικά θέματα κ.λπ. και θα μπορούσαν να πουληθούν, δεν θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν πάνω από 15 δισ. ευρώ στην καλύτερη των περιπτώσεων, με τις τότε συνθήκες. Κι αυτά όχι άμεσα αλλά σε βάθος χρόνου. 

Κάπου την Άνοιξη του 2011, το Eurogroup ενέκρινε ένα σχέδιο το οποίο προέβλεπε έσοδα από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων 50 δισ. ευρώ, για να μειωθεί το χρέος και να αμβλυνθούν τα μέτρα λιτότητας. Περιχαρής μετά το Eurogroup, ο τότε Ευρωπαίος επίτροπος Ολι Ρεν κατευθύνεται σε δημοσιογράφο που γνώριζε και είχαν σχέση εμπιστοσύνης και τον ρωτάει. «Πώς σου φαίνεται (το σχέδιο για τα 50 δισ. ευρώ);», για να λάβει την απάντηση που τον έκανε να χλωμιάσει. «Δεν πρόκειται να εφαρμοσθεί. Όχι 50 δισ. ευρώ, ούτε 20 δισ. δεν υπάρχουν».           

Θυμηθήκαμε το περιστατικό για να υπογραμμίσουμε πόσο σημαντικό είναι  να μην καλλιεργούνται υπέρμετρες προσδοκίες στη βάση μη ρεαλιστικών στοιχείων. 

Η μεγάλη αύξηση των κρατικών εσόδων μέσω της είσπραξης ενός σημαντικού μέρους από το συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος των φορολογουμένων ήταν επίσης ένας άλλος στόχος που αποδείχθηκε άπιαστος και μη ρεαλιστικός. Σήμερα, το ληξιπρόθεσμο χρέος ξεπερνά τα 113 δισ. ευρώ, από τα οποία πάνω από 26 δισ. θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης, με αποτέλεσμα το πραγματικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο να φθάνει τα 87 δισ. ευρώ σύμφωνα με την ΑΑΔΕ. Αν μάλιστα αφαιρεθούν τα πρόστιμα και προσαυξήσεις, το υπόλοιπο πέφτει στο μισό περίπου.

Ρωτήσαμε πρόσφατα υπηρεσιακό στέλεχος που έχει γνώση του θέματος, αν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι μπορούν να εισπραχθούν 20-25 δισ. ευρώ. «Πόσα;» ρώτησε γελώντας και πρόσθεσε: «Μην ακούς. Ούτε το 1% από τα 113 δισ. ευρώ δεν πρόκειται να εισπραχθεί. Ελπίδες έχεις να πάρεις κάτι από τα χρέη της τελευταίας χρονιάς ή δύο». Τότε γιατί δεν διαγράφεται το μεγαλύτερο μέρος του ληξιπρόθεσμου χρέους; τον ρωτήσαμε. «Δεν καθαρίζουν με τα ανεπίδεκτα είσπραξης για το πολιτικό κόστος. Ο κάθε υπουργός Οικονομικών δεν θέλει να υπογράψει και να πάρει την ευθύνη και απλά πετάει το μπαλάκι στον επόμενο», συμπλήρωσε. Ο ίδιος υπενθύμισε ότι το 2009-2010, επί κυβέρνησης ΓΑΠ, ήρθε ένας νόμος στη Βουλή για τη διαγραφή των ανεπίδεκτων είσπραξης αλλά  ξεσηκώθηκαν τα υπόλοιπα κόμματα και δεν έγινε τίποτα. Απλά, τα ληξιπρόθεσμα χρέη των ιδιωτών προς την εφορία αυγατίζουν και κανείς δεν ενδιαφέρεται. 

Ευτράπελα όμως έχουμε επίσης στην άλλη πλευρά του νομίσματος. Τις οφειλές του κράτους προς ιδιώτες, που συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 2,5-3 δισ. ευρώ παρά τις κυβερνητικές προσπάθειες για επιτάχυνση των πληρωμών. Κι εδώ το πραγματικό νούμερο είναι πλέον μικρότερο. Όμως, δεν γίνεται άμεσα συμψηφισμός των οφειλών των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές με τα clawbacks και τα rebates, που θα μείωναν το χρέος τους κοντά στα 130 εκατ. ευρώ από 1 δισ. ευρώ.   

Ακόμη, οι μισές περίπου από τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων δεν έχουν υλοποιηθεί, γιατί οι φορολογούμενοι δεν προσέρχονται για να προσκομίσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Στην ΑΑΔΕ εικάζουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή φοβούνται τον έλεγχο, που με τη σειρά του δείχνει πως έχουν λερωμένη τη φωλιά τους. 

Σαν να μην έφταναν αυτά, η Κομισιόν έχει ζητήσει από την Ελλάδα όπως εφαρμόσει την οδηγία που υποχρεώνει τις δημόσιες αρχές να εξοφλούν τα τιμολόγιά τους εντός 30 ημερών και 60 για τα δημόσια νοσοκομεία.  Αλλιώς απειλεί να την παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.        

Η Ωραία Ελλάς...