Ένα λάθος επικών διαστάσεων

Ο γνωστός οικονομολόγος Stephen Roach και επί πολλά χρόνια υψηλόβαθμο στέλεχος της Morgan Stanley εργάστηκε στα νεανικά του χρόνια στο Federal Reserve για τον τότε πρόεδρο Arthur Burns. O τελευταίος έχει μείνει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που απέτυχε ως πρόεδρος της Fed τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 να δαμάσει τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ υπό τον Jerome Powel σήμερα επαναλαμβάνει κάποια από τα λάθη του Burns. Δεν κάνουμε καν αναφορά στην ΕΚΤ, η πρόεδρος της οποίας Christine Lagarde αποκαλείται ήδη από κάποιους  «μαντάμ πληθωρισμός».

O 76χρονος σήμερα Roach έγραψε πρόσφατα ένα άρθρο στο Project Syndicate στο οποίο συνοψίζει τη δική του εμπειρία από τη συνεργασία με τον Arthur Burns. Οι επισημάνσεις είναι χρήσιμες, γιατί επιτρέπουν να βγουν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο που προσεγγίζει κάποιος σε μια τέτοια θέση το ζήτημα του πληθωρισμού. Σύμφωνα λοιπόν με τον Roach, o Burns ήταν αυθεντία σε θέματα που είχαν να κάνουν με τους οικονομικούς ή επιχειρηματικούς κύκλους, δηλ. τα πάνω και τα κάτω της οικονομικής δραστηριότητας. Ο Burns πίστευε ότι η τάση στις τιμές επηρεάζεται πολύ από εξωγενείς παράγοντες που δεν συνδέονται στενά με τη νομισματική πολιτική.

Όπως αποδείχθηκε στην πορεία, αυτό ήταν ένα λάθος επικών διαστάσεων. Όταν οι τιμές του πετρελαίου τετραπλασιάσθηκαν το 1973 μετά τον πόλεμο του Yom Kippur, ο Burns ισχυρίσθηκε ότι δεν είχαν σχέση με τη νομισματική πολιτική και η Fed θα έπρεπε να αφαιρέσει το πετρέλαιο και τα συνδεδεμένα προϊόντα από τον δείκτη τιμών καταναλωτή που παρακολουθούσε.  Μέσα στο 1973 ανέβηκαν επίσης οι τιμές των τροφίμων και ο Burns ισχυρίσθηκε ότι αυτό οφειλόταν στις ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες που είχαν οδηγήσει τις τιμές των λιπασμάτων και των ζωοτροφών στα ύψη, συμπαρασύροντας τις τιμές των κρεάτων. Θα έπρεπε λοιπόν να αφαιρεθούν κι αυτές από τον δείκτη τιμών καταναλωτή, δηλ. το 25% του δείκτη, και να επικεντρωθεί η Fed στην υποκείμενη τάση του πληθωρισμού.    

«Δεν ξέραμε εκείνη την εποχή ότι είχαμε δημιουργήσει την πρώτη έκδοση του δείκτη δομικού πληθωρισμού», τονίζει ο Roach. Όμως, ο πληθωρισμός δεν σταμάτησε να ανεβαίνει καθώς κι άλλα προϊόντα ακρίβυναν. Ο Burns συνέχισε το βιολί του, ισχυριζόμενος ότι οι αυξήσεις ήταν εξωγενείς, μέχρι που έμεινε το 35% του δείκτη τιμών καταναλωτή.  Χρειάσθηκε να φτάσουν στο 1975, για να παραδεχτεί ο Burns ότι οι ΗΠΑ είχαν πρόβλημα πληθωρισμού.

Σήμερα, δεν είναι μόνο τα πραγματικά επιτόκια σε αρνητικό επίπεδο, η Fed, η ΕΚΤ και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν ανοίξει τους κρουνούς με το χρήμα (QE) και η δημοσιονομική ώθηση είναι μεγάλη. Παρ’ όλα αυτά οι κεντρικές τράπεζες εμφανίζονται σίγουρες ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες βρίσκονται υπό έλεγχο. Επίσης, ανέχονται υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα κάτω από το κάλυμμα του στόχου για τον μέσο πληθωρισμό. Σίγουρα, η δεκαετία που διανύουμε δεν είναι ίδια με τη δεκαετία του 1970. Αν όμως, ο Powell και η Lagarde κάνουν το λάθος του Arthur Burns, θα το πληρώσουμε όλοι ακριβότερα.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ