Οι χρεοκοπίες μειώνονται, τα ζόμπι αβγατίζουν 

Τι κοινό χαρακτηριστικό εμφάνισαν η Ελλάδα, η Γαλλία, η Βρετανία, οι ΗΠΑ κι άλλες χώρες το 2020 και παραπέρα;

Κατά τη διάρκεια της περσινής πανδημίας, παρατηρήθηκε το φαινόμενο να βάζουν λουκέτο λιγότερες επιχειρήσεις σε σύγκριση με το παρελθόν. Δεν ήταν κάτι που θα περίμενε κανείς, από τη στιγμή που η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στον απόηχο της πανδημίας στερούσε έσοδα από τις επιχειρήσεις και θεωρητικά θα ήταν δυσκολότερο να δανειστούν.  

Στην Ελλάδα, με την οικονομική ύφεση στο 9%, έκλεισαν πολύ λιγότερες επιχειρήσεις απ’ όσες την περίοδο 2018-2019, ενώ ο αριθμός των εταιρειών που άνοιξαν ήταν λίγο-πολύ ο ίδιος. Για την ακρίβεια, τα λουκέτα ήταν 20% και πλέον λιγότερα το 2020 σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Στη δική μας περίπτωση, ο βασικός λόγος ήταν το κρατικό δανεικό χρήμα που μοιράστηκε αφειδώς και ποικιλοτρόπως (Μη επιστρεπτέες προκαταβολές, χαμηλότοκα δάνεια κ.λπ.) όπως παραδέχονται στην αγορά. 

Το ίδιο φαινόμενο της μείωσης των χρεοκοπιών αλλά για διαφορετικούς συχνά λόγους παρατηρήθηκε επίσης σ’ άλλες χώρες της ευρωζώνης, στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Η διαφορά είναι ότι σε αρκετές από αυτές τις χώρες όπως ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο αλλά πάει πίσω πολλά χρόνια. Σύμφωνα με τον δείκτη χρεοκοπιών του Bloomberg, τα λουκέτα στις ΗΠΑ ήταν λιγότερα το τελευταίο 12μηνο σε σχέση με οποιαδήποτε περίοδο μέχρι το 2005 που άλλαξε ο κώδικας χρεοκοπιών επί το αυστηρότερο. Στη Βρετανία, οι χρεοκοπίες εταιρειών υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1993 και στη  Γαλλία, από τις αρχές του 21ου αιώνα, σύμφωνα με διάγραμμα της Longview Economics. Ταυτόχρονα, το χρέος τους αυξήθηκε σε επίπεδα-ρεκόρ. 

H εξήγηση δίνεται από τον Jim Reid, οικονομικό ιστορικό της Deutsche Bank AG στην ετήσια μελέτη του για τις χρεοκοπίες. «Οταν ξεκίνησα στις πιστωτικές αγορές, στις αρχές με μέσα της δεκαετίας του 1990, διδάχθηκα πως η οικονομική ανάπτυξη ήταν ο καθοριστικός παράγοντας για την εκτίμηση και πρόβλεψη των χρεοκοπιών. Εντούτοις, τα τελευταία 15-20 χρόνια, έπρεπε να αλλάξω αυτή την άποψη... Η μεγαλύτερη εξήγηση είναι ότι οι αρχές έχουν εμμέσως ή αμέσως επέμβει για να μειώσουν τις χρεοκοπίες. Έμμεσα μέσω της νομισματικής τόνωσης και των χαμηλότερων επιτοκίων και άμεσα μέσω ολοένα και μεγαλύτερων διασώσεων», αναφέρει ο Reid. «Αυτό έχει μειώσει τα χρηματοδοτικά κόστη και διευκολύνει τις εταιρείες να επιζήσουν ακόμη και με χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης». Με άλλα λόγια, έχουμε μετακινηθεί από τη δημιουργική καταστροφή του Σουμπέτερ προς μια οικονομία με μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων-ζόμπι.

Αυτή η προσέγγιση έχει τα καλά της, όπως η αποφυγή μιας μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης -τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα-, αλλά και τα κακά της, δηλ. τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης με μεγαλύτερη ανισότητα. Κι αυτό γιατί οι εταιρείες-ζόμπι παραμένουν στη ζωή λόγω των τεχνηέντως χαμηλών επιτοκίων, δεσμεύοντας κεφάλαιο και έχοντας χαμηλότερη παραγωγικότητα. Το τελευταίο σημαίνει ότι είναι πιο ευάλωτες και επομένως πιο πρόθυμες να αυξήσουν τις τιμές, αυξάνοντας τον πληθωρισμό. 

Προς το παρόν, οι συμμετέχοντες στην αγορά των ομολόγων χαμηλότερης φερεγγυότητας δεν δείχνουν να ανησυχούν. Προφανώς, ποντάρουν στο σενάριο που θέλει τις κεντρικές τράπεζες να στηρίζουν τις αγορές και πρακτικά αναγκάζουν πολλούς να δανείζουν σε κράτη και επιχειρήσεις με πολύ χαμηλά επιτόκια. Είναι μεγάλο ποντάρισμα.