H ελληνική οικονομία και το φαινόμενο της χιονοστιβάδας 

Δύο δημοφιλείς στρατηγικές διεθνώς για να επιταχύνει κάποιος τη μείωση των προσωπικών χρεών του, π.χ. πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά δάνεια αλλά όχι στεγαστικά, είναι η χιονοστιβάδα του χρέους (debt avalanche) και το φαινόμενο της χιονοστιβάδας του χρέους (debt snowball effect). Και στις δύο στρατηγικές, ο οφειλέτης καταρτίζει μια λίστα με τα δάνεια που έχει και τα ελάχιστα ποσά που πρέπει να πληρώνει για να τα εξυπηρετεί. Η διαφορά των δύο στρατηγικών έγκειται στο γεγονός ότι στο «άβαλανς», ο δανειολήπτης επιλέγει να επιταχύνει την πληρωμή του χρέους με το υψηλότερο επιτόκιο μέχρι την εξάλειψή του και το πέρασμα στο επόμενο δάνειο με το υψηλότερο επιτόκιο. Αντίθετα, στη στρατηγική της χιονοστιβάδας του χρέους, η επιλογή είναι να δοθούν επιπλέον λεφτά από τη μίνιμουμ δόση στο μικρότερο χρέος. Από τη στιγμή που θα το αποπληρώσει, θα πάει στο αμέσως επόμενο μικρότερο δάνειο.

Όμως, «το φαινόμενο της χιονοστιβάδας» που είχε στο νου του ο υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος δεν αφορούσε τα προσωπικά δάνεια αλλά το δημόσιο χρέος της Ελλάδος. Πήρε λοιπόν το χαρτί και σημείωσε τη γνωστή εξίσωση, που θέλει τη μεταβολή του δημόσιου χρέους να είναι αποτέλεσμα, αφενός, του πρωτογενούς αποτελέσματος του προϋπολογισμού και αφετέρου, της διαφοράς του μέσου επιτοκίου του χρέους από τον ρυθμό ανάπτυξης της χώρας.    

Βλέπεις, συνέχισε, ακόμη κι αν δεν υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα, το δημόσιο χρέος θα μειώνεται κάθε χρόνο από τη στιγμή που το κόστος δανεισμού έχει «κλειδώσει» κοντά στο 1,5% αυτή τη δεκαετία και ο ρυθμός ανάπτυξης είναι μεγαλύτερος. Όπως το τοποθέτησε, μ’ ένα μέσο πληθωρισμό της τάξης του 2% και ένα μέσο ρυθμό μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3% τη δεκαετία που διανύουμε, ο μέσος ρυθμός αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ θα κυμαίνεται κοντά στο 5%. Επομένως, η διαφορά από το μέσο κόστος δανεισμού που είναι στο 1,5%  είναι αρνητική και ίση με 3,5 μονάδες (snowball effect). Επομένως, με το δημόσιο χρέος στο 200% του ΑΕΠ αυτή την περίοδο, η εξίσωση δείχνει ότι το χρέος θα μειώνεται κατά 7% ετησίως τα επόμενα χρόνια, σημείωσε ο αξιωματούχος. Χωρίς μάλιστα να συνυπολογισθούν τυχόν έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις που θα πάνε για την αποπληρωμή χρέους και φυσικά ενδεχόμενο πρωτογενές πλεόνασμα, πρόσθεσε. «Γιατί τότε ανησυχείς;» ρώτησε.

Η ανάλυση του υψηλά ιστάμενου αξιωματούχου έχει κάποια βάση και μακάρι τα πράγματα να εξελιχθούν έτσι. Όμως, βασίζεται στην υπόθεση ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα είναι της τάξης του 5% σε ονομαστικούς όρους και 3% σε πραγματικούς τη δεκαετία που διανύουμε. Είναι μια ισχυρή υπόθεση που μπορεί να μοιάζει ρεαλιστική για την επόμενη διετία, όμως είναι πολύ υψηλότερη από τον μέσο πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης της τελευταίας 40ετίας, που ήταν 1% περίπου. Επιπλέον, υπάρχουν κίνδυνοι που είτε δεν είναι εύκολα προβλέψιμοι είτε τους υποτιμούμε.

Καλό λοιπόν το φαινόμενο της χιονοστιβάδας για το δημόσιο χρέος αλλά βασίζεται σε μια μεταβλητή, το ΑΕΠ, που ούτε ελέγχεται ούτε διατάζεται.