Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς το ρωσικό πετρέλαιο;

Η ΕΕ εκτιμάται πως πληρώνει 1 δισ. δολάρια και πλέον ημερησίως στη Ρωσία για την εισαγωγή πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, χρηματοδοτώντας ουσιαστικά την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Είναι λοιπόν εύλογο να σκέφτεται τρόπους απεξάρτησης, αν και γνωρίζει πως θα έχουν κόστος για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.  

Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας που η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τροφοδότησε ακόμη περισσότερο έριξαν λάδι στη φωτιά της ακρίβειας, συμπιέζοντας το διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα και αλλού. Προς το παρόν, η ΕΕ έχει ανακοινώσει ότι προτίθεται να μειώσει τις ρωσικές εισαγωγές φυσικού αερίου κατά τα 2/3 μέχρι το τέλος του 2022. 

Όμως, χθες, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λε Μερ δήλωσε ότι η επιβολή εμπάργκο από την ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο είναι υπό εξέταση και η Γαλλία ελπίζει να πείσει τους εταίρους της τις επόμενες εβδομάδες να το υλοποιήσουν. Προφανώς, ο Λε Μερ είχε στο νου του τον πρόεδρο Μακρόν και τις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, όταν έκανε τη δήλωση, καθώς η αντίπαλός του Μαρίν Λεπέν έχει κατηγορηθεί για φιλορωσική στάση.

Γεννάται λοιπόν το ερώτημα: Τι θα συμβεί, αν η ΕΕ επιβάλει εμπάργκο στις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία; Σ’ αυτή την περίπτωση, κάπου 3 εκατ. βαρέλια ρωσικού αργού την ημέρα και 1 εκατ. βαρέλια πετρελαϊκών προϊόντων όπως ντίζελ κ.λπ. θα βγουν εκτός αγοράς, μειώνοντας την παγκόσμια προσφορά πετρελαίου και ωθώντας την τιμή του μαύρου χρυσού σε υψηλότερα επίπεδα. Λογικά, το κενό θα μπορούσε να καλυφθεί βραχυπρόθεσμα εν μέρει από τα στρατηγικά αποθέματα των χωρών του ΟΟΣΑ, που εκτιμώνται σε 1,5 δισ. βαρέλια, και της  πετρελαϊκής βιομηχανίας, σε 3 δισ. βαρέλια. Οι παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να προσθέσουν κάπου 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως σε διάστημα 6 έως 12 μηνών, καθώς η παραγωγή συνεχίζει να υπολείπεται των προ πανδημίας επιπέδων. Αν φυσικά τα βρουν με την κυβέρνηση Μπάιντεν και τις οικολογικές οργανώσεις. Από εκεί και πέρα, υπάρχει ο  ΟΠΕΚ. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία εκτιμάται ότι έχουν τη δυνατότητα για 1-2 εκατ. βαρέλια ημερησίως, αλλά δεν τα πάνε καλά με τις ΗΠΑ τελευταία, τα ΗΑΕ με 750 χιλ. βαρέλια και το Ιράκ με 500 χιλιάδες. Όμως, οι χώρες του ΟΠΕΚ και η Ρωσία πορεύονται μαζί, οπότε οι οιωνοί δεν είναι τόσο καλοί. Υπάρχει επίσης το Ιράν, που βρίσκεται σε συζητήσεις με άλλες χώρες για τα πυρηνικά και θα μπορούσε να ρίξει στην αγορά 500 χιλ. βαρέλια γρήγορα και επιπρόσθετα 500 χιλ. βαρέλια αργότερα.

Επιπλέον, υπάρχει το ερώτημα με τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια και κατά πόσο μπορούν να αντεπεξέλθουν, με δεδομένο ότι διυλισμένα προϊόντα από τα ρωσικά διυλιστήρια δεν θα εισάγονται. Ίσως λοιπόν το κλειδί να κρατά η ζήτηση για το αργό και τα παράγωγά του. Τα κράτη μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο, ενεργώντας προληπτικά και δίνοντας έμφαση στον κλάδο των μεταφορών. Η μείωση της ζήτησης κατά 10% περίπου όπως προτείνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) θα βοηθούσε πολύ, καθώς θα έδινε τον απαραίτητο χρόνο στην αγορά ενέργειας να προσαρμοσθεί, όπως παρατηρεί το Brugel.

Είναι, όμως, το εμπάργκο πετρελαίου, ο καλύτερος τρόπος για να ασκηθούν πιέσεις στον Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία; Όχι, απαντά ο Ρικάρντο Χάουσμαν, καθηγητής στο Χάρβαρντ και διευθυντής του εργαστηρίου για την ανάπτυξη εκεί. Ο τελευταίος θεωρεί ότι η επιβολή παγκόσμιου φόρου στο ρωσικό πετρέλαιο θα πονέσει περισσότερο τη Μόσχα από το εμπάργκο και λιγότερο την ΕΕ. Κι αυτό γιατί ένας υψηλός φόρος της τάξης του 90% στο ρωσικό πετρέλαιο παγκοσμίως θα μειώσει τα έσοδα του προϋπολογισμού του κ. Πούτιν ενώ οι καταναλωτές της ΕΕ θα μπορέσουν να στραφούν αλλού. Αν επιβληθεί εμπάργκο, η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα μειωθεί, αυξάνοντας τις τιμές, με αποτέλεσμα να πληγωθούν τα νοικοκυριά κ.λπ. στη Δύση. Αντίθετα, οι υψηλότερες τιμές θα αντισταθμίσουν εν μέρει τις απώλειες της Ρωσίας από τη μειωμένη παραγωγή πετρελαίου.

Ο χρόνος θα δείξει ποιος έχει δίκιο.